Terwijl het kabinet de gaswinning in de Noordzee wil versnellen, weigert de staatssecretaris op hetzelfde moment de verlenging van een gasvergunning ten noorden van Terschelling. Hoe zit dat?
De Britse investeerder Kistos nam vorig jaar energiebedrijf Tulip Oil over. Daarmee kreeg Kistos toegang tot vijf gasvelden in en bij Friesland. Twee daarvan liggen enkele kilometers in de zee ten noorden van Terschelling.
Met name uit deze twee velden, genaamd M10-FA en M11-FA, wil Kistos graag gas winnen. Het bedrijf wil daarvoor eerst een proefboring doen. De huidige opsporingsvergunning die zo’n boring mogelijk maakt, was geldig tot juni. Dit voorjaar vroeg Kistos vroeg daarom aan staatssecretaris Hans Vijlbrief (mijnbouw) om de vergunning te verlengen.
Maar die heeft dat geweigerd. Het Rijk wil dat andere mijnbouwbedrijven ook een kans krijgen om in dit gebied gas te winnen.
Verlopen
De vergunning van Kistos is daarmee verlopen. Voor het bedrijf, dat 220 miljoen euro voor de overname van Tulip Oil betaalde, zijn de druiven zuur. Het bedrijf wil niet reageren op vragen van deze krant. Volgens het ministerie van Economische Zaken (EZ) gaat Kistos in bezwaar tegen het besluit.
De velden van Kistos in Friesland.
De stap van de staatssecretaris is opmerkelijk, omdat het kabinet de gaswinning op de Noordzee juist wil versnellen. Dat moet het risico op Nederlandse gastekorten als gevolg van de oorlog in Oekraïne verkleinen.
Maar bij Kistos - en voorganger Tulip Oil - ontbreekt het tempo, vindt het ministerie. De opsporingsvergunning is voor het eerst afgegeven in 2007 en sindsdien al vier keer verlengd, maar nooit nam het bedrijf concrete stappen om gas op te sporen.
‘Bezet’ houden
‘Mijnbouwbedrijven die een gebied blijven reserveren door verleningen aan te vragen zonder daadwerkelijke activiteiten uit te voeren, houden een gebied ‘bezet’‘, zegt de ministeriewoordvoerder. ‘Andere mijnbouwbedrijven of partijen die duurzame energie op zee willen ontwikkelen wordt de kans ontnomen om een aanvraag voor dat gebied in te dienen. Die mogelijkheid is er nu weer wel.’
Staatssecretaris Vijlbrief heeft zich over de vergunning van Kistos laten adviseren door TNO. Die stelt dat het zeegebied van 100 vierkante kilometer ‘lang niet open is geweest voor marktconsultatie’.
Dat de overheid zich hier druk over maakt, is nieuw. De vergunning bij Terschelling is immers al vier keer eerder verlengd, terwijl er niets gebeurde. ‘Dat was onder een andere bewindspersoon en onder ander beleid’, is de uitleg van het ministerie.
Nog in 2021 kreeg gasbedrijf Vermilion op het vasteland voor de derde keer verlenging voor een gasvergunning bij Oosterwolde, terwijl ook hier nog geen enkel opsporingsplan was. Maar op de wal krijgen mijnbouwbedrijven meer tijd, suggereert EZ: ‘Voor gaswinning op land streven we níét naar versnelling’.
Overigens wint Kistos op dit moment al gas voor de kust van IJmuiden. Daar is de vergunning nog geldig.
Geen gaswinning onder het eiland
Een ander veld van Kistos, Terschelling-Noord, ligt deels onder het midden van het eiland. Hier wilde het bedrijf sowieso geen gas winnen, volgens EZ omdat het ‘maatschappelijk niet haalbaar is’. Terschellingers protesteren al jarenlang tegen de gasplannen.
,,We zijn erg opgelucht”, reageert Annet van Essen van gasTvrij Terschelling. ,,Erg wijs van ze om niet in dit veld te gaan boren.” De actiegroep was al door het ministerie geïnformeerd. Wat de gaswinning op de Noordzee betreft blijft gasTvrij Terschelling alert. ,,Met de huidige energietransitie weet je nooit wat er gaat gebeuren.”
Gasveld Hemrik werd in 2022 afgesloten. Archieffoto: Jilmer Postma
Kistos trekt zich ook terug uit de twee velden die liggen op het Friese vasteland, tussen Jubbega en Donkerbroek. Hier werd voor het laatst gas gewonnen in 2016. De gasputten in deze velden heeft Kistos vorige week definitief afgesloten. De putten zijn met pluggen van cement gedicht en via een pijp is tijdelijk gas afgefakkeld.
