Een protestactie tegen de uitbreidingsplannen van Defensie in de Kollumerwaard bij Munnekezijl, op oudejaarsdag. Foto: Marcel van Kammen
De wereldorde staat op z’n kop. Linksom of rechtsom: na ‘München’ gaat Europa meer geld uitgeven aan Defensie. Dit zal gevolgen hebben tot in Friesland.
Pats-boem-au! Een Amerikaanse uppercut was het. Een paar dagen na de veiligheidsconferentie van München hangt Europa nog altijd als een aangeslagen bokser in de touwen.
Na inleidende beschietingen van de Amerikaanse president Donald Trump gingen zijn defensieminister Pete Hegseth, vicepresident James David Vance en de Amerikaanse Oekraïne-gezant Keith Kellogg nog een stap verder. Hun statements samengevat: Rusland mag bezet Oekraïens grondgebied houden, Oekraïne wordt geen NAVO-lid, de VS leveren geen troepen om een wapenstilstand of vredesakkoord te bewaken en Europa krijgt niet zomaar een plek aan de onderhandelingstafel.
China is de vijand
De Amerikanen zien in China de grote vijand voor de lange termijn. Zij willen hun handen (en wapentuig) vrij hebben. In Europa koerst Trump op een snelle ‘deal’ met Rusland, over de rug van de Oekraïners. Zoals al die decreten die hij al ondertekende in het Witte Huis, live op tv. Krabbel eronder en door. Europa is voor Trump slechts een zijtoneel.
En dat heeft grote gevolgen, vooral militair. Duidelijk is dat de Europese landen meer moeten bijdragen aan hun eigen verdediging. Binnen de NAVO of – mochten de VS de militaire alliantie afbreken of zelfs vaarwelzeggen – met een leger in EU-verband. In alle gevallen zal Europa meer geld gaan uitgeven aan defensie. En dus ook Nederland.
Forse uitbreidingsplannen
Dit betekent nogal wat. Momenteel werkt het ministerie van Defensie aan forse uitbreidingsplannen, in heel Nederland. Dat proces verloopt moeizaam. Er is veel weerstand, van Zeewolde (waar een superkazerne kan komen) tot de Achterhoek (laagvlieggebied voor helikopters). En, in Friesland, van Bantega (mogelijk munitiedepot in de weilanden richting Lemmer) tot Munnekezijl (munitiedepot en wellicht explosieventerrein in de Kollumerwaard).
Defensie probeert nauwkeurig te werk te gaan. Na bekendmaking van de plannen in december 2023 stond een groot deel van 2024 in het teken van inspraak en overleg. De krijgsmacht ging op zoek naar draagvlak. Militairen gaven uitleg in alle provinciehoofdsteden. De provincies Drenthe en Groningen vielen uiteindelijk als locaties af.
Onlangs werd bekend dat Defensie meer tijd nodig heeft om knopen door te hakken. Eind mei wil staatssecretaris Gijs Tuinman eruit zijn. Hierna besluit het kabinet over de groeiplannen.
Vele miljarden extra
Het kan zomaar de laatste keer zijn dat het ministerie zo’n omvangrijk inspraakproces optuigt. De uitbreidingsplannen mogen namelijk ook worden opgelegd, indien noodzakelijk. Bij een verhoging van het Nederlandse defensiebudget naar 3 of wellicht zelfs 4 procent van het bruto binnenlands product (de NAVO-norm is nu 2 procent, tijdens de NAVO-top in Den Haag in juni wordt gepraat over ophoging) heeft Defensie jaarlijks 10 tot 20 miljard euro extra tot zijn beschikking. De uitgaven stijgen dan van de huidige 22 miljard euro naar 30 tot 40 miljard euro per jaar.
Protest tegen de uitbreidingsplannen van Defensie in Bantega. Foto: Niels de Vries
Een groei in budget betekent zo goed als zeker een groei in plannen. Extra oefenterreinen, opslagplekken, munitie en ook extra geluidshinder. En wellicht extra gevechtsvliegtuigen, tanks en marineschepen. In plaats van of-of kan het straks en-en worden. Dus meer F-35-vluchten in bijvoorbeeld Lelystad én Leeuwarden. En een munitiedepot in Bantega én Munnekezijl. Het kan even duren, maar is zeker niet ondenkbaar.
Minder belemmerende regels
En als het aan defensieminister Ruben Brekelmans ligt, gebeurt dat met minder aandacht voor belemmerende milieu- en stikstofregels. Hetzelfde geldt voor de privacyregels. Het gebruik van militaire drones ,,veroorzaakt soms spanning met de privacyregelgeving’’, vertelde Brekelmans kortgeleden aan de LC.
De MQ-9 Reaper-drones, en ook de F-35’s, zijn grote vliegende computers. Met hypermoderne sensoren die doelen op de grond kunnen ‘leegzuigen’. Maar dat mag nu slechts beperkt vanwege AVG-wetgeving. Niet logisch, vindt de minister.
Meer geld, meer materieel, meer lawaai, minder regels. Het is de nieuwe realiteit. De veiligheidsconferentie van afgelopen weekend gaat nadreunen in Nederland en in het Noorden. ‘München’ zal voelbaar zijn tot in Munnekezijl.
