Demissionair minister Mona Keijzer (Asiel en Migratie) op bezoek bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Foto: Robin van Lonkhuijsen
Demissionair minister Mona Keijzer (Asiel en Migratie) belooft nieuwe maatregelen tegen de aanhoudende overlast in Ter Apel. De belangrijkste punten: het verplaatsen van zogenoemde veiligelanders naar andere opvanglocaties en een verbeterde schaderegeling voor ondernemers. „Wat hier gebeurt, is onverteerbaar.”
Tijdens haar bezoek op maandag kondigde Keijzer aan het aantal zogenoemde veiligelanders in Ter Apel fors te willen terugbrengen. Het gaat om asielzoekers uit veilige landen met een kansarme aanvraag, die verantwoordelijk worden gehouden voor een groot deel van de overlast. Hun aantal moet dalen van ongeveer 300 naar 100, door deze groep te spreiden over opvanglocaties in Nederland.
Volgens Keijzer zit er tussen deze groep ‘tuig dat het verpest voor degenen die wél van goede wil zijn’. Doordat te veel mensen bij elkaar zitten, worden de problemen groter, stelt zij. „Je moet voorkomen dat deze groep in anonimiteit verdwijnt. Dat gebeurt als je met honderden bij elkaar zit. Uit de praktijk weten we dat mensen zich in kleinere aantallen beter gedragen.”
Geen gratis pendelbus Emmen
Van een gratis pendelbus vanaf het aanmeldcentrum in Ter Apel naar Emmen is volgens minister Keijzer geen sprake. Het plan was om de speciale pendelbus gratis te maken na een toenemend aantal incidenten op de buslijn op hetzelfde traject. Keijzer benadrukt dat het openbaar vervoer in Nederland niet gratis is. „In Nederland koop je een kaartje als je de bus instapt. Dat geldt voor iedereen, zeker ook voor mensen die hier te gast zijn.”
Wie zich blijft misdragen, moet volgens haar sneller worden overgeplaatst naar toezichtlocaties en bij herhaald wangedrag in vreemdelingendetentie belanden.
Keijzer zwaait naar inwoners van Ter Apel. Foto: Robin van Lonkhuijsen
Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde ‘hangt de slingers nog niet op’, maar spreekt wel van een eerste toezegging om deze groep daadwerkelijk terug te brengen. „Dit is een noodzakelijke voorwaarde om überhaupt iets te kunnen bereiken”, zegt Velema. „Deze groep heeft vaak te maken met verslavingsproblematiek en is in deze omvang niet te hanteren voor politie en beveiliging. Je móét werken met kleinere groepen en gerichte aandacht.”
Keijzer beloofde daarnaast dat de vreemdelingenpolitie weer structureel aanwezig zal zijn in Ter Apel. Die moet nauwer gaan samenwerken met de reguliere politie en handhaving, zodat sneller kan worden opgetreden tegen overlastgevers.
Schadefonds eenvoudiger
Keijzer ging ook in gesprek met ondernemers in Ter Apel over het schadefonds. Volgens haar wordt het verhalen van schade eenvoudiger. Het huidige schadefonds functioneert volgens ondernemers niet. Bij winkeldiefstallen, inbraken en andere incidenten moeten zij langs meerdere instanties en is vaak onduidelijk welke schade kan worden geclaimd. Vooral complexere schade, zoals extra personeelskosten, gedwongen sluitingen of omzetverlies, valt nu buiten de regeling.
„Ik heb besluiten genomen over de schadeclaims van onder andere de Hema en de Jumbo”, zegt Keijzer na afloop van het gesprek met ondernemers. „Daarmee is ook het kader vastgesteld voor toekomstige schadeverzoeken.”
Demissionair minister Mona Keijzer (Asiel en Migratie) in gesprek met ondernemers over het schadefonds voor winkeliers. Foto: Robin van Lonkhuijsen
Monique van Zijl, bedrijfsleider van de Jumbo in Ter Apel, is tevreden. „Ik heb het gevoel dat deze minister naar ons luistert”, zegt zij. „Maar er moet natuurlijk ook wat aan de voorkant veranderen. Alleen schade vergoeden is niet genoeg.”
Keijzer bereid juridisch risico te nemen
Ook het aanmeldcentrum werd bezocht door de minister, waaronder de verscherpt toezichtlocatie (vtl) en de procesbeschikbaarheidslocatie (pbl) waar overlastgevende asielzoekers in geplaatst kunnen worden. In de vtl gelden strengere regels en een dagprogramma, maar is er nog bewegingsvrijheid. In de pbl geldt een vrijheidsbeperkende maatregel: bewoners mogen zich alleen binnen een aangewezen gebied begeven.
De pbl wordt door Keijzer gezien als een belangrijk instrument om overlastgevers uit het dorp te weren, maar de toepassing blijkt juridisch ingewikkeld. Omdat het gaat om vrijheidsbeperking, is een stevige juridische onderbouwing nodig. Op dit moment verblijven er nog geen asielzoekers in de pbl in Ter Apel; zij zitten voornamelijk in de vtl.
Keijzer op bezoek bij de vtl en pbl. Foto: Robin van Lonkhuijsen
De enige manier om te toetsen of iets mag, is door het te doen. Wat hier gebeurt, vind ik onverteerbaar.
Keijzer zegt bereid te zijn juridische risico’s te nemen. „Want wat hier gebeurt, vind ik onverteerbaar”, stelt zij. De pbl is nu uitsluitend bedoeld voor asielzoekers met een kansarme aanvraag. Keijzer wil dit uitbreiden naar een deel van de Dublinclaimanten: asielzoekers die eerder in een ander Europees land een aanvraag indienden. „Dat is een juridisch risico”, zegt Keijzer. „Maar de enige manier om uit te zoeken of dit mag, is het gewoon een keer doen.”
Blik op de toekomst
„Wat ook nodig is om de overlast tegen te gaan, is dat procedures veel korter worden”, benadrukt Keijzer. „Hopelijk neemt de Eerste Kamer snel de twee wetten van David van Weel en mij aan.”
Keijzer verwijst naar twee asielwetten die momenteel in de Eerste Kamer liggen. Deskundigen waarschuwden daar eerder voor onduidelijke en mogelijk averechts uitpakkende effecten. Milo Schoenmakers, bestuursvoorzitter van het COA, verwacht dat de druk op de opvang juist toeneemt, omdat nieuwe regels kunnen leiden tot extra juridische procedures.
In Ter Apel hingen overal spandoeken waarop inwoners aandrongen op maatregelen. Foto: Robin van Lonkhuijsen
Een exacte planning voor de maatregelen in Ter Apel wil Keijzer niet noemen. Wel zegt zij dat het overplaatsen van veiligelanders naar andere opvanglocaties al is begonnen. Andere stappen, zoals het terugbrengen van de vreemdelingenpolitie, moeten volgens haar ‘zo snel mogelijk’ volgen.
Burgemeester Jaap Velema blijft daarom voorzichtig. „Ik heb het vertrouwen al in de ijskast gezet. Wat we wel kunnen doen, is druk op de bewindslieden blijven uitoefenen.”
