Waarom Nynke de Jong (39) uit Goënga haar eigen koers vaart. 'Niet iedereen hoeft je leuk te vinden'

Haar moeder zegt altijd: heb je een probleem, hak het dan in stukjes. En dát, zegt Nynke de Jong, is dus echt een supergoed levensadvies, bruikbaar bij kleine en bij grote problemen, praktisch of existentieel. Dus. Niet alles in één keer proberen op te lossen, maar gefaseerd te werk gaan, stap voor stap, in kleine brokken, en dan zul je – meestal – zien dat je progressie boekt.

Het is een van de vele tips die Nynke, samen met haar theaterkompaan, zanglerares en vriendin Esther Groenenberg, met haar theaterpubliek deelt. Het duo staat samen op de planken in de voorstelling Het leven: een handleiding. Samen hebben ze haast tachtig jaar levenservaring – tijd om een boekje open te doen over alles wat ze tot nog toe weten over het leven, de liefde, ouder worden, over álles. Wat is echt belangrijk, hoe moet je navigeren door het hedendaags bestaan?

Het punt is, zegt Nynke, dat je veel levenswijsheden en -inzichten graag éérder had gehoord. Waarom heeft iemand haar twintigjarige ik nooit verteld, bijvoorbeeld, dat niemand écht op jou let, omdat iedereen vooral met zichzelf bezig is? Wat een inzicht, dat geeft lucht. Vooruit, nog een. Dat het nul komma nul zin heeft om het beeld dat mensen van je hebben te veranderen: dat beeld staat vast, al na een paar seconden, en verandert niet meer. Waarom er tijd en energie in steken? Niet doen! Eigen koers varen! En: ,,Niet iedereen hoeft je leuk te vinden’’.

Ieder mens, zowel mannen als vrouwen, worstelt met aannames waarvan je vroeg of laat ontdekt dat ze niet kloppen, met onzekerheden die nergens voor nodig zijn. Je probeert bijvoorbeeld, legt Nynke uit, ‘een leuke meid’ te zijn; gezellig zijn, veel lachen, niet zeuren en zaniken, bescheiden en rustig. ,,Wat je ziet, is dat sommige vrouwen zich zo gaan opstellen, stilletjes, op de achtergrond óf ze gaan juist heel erg hun best doen om one of the guys te zijn, maar dat is het óók niet natuurlijk. Ik bedoel, je hoort er echt niet alleen maar bij als je het alfabet kunt boeren.’’

Er is, zegt ze, een derde weg, waarin niets moet, waarin je op niemand hoeft te lijken en aan geen enkele standaard hoeft te voldoen. Dat is Nynke zelf aardig gelukt. ,,Ik heb altijd vanuit mezelf gewerkt: kijk, luister, dít is wat ik kan, wat ik in de aanbieding heb, ik doe mijn best.’’ En: ,,Ik wil gewoon aan het werk en niet eerst hoeven dealen met die hele man-vrouw-shit’’.

Die zelfverzekerdheid is onder meer terug te voeren op de opvoeding die ze kreeg in Goënga, van haar moeder, een maatschappelijk werkster, en haar vader, wethouder ruimtelijke ordening en later van cultuur in Wymbritseradiel. Een praatfamilie. Een familie waarin de kinderen – Nynke heeft nog drie broers (,,Masculien sfeertje, dat wel, weinig getut’’) – alle ruimte kregen om zich te ontplooien. ,,Er werd altijd ingestemd met wat we van plan waren. ‘Ga het maar doen’, zeiden mijn ouders. Ze gaven ons ruimte om voor ons eigen pad te kiezen én ruimte om te falen, om te struikelen. Dat is een groot cadeau. Ik leerde dat je niet ‘de beste’ in iets hoeft te zijn zolang je maar je best dóét.’’

Haar carrière begon als blogger op viva.nl in een tijd dat internet en later Twitter nog toffe omgevingen waren, veilige, opbouwende, positieve plekken. Ze werd ontdekt door Claudia de Breij die haar vroeg als sidekick voor radio 3FM. Nynke ging columns schrijven voor de Leeuwarder Courant (,,Ik heb de toenmalige hoofdredacteur Hans Snijder een voorstel gedaan – de krant had toen amper jonge columnisten, hij zei meteen ja’’), later voor het Algemeen Dagblad. Zo werd ze een bekend gezicht in het Nederlands medialandschap, ze schoof aan als tafeldame bij De Wereld Draait Door en bij Khalid en Sofie, ze nam deel aan de quiz De slimste mens, schreef boeken en begon als een van de eersten met een podcast – inmiddels heeft ze er twee, een over geschiedenis, een over opvoeden.

