Mirjam Laan is teamleider bij VluchtelingenWerk. Foto: Jaspar Moulijn
VluchtelingenWerk is actief op 350 asielopvanglocaties. Volgend jaar blijven daar nog 70 van over, als gevolg van forse bezuinigingen. Ook de hulp bij gezinshereniging stopt. In Vries is deze week al afscheid genomen: „Onze laatste keer. Vreselijk.”
Mirjam Laan uit Nooitgedacht ging vanochtend met buikpijn naar haar werk. Als teamleider van VluchtelingenWerk bezoekt ze wekelijks samen met een vrijwilliger drie opvanglocaties: Vries, Gieten en Tynaarlo. Op twee van de drie locaties was het deze week haar laatste bezoek.
„Het is droevig”, zegt ze. „Ik kom hier al drie jaar. Dit is het werk dat ik het liefste doe: op de werkvloer zijn, mensen spreken, kijken wat er speelt en ondersteunen waar dat kan. Dat kan hier straks niet meer.”
Aan de stamtafel in Het Wapen van Vries schuift Abdulazeez Omer (30) aan, afkomstig uit Irak. „Onze laatste keer. Vreselijk”, zegt Laan aangeslagen. Het afgelopen jaar hielp zij hem tijdens het spreekuur met zijn asielprocedure, onder meer bij het aanvragen en laten vertalen van zijn geboorteakte.
Abdulazeez Omer en Mirjam Laan in gesprek over zijn procedure. Foto: Jaspar Moulijn
Langzaam voegen meer bewoners zich bij de tafel in het voormalige hotel, waar veertig mannen uit vijftien verschillende landen worden opgevangen. Laan en haar collega’s geven uitleg over de asielprocedure, helpen vluchtverhalen op papier te zetten, ontcijferen brieven van instanties en bieden een luisterend oor.
Soms gaat het ook om kleine, praktische zaken. Omer glimlacht: „Ze heeft me net geholpen om een nieuw nummer in het systeem van VluchtelingenWerk te zetten. Anders was ik daar dagen mee bezig geweest.”
Abdulazeez Omer schuift regelmatig aan bij het spreekuur van VluchtelingenWerk. Foto: Jaspar Moulijn
‘Geen hulp bieden is voor mij onmogelijk’
De ondersteuning van VluchtelingenWerk verdwijnt op 280 van de 350 opvanglocaties door een ingrijpende reorganisatie. Die volgt op bezuinigingen die zijn ingezet door voormalig asielminister Marjolein Faber (PVV). Demissionair minister David van Weel (Asiel en Migratie) zette dit beleid voort.
VluchtelingenWerk ontvangt in 2026 zo’n 13 miljoen euro aan subsidie, waar dat eerder nog 23 miljoen was. Naast het sluiten van locaties is sinds 1 december ook de begeleiding bij gezinshereniging volledig stopgezet. Die hulp wordt vervangen door een website en telefonische hulplijn van de IND.
Aan het prikbord in het restaurant van het voormalige hotel hangt een poster: Let op: VluchtelingenWerk is hier binnenkort niet meer aanwezig. Wij kunnen niet meer assisteren met gezinshereniging. Met QR-codes kunnen bewoners online een afspraak maken voor ondersteuning.
„We mogen officieel geen hulp bij gezinshereniging meer geven en moeten mensen doorverwijzen naar de website van de IND”, zegt Laan. „Ik vind dat bijna onmogelijk. Ik werk met mensen, ik zie mensen. Als ik het antwoord weet, voelt het verkeerd om te zeggen: ‘Ik weet het, maar ik mag het niet zeggen.’”
Het Wapen van Vries is sinds 2022 opvanglocatie, onder leiding van Stichting INLIA. Foto: Jaspar Moulijn
Van spreekuur naar QR-code
Laan klikt door het online formulier dat statushouders voortaan zelfstandig moeten invullen voor gezinshereniging: negen pagina’s vol vragen en bijlagen, per leeftijdscategorie weer anders.
„Het is niet simpelweg: ‘ik ben getrouwd en heb drie kinderen’,” zegt ze. „Je moet precies opgeven hoe en waar je getrouwd bent, waar je gezin verblijft en bij welke ambassade zij terechtkunnen. Eén foutje en alles loopt vast. Wij weten hoe het werkt, maar als je er geen ervaring mee hebt, ben je zo maanden verder.”
Even verderop spreekt een vrijwilliger met een man uit Pakistan die zijn familie naar Nederland wil halen. „Vanaf nu moet je via deze website een afspraak maken”, zegt hij en overhandigt een flyer. Voor asielinformatie kan een online gesprek worden aangevraagd bij VluchtelingenWerk; voor gezinshereniging wordt verwezen naar de IND. Ideaal is het niet, verzucht hij. „Maar het is wat het is.”
Mirjam Laan werkt 10 jaar voor VluchtelingenWerk. Foto: Jaspar Moulijn
VluchtelingenWerk blijft actief op 70 hoofdlocaties; elders kunnen asielzoekers alleen nog terecht via een online gesprek. Laan vreest voor het verdwijnen van het persoonlijke contact. „Nu weten mensen: één moment per week kan ik met mijn vragen terecht en krijg ik een mens tegenover me. Online is dat anders. De wachttijden zijn al zo lang en mensen gaan daar mentaal aan onderdoor. Als ook deze hulp verdwijnt, verdwijnt er weer een stukje houvast.”
In de tien jaar dat Laan bij VluchtelingenWerk werkt, dacht ze dat het dieptepunt was bereikt toen asielzoekers in Ter Apel op het gras moesten slapen. „Toen dacht ik: erger kan niet”, zegt ze. „Maar dit vind ik in bepaalde opzichten nog erger.”
‘Het is echt buikpijndag’
Terwijl op de opvanglocaties afscheid wordt genomen, wordt in Den Haag gesproken over de politieke toekomst. In het formatiestuk dat CDA en D66 deze week presenteerden, stellen de partijen dat VluchtelingenWerk op alle opvanglocaties weer actief moet kunnen zijn. Bart Lauret, woordvoerder van VluchtelingenWerk, is blij dat dit wordt genoemd, maar ziet voorlopig weinig veranderen.
„De financiering voor 2026 staat vast en betekent een forse bezuiniging”, zegt hij. „Zolang daar niets aan verandert, moeten we onze aanwezigheid verder afbouwen. De hulp bij gezinshereniging is blijvend bij de IND ondergebracht.”
In Vries worden de laatste gesprekken afgerond. Daarna volgt Gieten; volgende week is het laatste spreekuur in Tynaarlo. Laan neemt afscheid. „Het is echt buikpijndag”, zegt ze. Tegen Omer: „Kom je naar het azc in Assen als je even wilt praten? Of stuur je een appje als er problemen zijn?”
Loslaten valt haar zwaar. „Dan moet je in een koekjesfabriek gaan werken, daar kan dat. Maar met mensen kan ik dat niet.”
