Veendam moet een kuurstad worden. ’Het wordt geen tweede Bad Nieuweschans’

Arts en onderzoeker Richard Danel werkt al jaren aan onderzoek naar het belang van magnesium voor de gezondheid. ,,Het zit hier bij Veendam in de meest zuivere vorm onder de grond: een unieke en oeroude bron. Te weinig mensen weten dat.”

Danel is overtuigd van de heilzame werking van magnesium. ,,We hebben een visie. We gaan Veendam internationaal promoten en mensen in binnen- en buitenland enthousiast maken voor het lokaal gewonnen magnesiumchloride,” zegt de medicus die over de plannen zo enthousiast is dat hij door anderen vaak  ‘ongeneeslijk positief’ genoemd wordt.

,,Ik doe dit werk al zo lang, en ja ik weet dat er mensen zijn die zeggen: daar heb je die dokter weer met zijn ideeën. Alle grote dingen zijn ooit klein begonnen.”

Samen met Wilbert Boneschansker en Sievert Uneken is hij de kartrekker van het ambitieuze project Magnesium Kuurstad Veendam (MKV).

Boneschansker was financieel directeur bij Groningen Seaports en Holland Norway Lines. Uneken was evenementenregisseur en centrummanager voor het centrum van Veendam. Danel richtte in 2010 het Magnesium Health Institute (MHi) op, dat onder meer samenwerkt met de RUG en het UMCG.

,,Om maar met de deur in huis te vallen. Het MKV wordt geen tweede Bad Nieuweschans,” betoogt Danel. Veertig jaar geleden veranderde het grensdorp in een kuuroord met de ingebruikname van een thermaal bad.

,,We gaan niet op elkaar lijken. Al zouden we het fijn vinden als Thermen Bad Nieuweschans hier een bad zou willen exploiteren. Ik heb geen verstand van wellness; wel van gezondheid. Wat ons voor ogen staat is vooral een wetenschappelijk centrum. We leggen andere accenten. De focus ligt op gezondheid. De hele wereld komt naar Veendam voor onderzoek naar magnesiumchloride.”

Magnesiumchloride komt in grote hoeveelheden voor diep in de grond bij Veendam. Het magnesiumchloride, dat onder Tripscompagnie op een diepte van 1500 en 2000 meter wordt gewonnen, geldt als het zuiverste ter wereld en staat bekend als het witte goud van Veendam.

Het is een ‘bezinksel’ van de oeroude Zechsteinzee die zich 250 miljoen jaar geleden uitstrekte van Engeland tot Polen en van Scandinavië tot diep in Duitsland. De zee liep geregeld leeg en veranderde van omvang. Water verdampte, zout bleef achter. Elke keer werd de zoutlaag iets dikker. Een zoutlaag die uiteindelijk diep onder de grond kwam te liggen en niet blootgesteld stond aan vervuiling en verstoring.

Het zout wordt in een aantal landen uit verschillende bronnen geëxploiteerd. De bron onder Veendam (vrij van vervuiling) geldt als de zuiverste. Het wordt door het Veendammer bedrijf Zechstein Minerals gebruikt in verschillende topische toepassingen (middelen die rechtstreeks op de huid worden aangebracht), de gezondheidszorg en de wellness. Het bedrijf werkt nauw samen met het Magnesium Health Institute.

,,We zoeken aansluiting met meer Veendammer bedrijven en ondernemingen. Dit moet een project worden met, door en voor Veendammers. De tijd moet rijpen. De ontwikkelingen gaan stap voor stap. We beginnen met een bescheiden begroting van een paar ton,” vertelt Boneschansker, die zegt in gesprek te zijn met het Groninger GROEIfonds. Dat is in 2016 opgericht met als doel de economie in het Groninger aardbevingsgebied te versterken.

Danel: ,,Ga je helemaal out of the box denken met bijvoorbeeld ook een zoutmeer bij Tripscompagnie, dan heb je veel meer geld nodig. Dan zit je zo maar op 30 miljoen euro. Maar dan praat je ook over de heel lange termijn.”

,,Stel je toch eens voor,” mijmert hij. ,,Je kuiert over het strand langs water zo zout dat mensen er lekker kunnen drijven. Het is een vergezicht. Laten we onderzoeken of Veendammers zo’n meer  willen.”

Dat het kan is jaren geleden al aangetoond. Op initiatief van toenmalig burgemeester Ab Meijerman (PvdA) werd er in 2009 onderzoek verricht. Als gevolg van zoutwinning door Nedmag bij Tripscompagnie daalt de bodem. Waterschap Hunze en Aa’s moet steeds harder pompen om de polder droog te houden. De vraag of dat vol te houden is, leidde tot de suggestie van een zoutmeer.

Uit verschillende potjes kwam 45.000 euro beschikbaar voor onderzoek. Het aanleggen van een zoutmeer bij Tripscompagnie bleek technisch haalbaar. Financieel was het een andere zaak. Er waren geen projectontwikkelaars te vinden die aan zo’n project wilden beginnen. ,,Die plannen liggen nog in de kast. Misschien komen ze er ooit nog uit. Wij beginnen anders,” zegt Danel.

Architectenbureau Team 4 uit Groningen maakte eerder al een plan voor de bouw van een onderzoekscentrum, de voorloper van het beoogde Zechstein Balneologisch Centrum. Dat zou, als het aan de kartrekkers van MKV ligt, moeten komen aan de rand van het Veendammer recreatiegebied Borgerswold, langs de Veendammerweg tussen Veendam en Hoogezand.

Danel: ,,Het moet een onderzoekscentrum worden. Balneologie is een tak van geneeskunde die zich richt op het gebruik van baden voor therapeutische doeleinden. In ons geval gaat het om zoutbaden. We hebben in het Westen een chronisch tekort aan magnesium. Wij willen onderzoeken of en het tekort kan worden aangevuld door magnesiumchloride in badwater op te lossen of als olie op de huid aan te brengen.”

Bij het centrum hoort ook een trekpleister. ,,Een groot gradeerwerk van meters hoog.” De onderzoeker legt uit wat het is. ,,Een installatie, een constructie van sleedoorntakken die wordt gebruikt in de zoutwinning om het zoutgehalte in water te verhogen door verdamping. Water wordt van bovenaf door takken geleid dat door zon en wind verdampt. Andere mineralen worden op de takjes afgezet. Zo krijg je een zuiverder zoutoplossing.”

Boneschansker vertelt dat 2025 een belangrijk jaar wordt. ,,Er is van alles in gang gezet. We zoeken aansluiting bij de industrie en het bedrijfsleven. We werken aan een schoolprogramma en een tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum. Ook zijn we in gesprek met het cultuurcentrum vanBeresteyn in Veendam of daar een informatiecentrum kan komen. Pal naast de ingang, waar vroeger de Rabobank zat, willen we ons verhaal vertellen. Over de zoutwinning, het unieke karakter van het magnesiumzout en de toepassingen. Mensen kunnen er voor vragen en opmerkingen terecht. Laat ze maar komen. Alle input is welkom.”

In de derde week van oktober wordt er in het cultuurcentrum een Balneologie Congres gehouden met deskundigen en wetenschappers uit binnen- en buitenland. Danel: ,,Met sceptici en voorstanders naar de gezondheidsvoordelen van magnesium.”