,,Ik had Nederlands gestudeerd en was vast van plan om docent te worden, maar toen dit allemaal gebeurde dacht ik: ik geniet er nu maar van en als het niet meer gaat, ga ik alsnog voor de klas.’’ Haar lach klatert over de keukentafel. ,,Dat denk ik dus nog steeds hè, het lijkt me een prachtig vak.’’

,,Internet heeft mij echt veel gebracht, ik kon er meters maken, schrijven, laten zien wat ik kon.’’ Als ze in de huidige tijd bekend had willen worden via online media, had ze waarschijnlijk influencer moeten worden en sluikreclame moeten maken voor menstruatieondergoed, maar of ze er ooit tussen was gekomen, is nog maar de vraag. ,,Ik was destijds gewoon een meisje uit Friesland hè, zonder kruiwagens in Hilversum.’’ Nee, influencen is niets voor haar.

Ze was ook een van de eersten die recaps ging schrijven over het tv-programma Boer zoekt vrouw, eerst voor haar eigen blog, later voor de Viva, en ze viel ermee op. Het is typerend voor haar loopbaan, voor haar leven: steeds krijgt ze zin ergens in, duikt erop, zonder vrees en steeds blijkt dat aan te slaan. ,,Wat ik doe, komt steeds voort uit mijn eigen fascinatie. Ik heb nooit zitten wachten tot ik ergens voor werd gevraagd.’’

Het heeft te maken met een bepaald vermogen dat ze heeft; een zekere hyperfocus, een talent om in alles wat er om haar heen gebeurt en wat ze van anderen hoort een verhaal te zien. Grinnikend: ,,Ik kwam er pas laat achter dat niet iederéén dit heeft’’. Maar ze heeft ook lef, ze durft te springen. En nu springt ze dus weer, het theater in.

Nynke kent Esther van zanglessen die ze bij haar volgde, Esther is de dirigent van het Zwolse koor De Sportschool waar Nynke in zingt. (,,Haha, dan zeggen we thuis: ‘We gaan even naar de sportschool’, snap je?’’) Moeten wij niet eens wat samen doen, zeiden de vrouwen tegen elkaar. Toen ging het snel, in een vloek en een zucht was er contact met een impresario en werd hun show al her en der op sites en in programmagidsen aangekondigd, terwijl er alleen nog een globaal idee was (een heel gebruikelijk fenomeen in de theaterwereld overigens) en Nynke nog midden in de opnames zat voor de tv-serie Het vuur van de Friezen met Huub Stapel.

Het was spannend, een sprong in het diepe. ,,Maar we hadden iets van: let’s gó.’’ Natuurlijk staken, zoals gebruikelijk, halverwege het maakproces de zenuwen de kop op. ,,Nynke, was dit nou echt nodig, denk ik dan, waar ben je nu weer aan begonnen? En: je mag ook wel eens iets doen wat je al in je vingers hébt, hoor.’’ Gelukkig kan ze leunen op Esther, die al tien jaar theaterervaring heeft. En ze heeft in ieder geval geen last van het zogeheten imposter syndrome, het idee dat je iets eigenlijk helemaal niet kunt. ,,Ik neem mijn werk heel serieus maar mezelf dus niet. Wanneer iets niet lukt, wanneer iets stopt of niet bij me past, denk ik: nou, dat was kennelijk niet voor mij. Ik zie het niet meteen als beperking van mijn kunnen.’’

Vandaar dus, hup, het theater in. De vrouwen spraken met theatermaker Titus Tiel Groenestege en repeteerden met hun eigen regisseur Liesbeth Coltof. Ze zochten, al improviserend, samen uit wat ze wilden vertellen en vooral: hoe. In het theater kan álles, ontdekten de twee, een verhaal is op veel verschillende manieren te vertellen, het mag allemaal zolang je iedere keer maar steeds iets van jezelf weggeeft, je er met hart en ziel in stort. Nog een les: niet altijd ‘meteen op de grap’ gaan zitten. Dat komt later wel, zei de regisseur. Niet te veel handgebaren, dan wordt het preken.

