Gaswinning boven Schiermonnikoog lijkt kwestie van tijd, maar Duitsers spreken van 'historische uitspraak'

Volstrekt tegengestelde reacties kwamen er op de uitspraak van de Haagse rechtbank in een zaak tussen een groot verbond van Duitse en Nederlandse natuur- en milieuorganisaties en de Duitse eilandgemeenten Juist en Borkum aan de ene kant, en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Amsterdamse delfstoffenwinner ONE-Dyas aan de andere kant.

Wat is er aan de hand? De rechtbank vernietigde donderdagmiddag de omgevingsvergunning die het ministerie heeft afgegeven voor de aanleg van het boorplatform, 20 kilometer ten noorden van Schiermonnikoog en Borkum. Er is onvoldoende rekening gehouden met de gevolgen van onderwatergeluiden voor beschermde zeezoogdieren (denk aan bruinvissen) en de stikstofdepositie is niet in orde. ONE-Dyas wilde de stikstofrechten van drie boerderijen afkopen als compensatie voor stikstofschade aan de beschermde duinen van Schiermonnikoog. Dat vindt de rechter geen goede methode.

,,Deze uitspraak is een historische stap voor een Noordzee die vrij is van vuile fossiele boorplatforms”, jubelt Sascha Müller-Kraenner, directeur bij de Deutsche Umwelthilfe. Hij kondigde meteen aan nu ook juridische stappen te ondernemen tegen olieproductie in een Duits deel van de Waddenzee.

De Nederlandse coalitie van natuurorganisaties reageert een stuk gereserveerder. ,,Deze uitspraak betekent uitstel, maar nog geen definitief afstel van de gaswinning”, laat Karel van den Wijngaard van ARK Rewilding weten. Hij spreekt mede namens Werkgroep Vrije Horizon Schiermonnikoog, het Wereld Natuur Fonds, Greenpeace, Natuurmonumenten en de Waddenvereniging. Van den Wijngaard noemt het ,,bizar” dat de Nederlandse overheid gaswinning op deze plek al had vergund. ,,Het is misschien onvoorstelbaar, maar zo’n bron van leven als je bij de Borkumse Stenen vindt, vind je bijna nergens meer in de Nederlandse Noordzee.”

De plek waar ONE-Dyas 4 tot 13 miljard kubieke meter gas wil winnen ligt in zowel een Nederlands als Duits deel van de Noordzee. Het platform moet aan de Nederlandse kant van de grens komen. Het mijnbouwbedrijf stelt op bijna alle gronden in het gelijk te zijn gesteld, maar alleen wat ‘huiswerk’ te hebben meegekregen. ONE-Dyas sluit niet uit dat eind van dit jaar het eerste aardgas geproduceerd kan worden. ,,Dat is ons doel nog steeds”, meldt CEO Chris de Ruyter van Steveninck.

ONE-Dyas wil ruim een half miljard euro investeren in de gaswinning ten noorden van Schiermonnikoog. Eind december 2022 is in Schiedam al begonnen met de bouw van het platform. Dat is bijna gereed en kan in een paar weken worden geïnstalleerd. Het platform gaat dan draaien op windenergie van een nabij gelegen windpark.

Voorlopig mag ONE-Dyas (dat samenwerkt met Energiebeheer Nederland en Hansa Hydrocarbons) het platform niet aanleggen in de Noordzee, omdat de rechter de verleende omgevingsvergunning heeft vernietigd. Bijna een jaar geleden legde de rechtbank de aanleg van het platform al stil in afwachting van de vele rechtszaken die belanghebbenden er tegen voerden. Die negen bestuursrechtzaken tegen het ministerie van EZK werden gebundeld en in september en afgelopen januari behandeld in de rechtbank van Den Haag.

Burgemeester Jürgen Akkermann van Borkum ziet in de uitspraak van de Haagse rechtbank ,,een krachtig signaal”. Zijn bevolking vreest voor tsunami’s als gevolg van gaswinning. ,,Voor bestemmingen die uitsluitend van toerisme en gezondheidszorg leven, zoals de Oost-Friese eilanden, en voor het milieu zou dit verwoestend zijn. Dit is een belangrijk besluit voor de klimaat- en milieubescherming, maar ook voor de kustbescherming van de Duitse en Nederlandse eilanden.”