Sommige planten kletsen de oren van je hoofd; zo leer je bladtaal ‘verstaan’ | column Brian Kabbes

Er bestaan handige vertalingsapps die de vakantieganger in staat stellen in verre of minder verre buitenlanden zich verstaanbaar te maken. Kwispelende dan wel blaffende honden maken ons onmiskenbaar duidelijk wat hun intenties zijn, zelfs de zang van vogels kunnen we enigszins verstaan.

Met wat geduld en inzicht kunnen we ook met planten communiceren. Ze hebben ons behoorlijk veel te vertellen, sommige kletsen zelfs de oren van je hoofd. Maar het valt niet mee te communiceren als je de daartoe meest geschikte vaardigheden moet ontberen. Zonder mond moeten planten ons kenbaar maken wat ze verlangen en hoe ze zich voelen met de middelen waar ze wel over beschikken: hun loof en hun uiterlijke verschijningsvorm.

Basis bladtaalbeheersing hebben we allemaal. Een slaphangende plant is voor iedereen een duidelijke indicatie dat de plant dorst heeft. Oplettende tuiniers reageren daarop meteen met een gietbeurt. Maar zoals een baby weinig anders kan doen dan huilen en lachen, kunnen planten alleen maar slaphangen of opgepompt zijn. Iedere jonge ouder leert al snel het verschil tussen de verschillende huilgeluiden van hun kroost, wanneer is het zorgelijk en wanneer niet.

Niet alle slaphangende planten hebben dorst. Denk maar aan tuinplanten die er op warme dagen verflenst bij staan terwijl je recent water hebt gegeven. Slaphangende bladeren kunnen ook het signaal zijn dat planten het gewoon erg warm hebben. Water geven aan dergelijke planten werkt eerder averechts, ze krijgen daardoor gemakkelijk wortelrot en dat is nog erger dan dorst.

Een goede indicator is te kijken of planten ’s ochtends slap hangen, dat zijn de dorstige. Planten die ’s ochtends overeind staan, maar in de loop van de warme dag slap gaan hangen hebben het gewoon warm.

Zoals wij onderscheid maken tussen lekkere trek en echte honger en alles daar tussenin, hebben planten ook verschillende uitingsvormen van honger. Stikstofgebrek laten ze zien door achtergebleven groei en kleinere blaadjes met dode randen. IJzergebrek doet jong loof geel kleuren en kaligebrek is herkenbaar aan geel blad met groene nerven. Dit zijn maar drie voorbeelden van honger die planten kunnen hebben, op het internet zijn talloze foto’s te vinden van deze en andere gebrekziekten.

Om een tekort adequaat te bestrijden is het goed de bladtaal juist te interpreteren. Meer stikstof geven doet kaligebrek niet verdwijnen. Dat is niet altijd even eenvoudig, aangezien bladeren niet alleen door gebrek geel kunnen kleuren. Overmaat doet dat ook. Een aardig voorbeeld is het gele loof van rododendrons op kleigrond. Het is de surplus aan kalk die voor de ontsiering zorgt. Er bestaat helaas nog altijd geen betrouwbare vertaalapp die de aard van verschillende bladverkleuringen kan duiden. Door goed naar bladeren te kijken kun je een andere taal leren begrijpen, en dat zomaar in je eigen tuin!

Het interpreteren van bladtaal blijft voor een belangrijk deel giswerk. Maar door schade en schande kun je veel leren. Een waardevolle les die ik heb geleerd is dat de natuur in hoge mate zelfredzaam is. Je hoeft niet op elk slap of geel blaadje te reageren, sterker nog, beter niet zelfs.