Afgelopen vrijdag reed ik samen met mijn bassist terug van een optreden in Deventer. Het was elf uur ’s avonds, de snelweg koud en lang, we hadden de radio aangezet.
De minister-president werd ondervraagd over de toestand in Oekraïne en of Nederland misschien te porren was om vredestroepen te leveren om een bestand te bewaken. De premier zei misschien en dat Nederland ‘in het verleden een keer een heel slechte ervaring heeft gehad als het gaat om onder het verkeerde mandaat een vrede bewaren.’ Hij doelde daarmee op Srebrenica.
Je zal maar de moeder of de vrouw van een van de 8000 bij Srebrenica vermoorde jongens en mannen zijn. Je zou je zoon maar hebben moeten loslaten, omdat één van de trawanten van Mladic aan zijn arm stond te rukken, en met de tranen in je ogen naar een Nederlandse militair hebben gekeken die wegkeek. Je zal maar 30 jaar voort hebben geleefd zonder je zoon, met alleen de bitterzoete herinnering aan hem, in een leeg huis met een lege jongenskamer met een leeg bed daarin, om vervolgens 30 jaar na dato de Nederlandse premier op de radio te horen zeggen dat Srebrenica vooral een heel slechte ervaring voor Nederland was. Geen woord, niet eens een bijzin, over jouw miljard keer slechtere ervaring, over de kogel in het hoofd van je zoon.
Hij had dat direct moeten zeggen
Dick Schoof is geen monster. Ik denk dat wanneer je het hem dat op de man af zou vragen hij direct zal toegeven dat Srebrenica vooral een slechte ervaring was voor de jongens die daar werden vermoord, de ouders die hun kinderen verloren. Excuses, excuses, hij had dat direct moeten zeggen. Maar het in eerste instantie ontbreken van zo’n stellingname, het in plaats daarvan direct focussen op de eigen positie, is exemplarisch voor hoe geopolitiek vandaag de dag bedreven wordt. Het gaat niet om het bereiken van een bestendige wereldwijde vrede, het gaat niet eens om het behalen van voordeel voor je eigen land of volk, geopolitiek draait om het zodanig oplossen van puzzels dat je als politicus er zelf voordeel uit haalt, bijvoorbeeld bij naderende verkiezingen. Dat er achter die puzzels echte mensen schuilgaan, wordt gemakshalve even vergeten.
En dus zit er in Riyad een overambitieus mannetje uit Amerika te beslissen over het lot van een schoenmaker uit Zaporizha die zijn winkel, twee zonen en zijn broer aan de oorlog verloor. En dus zit er in Washington een gesjeesde vastgoedmagnaat te telefoneren met een voormalig KGB-agent, om te beslissen over het lot van de leden van een bakkersfamilie die elkaar door de gevechten al 3 jaar niet hebben kunnen zien. En dat zijn de absurde excessen, maar ook in het algemeen geldt dat de mensen die beslissen, niets begrijpen en niets willen begrijpen van de mensen over wie die beslissingen gaan. Geopolitiek met een bewust ijskoud hoofd, niet met een warm hart.
Geopolitiek is broodnodig
Zo gezien is geopolitiek een idioot en cynisch spel, en toch is het broodnodig. Zonder is de kans op wereldvrede dood. Maar omdat het zo idioot en toch zo broodnodig is, zou het moeten worden uitgevoerd door de grootste talenten op het gebied van empathie. Mensen die geweldig kundig zijn in het zich verplaatsen in anderen, omdat hun beslissingen zoveel anderen raken.
Dat geopolitiek nu vooral bedreven, uitgevochten, wordt door mensen die amper van mensen houden: dat is het werkelijke failliet van het wereldwijde politieke bestel.
