Tiktok staat bol van de anabolen filmpjes. 'Dit normaliseert het gebruik van steroïden'

In beeld zit een grote vent. Hij heet Aaron Burke en draagt een blauw hemd waarin zijn immense armen goed te zien zijn. Kalm lepelt hij op wat hij precies gebruikt. Wat volgt is een waslijst aan illegale groeimedicijnen.

Dit soort filmpjes zijn doodnormaal. Tenminste, voor de mensen die fitness-accounts volgen op sociale media als Tiktok, Youtube en Instagram. Influencers vertellen hier open en bloot over de voordelen van het gebruik van anabole steroïden. Zoals het sneller kweken van spiermassa.

En ja, af en toe worden de nadelen óók besproken. „Ik denk constant aan geweld”, zegt Mike Israetel (40), een Amerikaanse fitness-influencer in een video. „Wat denk je zelf dat er gebeurt als je testosterongehalte 25 keer zo hoog is als normaal gesproken.”

Bijna vijfhonderdduizend Nederlanders gebruiken anabole steroïden. Dat bleek in maart 2023 uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport (VWS). Anabolen kunnen helpen bij de opbouw van spiermassa, maar hebben ook een boel schadelijke gevolgen. Uit een langdurig Noors onderzoek uit 2021 werd bekend dat het gebruik schadelijk kan zijn voor je hersenen.

Weer even terug naar het interview met de Amerikaan Israetel: „Ik heb op dit moment een aanzienlijke hoeveelheid anabolen in mijn lichaam. Ik ben minder intelligent dan normaal gesproken.”

Jongeren zien deze filmpjes ook. Uit onderzoek van Mediahuis (de uitgever van DVHN) blijkt dat 56 procent van de jongens en 76 procent van de meisjes tussen de 15 en 21 jaar op Tiktok zit. Negentig procent van de jongeren in die leeftijdsgroep gebruikt Youtube. En dat doen ze stevig. Gemiddeld zitten jongeren tussen de 15 en 21 jaar meer dan vier uur per dag op sociale media.

Alle tijd dus om anabolen-filmpjes te bekijken. Want zodra apps als YouTube en TikTok doorhebben dat hun gebruiker fitness interessant vindt krijgt diegene meer te zien. Na een filmpje waarin iemand een nieuwe fitness-oefening uitlegt, duikt zomaar een filmpje op met uitleg over het gebruik van anabolen.

Neem nou ‘The Tren Twins’. Hun kanaal op YouTube heeft bijna anderhalf miljoen abonnees. De tweeling praat openlijk over hun gebruik en de jongens zijn duidelijk trots op hun grote spieren. Maar is het naturel? Zeker niet. ‘Tren’ is een afkorting voor trenbolone, een groeihormoon.

Een ander filmpje laat een magere jongen zien. Hij drukt gewichten omhoog. In een volgend fragment toont hij zijn gespierde rug. Naar eigen zeggen is dit een maand later en het zou allemaal komen dankzij het gebruik van anabolen.

Maar wat doet dit nou met jongeren? Dat is nog niet zo eenvoudig aan te tonen, vertelt Marieke Pijnenborg. Zij is hoogleraar bij de faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen van Rijksuniversiteit in Groningen. Een boel jongeren kunnen dit soort filmpjes zien zonder dat ze direct een spuit in hun been zetten.

Maar er is ook een groep jongeren die wél beïnvloed wordt door dit soort beelden. Pijnenborg noemt dit de risicogroepen. „Dat zijn bijvoorbeeld jongeren die nog moeten onderzoeken wie ze zijn of die een beetje introvert zijn.” Zij kunnen onzeker worden van dit soort filmpjes. En sociale media zijn medogenloos. Wie eenmaal een filmpje over anabolen heeft geliket krijgt er meer voorgeschoteld. „Als je eenmaal in die fuik zit, raak je verstrikt in je eigen algoritme”, zegt Pijnenborg.

„Bovendien normaliseren dit soort filmpjes het gebruik.” En dat is niet zonder gevaar. „Jongeren zijn minder in staat om te begrijpen dat beelden nep kunnen zijn of dat er een commercieel belang achter zit. Ze weten dus eigenlijk niet goed waar ze naar kijken.”

Personal trainer Luuk Harms (30) uit Groningen tenniste en voetbalde vroeger op hoog niveau. Maar hij was wel toe aan een nieuwe uitdaging. Dat werd bodybuilding. Hij ging er vol voor en spuit op zijn zevenentwintigste voor het eerst anabolen in zijn lichaam. Inmiddels doet hij mee aan bodybuilding-competities en heeft hij het lichaam van een halfgod. Twee keer per week dient hij zichzelf het groeimedicijn toe. Waar hij het koopt wil hij niet zeggen. „Maar ik pak niet de aller-heftigste.”

En hij weet ook: het gebruik is niet zonder gevaar. Harms noemt een hele waslijst van nadelige bij-effecten op: „Bloedproppen, hersenschade, mentale problemen op de lange termijn, erectieproblemen, onvruchtbaarheid.” Vooral de bloedproppen zijn risicovol. „Er zijn meerdere bodybuilders overleden als gevolg daarvan.”

Op YouTube geeft bodybuilder Mike Israetel („Ik denk con-stant over geweld”) nog wat meer nadelige effecten. „Ik woon in een mooie omgeving in Michigan, maar als ik naar de bomen kijk voel ik alleen maar woede en frustratie.”

Toch staat hij in een ander filmpje vrolijk in de sportschool. Plots lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Hij wijst vrolijk naar de gespierde borstkas en enkels van een andere bodybuilder en legt uit welke verboden middelen die gebruikt. Hier geen negatieve verhalen over het gebruik.

Harms laat vier keer per jaar zijn bloed testen en laat hartfilmpjes maken. Vooralsnog heeft híj geen last van de nadelige gevolgen. Sterker nog: „Ik ben met bodybuilding begonnen omdat ik last had van mentale problemen. En wat ik nu doe is juist positief.”

Bovendien, zegt hij, zijn anabolen geen wondermiddel. Je groeit er weliswaar sneller door, maar dan moet je wél trainen als een beest, geeft hij aan. „Jongeren denken dat je aan de anabolen gaat, op de bank gaat zitten en de volgende dag opgepompt bent, maar zo werkt het niet. Het is echt een lijdensweg.”

Harms neemt twee tot drie keer in de week een spuitje, maar traint zich vervolgens ook suf in de sportschool. Daarnaast volgt hij een streng dieet, maar dan wel anders dan de meeste mensen. Elke dag eet hij vijfduizend calorieën, twee keer zoveel als een ‘gewone’ man.

Aanmoedigen doet hij het gebruik van anabolen niet. Voor Harms is het zelf ook tijdelijk. „Wanneer ik niet meer deelneem aan wedstrijden stop ik ook met het gebruik. En aan de zorgen van mijn ouders en partner zit ook een houdbaarheidsdatum.”