Nynke zocht lang naar een manier om op het podium over haar echtscheiding te vertellen, inmiddels twee jaar geleden. ,,Ik vertel nu hoe ik aanvankelijk dacht dat ik er soeverein doorheen moest gaan, dat ik het alleen moest doen. Tot het moment dat ik alleen nog maar kon huilen en een vriend opbelde met de vraag: help me. Soms moet iemand tegen je liegen dat het beter wordt… en je moet op mensen durven leunen.’’

Ze heeft haar drie kinderen van vier, zes en acht jaar de helft van de tijd, het co-ouderschap met haar ex gaat goed. Nu, tijdens de drukke theaterweken, logeert hij bij haar thuis, bij de kinderen, als zij aan het optreden is.

In haar theatershow mijmert Nynke over hoe we altijd maar proberen om de beste versie van onszelf te zijn, een gedachte die door influencers en op social media breed wordt uitgedragen. Altijd moet het beter, slanker, fitter, gezonder, gezelliger, blijer, energieker. Maar moet je er niet simpelweg naar streven om een okay-versie van jezelf te zijn? In de show zegt Esther dan: je bént iedere dag al de beste versie van jezelf, ook al zie je er niet uit of wil je je bed niet uitkomen, dáár moet je het die dag dan mee doen. Nynke, stralend: ,,Mooi hè, klopt wel!’’

,,Je kunt je leven indelen aan de hand van de pieken en de dalen, je kunt laveren tussen geboortes en overlijdens, maar de meeste tijd is daar tússen, in het dagelijks leven, je leeft tussen die pieken en dalen in. Maar die tijd vergeten we, de gewone dagen, de doordeweekse middagen, met je zoon in het zitje voor op de fiets….’’

In de show zingt Esther er een lied over: Zullen we dit moment onthouden, het is Nynke heel dierbaar. ,,Een maandagmiddag, als kind, in Goënga, niets bijzonders, ik zit trompet te repeteren, iemand praat met mijn moeder aan de keukentafel, er komt een broer binnen – ik kan het me nog maar moeilijk voor de geest halen. Maar inmiddels weet ik dat juist dit momenten zijn om te koesteren, ze zijn goud waard.’’ Ze refereert aan het gedicht Onder de appelboom van Rutger Kopland, waarin dat gevoel zo goed wordt verwoord: het geroezemoes in huis, op een warme zomeravond, het speelgoed nog in de tuin. ,,Het zijn kleine dingen die je gelukkig maken, maar we zijn er soms ver van af gedreven.’’

Wat Nynke gelukkig gemaakt? Lezen, hardlopen, door een vreemde stad lopen in haar eentje, veel musea zien, eten koken, een dom spelletje met de kinderen doen, mensen bewonderen. Mensen bewonderen? Ze knikt. ,,Daar ben ik goed in.’’ Zo bewondert ze filosoof en schrijver Susan Sontag, hoe die op haar strepen kon staan, grenzen durfde te stellen. Of het duo Tina Fey en Amy Poehler die de uitreiking van de Golden Globes meerdere keren presenteerden. ,,Zó rustig, zo zelfverzekerd, zo in control, geweldig.’’ Vlak voor de première van Het leven: een handleiding deze maand in Zwolle keek ze op YouTube naar filmpjes van het duo. ,,Het pepte me op. Go, dacht ik, gó! Je kunt dit.’’

En ja, het theateravontuur, nog maar pas begonnen, smaakt nu al naar meer. Esther en Nynke praten onderweg naar optredens in Wijchen of Heerhugowaard al over een tweede voorstelling. De magie van het theater is ongeëvenaard, de ‘geheime’ afspraak tussen toneelspeler en publiek, de wederzijdse aandacht. ,,Steeds denk ik: al die mensen hadden op honderd andere plekken kunnen zijn, maar allemaal kochten ze een kaartje, stapten in de auto, regelden een oppas voor hun kind en zitten nu hier – ik hoor hun geroezemoes achter het doek, we gaan bijna beginnen… ja, dat is het, dat is zó mooi. Ik denk: misschien is dit wel wat ik moet doen, dit heb ik altijd gezocht, hier komt alles samen, verhalen vertellen.’’