Leerlingen van het christelijke scholengemeenschap Vincent van Gogh aan het werk op school tijdens de zomerschool.
Foto: archief Kees van de Veen
Er is ophef over de nieuwe chatbot ChatGPT die zelfstandig teksten maakt. Middelbare scholieren maken er al misbruik van. Ernstiger zijn de mogelijkheden die de taalmachine biedt om op grote schaal nepnieuws te maken dat haast niet van echt is de onderscheiden.
Dit commentaar is nog geschreven door een mens. Maar of elk stukje in de krant over een paar jaar nog steeds is vervaardigd door een verslaggever van vlees en bloed is zeer de vraag. De nieuwe taalmachine ChatGPT maakt furore en zal volgens deskundigen over enkele jaren net zo’n vanzelfsprekende rol spelen als de rekenmachine. Net zoals bijna niemand zich meer vermoeit met hoofdrekenen, zullen ook teksten, verhalen en speeches in de toekomst vaak niet meer door mensen bij elkaar worden gesprokkeld. Een chatbot, een taalprogramma dat met behulp van kunstmatige intelligentie razendsnel databases op internet en gedigitaliseerde tekstbestanden afstruint, neemt dat van ons over. Niet voor het eerst wordt de samenleving verrast door de snelheid waarmee nieuwe ontwikkelingen zich aandienen.
In het middelbaar onderwijs is inmiddels alarm geslagen. Jongeren, die nu eenmaal dicht bij het digitale vuur zitten, gebruiken het hulpmiddel steeds vaker voor huiswerk en opdrachten. Docenten kunnen niet goed meer zien wat nu door een leerling is gemaakt en wat door de nieuwe taalmachine. Gevolg is een wedloop in het bedenken van tegenmaatregelen. Scholen schaffen software aan om machinaal vervaardigde teksten er uit te filteren, of laten opdrachten voortaan onder toezicht klassikaal maken.
Sommige wetenschappers nuanceren de risico’s van de nieuwe taalrobot. Ze zien ChatGPT vooral als een handig hulpmiddel bij het opstellen van teksten.
Dat neemt niet weg dat de kersverse taalmachine ook toegepast kan worden door partijen die op grote schaal nepnieuws willen verspreiden. Door de verdere perfectionering van het programma zullen de producten die ChatGPT en soortgelijke programma’s maken steeds beter worden en dus moeilijker te onderscheiden zijn van echt nieuws. Dat is zonder meer verontrustend, zeker gezien de al maar grotere rol die internet en sociale media spelen.
