Wilbert van de Kamp (links) en Bram Douwes (rechts) in de studio tijdens opnames voor hun podcastshow Linkse Mannen Lossen het Op. Afgelopen week was Tweede Kamerlid voor de SP, Sandra Beckerman, te gast. Foto: Corné Sparidaens
Waarom lijken gezonde voedselkeuzes soms onbetaalbaar terwijl goedkoop eten vaak vol zit met zout, vet, suiker en ultrabewerkte ingrediënten? De Linkse Mannen bespreken deze problematiek komende vrijdag met journalist Teun van de Keuken, wethouder Kirsten de Wrede en ondernemer Jos Meijers. „De maatschappij kan wel wat meer boosheid gebruiken.”
Er gaat een boel mis in de voedselindustrie. Zo stelde Arjen Lubach onlangs problematische fastfoodreclames aan de kaak in De Avondshow en publiceerde NRT Wetenschap een documentaire over hoe ultrabewerkt voedsel de consument ziek maakt. Ook journalist Teun van de Keuken heeft zich over dit onderwerp gebogen. Zijn nieuwe boek, De Mens is een Plofkip, komt zaterdag uit.
In de Groningse live-aflevering van De Linkse Mannen lossen het op gaan Wilbert van de Kamp en Bram Douwes in gesprek met journalist Teun van de Keuken om te praten over de misstanden in de voedselindustrie. Want wat gaat er mis en hoe lossen we het lokaal op?
Misstanden aangekaart
„Het is belangrijk om het hierover te hebben”, vindt Van de Kamp, de ene helft van het linkse duo. Hij is boos over hoe de voedselindustrie in elkaar zit. „We zitten midden in een obesitasepidemie en ons gezondheidssysteem staat al onder druk. Door misstanden in de voedselindustrie wordt dit alleen maar erger.”
Bram Douwes en Wilbert van de Kamp in de podcaststudio met gast Sandra Beckerman. Foto: Corné Sparidaens
Maar hoe komt het eigenlijk dat we zo ongezond eten, vraagt Van de Kamp zich hardop af. Het antwoord op deze vraag heeft hij al paraat: „Het is duidelijk wie de schuldige is. Grote bedrijven als Unilever bepalen hoe we eten, en de overheid doet daar niks aan. We kunnen wel doen alsof mensen invloed hebben op wat ze eten maar dat is niet zo.”
Dit heeft te maken met welke producten de consument krijgt aangeboden, legt Van de Kamp uit. „Het voedselsysteem is namelijk een wisselwerking tussen de consument, voedselproducenten en supermarkten. Daar lopen de geldstromen.”
Keuzestress
„Het lijkt misschien alsof we heel veel keus hebben in de supermarkt, maar dat valt enorm tegen”, stelt Van de Kamp. „Reclame heeft heel veel invloed op wat we eten. En zo’n 80 procent van wat er beschikbaar is in de winkel, zit niet in de Schijf van Vijf. Hoewel dat systeem al vrij behoudend is over wat precies gezond is, laat het wel zien hoe bizar ongezond veel eten is wat in de supermarkt ligt.”
Zou de supermarkt dan het verschil kunnen maken? Zij bepalen immers wát er wordt aangeboden aan de consument. „Misschien”, denkt Van de Kamp. „Maar supermarkten zijn ook bedrijven en willen ook winst maken. Dat hoort nou eenmaal in een kapitalistisch systeem.”
Bram Douwes en Wilbert van de Kamp nemen wekelijks nieuwe afleveringen op van hun podcast 'De Linkse Mannen lossen het op'. Foto: Corné Sparidaens
Voor de oplossing wijst Van der Kamp nadrukkelijk naar de overheid. „Ik vind het ongelooflijk dat zij er niks aan doen. Gezond eten moet een logische keuze worden. Het maakt voor de grote bedrijven niet uit of eten gezond is, daar hebben zij geen belang bij. Maar de overheid heeft dat wel en moet in actie komen.”
Een Amsterdammer en Groningse problematiek
Juist in het Noorden is deze problematiek een belangrijk thema, denkt Van de Kamp. „Als je kijkt naar de cijfers, zie je dat hier het inkomen lager is dan in de rest van Nederland. Dat maakt kwetsbaar. Gezond eten is duurder. Bovendien heb je meer vaardigheden en tijd nodig om het te kunnen bereiden.”
Om het onderwerp vanuit een lokale invalshoek te benaderen, schuiven naast Van de Keuken ook wethouder Kirsten de Wrede en de Groningse ondernemer Jos Meijers aan bij de podcast-talkshow. „We kunnen niet verwachten dat zo’n Amsterdammer onze problemen hier in het noorden oplost”, vindt Van de Kamp. „Maar met inspiratie van verder weg kunnen we het probleem lokaal aanpakken.”
De Wrede is wethouder eiwittransitie van gemeente Groningen en houdt zich bezig met het bevorderen van duurzamere eiwitrijke voedselbronnen in de regio. Van de Kamp: „Zij gaat ook over landbouw en cultuur. Daar hoort het straatbeeld veranderen ook bij. Op elke straathoek zit een cafetaria, waarom is ongezond eten zo makkelijk verkrijgbaar?”
De Linkse Mannen nemen hun podcast op bij de USVA in Groningen. Foto: Corné Sparidaens
Meijers is directeur van Toentje, een sociale onderneming die verse groenten en kruiden produceert voor de noordelijke voedselbanken en zo gezond eten beschikbaar maakt voor de minima. „Ik hoop dat Jos het verschil kan maken door de boodschap door te geven en anderen te inspireren”, zegt Van de Kamp. „En daar kan hij wel ondersteuning bij gebruiken.”
Cynisch
En hoewel de podcastmaker het belangrijk vindt dat het probleem aangekaart wordt in het boek van Van de Keuken, blijft hij cynisch. „Ik denk dat het boek van Teun alleen niet genoeg is om het systeem te veranderen.”
„Het boek zal voor een groot deel worden gelezen door mensen die al hetzelfde vinden”, denkt Van de Kamp. Toch hoopt hij dat het indirect effect zal hebben. „Zij hebben waarschijnlijk genoeg geld om goede keuzes te maken. Het is hun verantwoordelijkheid naar anderen toe die dat niet hebben om op te staan en het systeem te veranderen. De maatschappij kan wel wat meer boosheid gebruiken.”
De live-aflevering van De Linkse Mannen lossen het op wordt opgenomen op vrijdagavond 12 april 2024.
Waar het om gaat
Waar gaat het deze week om?
Het is flink mis in de voedingsmiddelenindustrie: er is sprake van een obesitasepidemie en nog steeds zie je overal reclames van goedkoop, ongezond, ultrabewerkt eten. Daarnaast zijn gezonde alternatieven vaak nog veel duurder ook. Dit moet veranderen, en snel ook. Vrijdag gaan De Linkse Mannen samen met journalist Teun van de Keuken, wethouder Kirsten de Wrede en ondernemer Jos Meijers op zoek naar lokale oplossingen.
Waarom moet ik dit weten?
Misstanden in de voedselindustrie hebben directe invloed op de gezondheid en welzijn van mensen. Als de consument hiervan op de hoogte is, kan hij bewustere keuzes maken. Ook kan bewustzijn de druk op beleidsmakers vergroten. Het delen van informatie zou dus kunnen leiden tot een gezondere en duurzamere samenleving.
