Geert Wilders (PVV) en Henri Bontenbal (CDA) in de Tweede Kamer tijdens de laatste stemmingen voorafgaand aan het zomerreces. Beeld: ANP/Ramon van Flymen
Een meerderheid van 94 Tweede Kamerleden heeft voor de asielnoodmaatregelenwet gestemd. NSC en SGP hadden aanvankelijk moeite met het wijzigingsvoorstel van de PVV over de strafbaarstelling van illegaliteit, omdat ze vreesden dat humanitaire hulp aan illegalen daardoor strafbaar zou worden. Toch stemden ze in.
De twee fracties werden overtuigd door een brief die demissionair minister David van Weel (Asiel, VVD) op het laatst stuurde. Hierin beloofde hij om de wet niet meteen in werking te laten treden.
Dat doet de demissionair minister pas nadat de Raad van State een advies heeft uitgebracht over de veel bediscussieerde toevoeging en de Tweede Kamer hierover heeft gedebatteerd. Overigens stemde een Kamerlid van NSC alsnog tegen.
‘Staatsrechtelijk spookrijden’
Toen NSC’er Diederik Boomsma toelichtte waarom het gros van zijn fractie voor de wet zou stemmen, werd dat beantwoord met hoongelach vanuit de linkse oppositie.
ChristenUnie-leider Mirjam Bikker sprak van een „boterzachte toezegging” van Van Weel en betichtte de partijen die voor de strafbaarstelling van illegaliteit stemden van „staatsrechtelijk spookrijden”. Daardoor kon zij het niet opbrengen om voor de wet te stemmen, hoewel ze dat graag had gedaan. CDA-leider Henri Bontenbal sprak van „chaos en amateurisme”.
Tweestatusstelsel-wet er ook door
De wet die een tweestatusstelsel regelt, is eveneens aangenomen door een ruime Kamermeerderheid (95 stemmen voor). Hierin wordt geregeld dat vluchtelingen worden opgedeeld in twee groepen, waarvan er één minder rechten krijgt.
Daarmee is een belangrijke vervolgstap gezet voor de strenge asielwetten die al sinds de geboorte van het inmiddels gevallen kabinet voor politieke spanning hebben gezorgd. Omdat het CDA beide wetten niet steunt, is het onzeker of deze door de Eerste Kamer komen.
Teleurstelling over aannemen asielwetten
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is „buitengewoon teleurgesteld” dat de Tweede Kamer heeft ingestemd met de asielwetten. Een woordvoerder laat weten dat de VNG de Eerste Kamer zal proberen „te overtuigen van de onhaalbaarheid” ervan.
De vereniging riep eerder deze week de politiek al op om niet in te stemmen met de asielwetten. Een deel daarvan zou juridisch onhoudbaar zijn „en onwenselijke gevolgen hebben voor de uitvoering op lokaal niveau”. Het ging in het bijzonder om het artikel uit de asielnoodmaatregelenwet dat de strafbaarstelling van illegaliteit regelt.
Rode Kruis en UNICEF maken zich grote zorgen
Het Rode Kruis noemt het „onbegrijpelijk” dat de Tweede Kamer donderdagavond heeft ingestemd met de asielwetten en daarmee ook de strafbaarstelling van illegaliteit. „Als hulporganisatie maken wij ons ernstig zorgen over het signaal dat hiervan uitgaat en de gevolgen voor mensen zonder verblijfspapieren”, meldt een woordvoerder. „Door mensen zonder papieren te criminaliseren, worden zij verder gestigmatiseerd en buitengesloten. Het brengt mensenrechten in gevaar en werkt polarisatie in de hand.”
De hulporganisatie vreest dat mensen terughoudender worden met het zoeken van hulp, ook als ze slachtoffer zijn van misstanden. „Dat vergroot hun kwetsbaarheid en kan leiden tot nog onveiligere situaties.”
Leraar riskeert celstraf door nieuwe asielwet, waarschuwt koepel
Basisschoolleraren die een kind zonder verblijfsvergunning in de klas hebben, riskeren een gevangenisstraf van een half jaar door de asielwetgeving die is aangenomen. Daarvoor waarschuwt de PO-Raad, de overkoepelende organisatie voor het basisonderwijs.
In de asielnoodmaatregelenwet staat dat hulp aan illegalen strafbaar is. Volgens de voorzitter van de PO-Raad, Freddy Weima, hebben alle kinderen in Nederland recht op onderwijs, ongeacht hun status of hun herkomst. „Met de vraag of iemand van pakweg tien jaar oud wel over de juiste documenten beschikt, moeten wij helemaal niet bezig zijn.”
Ook UNICEF Nederland heeft grote zorgen over de door de Tweede Kamer aangenomen asielwetten. „De impact op kinderen is ingrijpend, maar nergens blijkt dat hun belang serieus is meegewogen”, laat de VN-kinderrechtenorganisatie weten.
„Stel: je bent een kind dat zijn ouders is verloren door oorlog. Je woont nu bij je tante, die voor je zorgt als pleegouder. Toch mag je door deze wet niet naar Nederland komen om bij haar te zijn. Je blijft achter, alleen, zonder veilige plek, zonder familie”, legt UNICEF uit.
Ook hekelt de kinderrechtenorganisatie het tweestatusstelsel. Kinderen moeten daardoor mogelijk langer in opvanglocaties blijven omdat de procedures complexer worden. „Dit is geen toekomstbestendig asielbeleid, de belangen en de rechten van kinderen zijn overgeslagen en volledig genegeerd in deze wetgeving”, zegt directeur Suzanne Laszlo van UNICEF Nederland.
Asieladvocaten: ‘Welbewust chaos gecreëerd’
De Vereniging Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN) vindt het heel teleurstellend dat de Tweede Kamer de strengere asielwetten heeft aangenomen. „Hiermee wordt welbewust meer chaos gecreëerd”, zegt een woordvoerder van de advocaten.
„De wetten zorgen ervoor dat de asielprocedures vast gaan lopen, en ook de rechtspraak en advocatuur krijgen nog meer werk, terwijl de wetten in de praktijk niets oplossen”, aldus de zegsvrouw. Volgens haar is het beleid aan de toch al kwetsbare mensen, maar ook aan de gewone Nederlander „niet meer uit te leggen”.
De wetten moeten nog door de Eerste Kamer worden goedgekeurd. De woordvoerder zei te hopen dat de wetten daar worden weggestemd.
VluchtelingenWerk: Ernstige zorgen
VluchtelingenWerk Nederland zegt zich ernstig zorgen te maken over de gevolgen van de donderdag aangenomen asielwetten voor mensen op de vlucht. De wetgeving biedt volgens de organisatie geen uitkomst voor problemen rond asiel en opvang van vluchtelingen, en zal er niet voor zorgen dat er minder vluchtelingen asiel aanvragen in Nederland.
„De asielwetten bieden geen concrete oplossingen voor maatschappelijke problemen zoals de woningnood, de lange wachttijden in de asielprocedure en de tekorten in de asielopvang”, aldus VluchtelingenWerk Nederland, dat de toon in het politieke asieldebat „enorm zorgelijk” noemt. De organisatie doet een dringend beroep op de Eerste Kamer om de wetten te verwerpen.
