Politicoloog: 'Opluchting over geringe winst extreemrechts is ongepast'

De Jonge is gespecialiseerd in onderzoek naar extreem-rechts in Europa. Ze ziet een gestage groei van de partijen op de rechterflank in de afgelopen dertig jaar, die deze Europese verkiezingen flink is doorgezet.

,,Ik zag Ursula von der Leyen eerst opgelucht reageren dat het middenblok fier overeind is gebleven en uiterst rechts minder heeft gewonnen dan verwacht. Dat vind ik eigenlijk ongepast, want de winst was toch wel heel behoorlijk. Je ziet dat uiterst rechts erg verdeeld is, maar wel springlevend.’’

Wat de uitslag vertekent is dat de Duitse AfD nog niet is aangesloten bij een van de rechtse fracties in het Europees Parlement. Zonder de zetels van AfD hebben de twee rechtse fractie, de ECR en de ID, samen nog minder zetels dan de sociaaldemocraten. Maar als de AfD toch toetreedt tot een van die fracties is de situatie anders. ,,Dat geldt ook voor Fidesz in Hongarije, dat op een aantal terreinen toch uiterst rechtse standpunten heeft’’, zegt De Jonge.

De winst van de AfD tot tweede partij van Duitsland en met name ook de winst van RN, de partij van Marine le Pen in Frankrijk, is volgens De Jonge wel een belangrijk signaal. ,,Je ziet de afgelopen dertig jaar een gestage opkomst van uiterst rechts die nu is doorgegaan. Het is eigenlijk het consolideren van de machtpositie.’’

Ze maakt zich zorgen over Frankrijk. ,,Daar ging het in de campagne heel erg over nationale thema’s en de populariteit van president Macron. Hij neemt nu een heel gewaagde gok door verkiezingen uit te schrijven. Afgelopen jaren bleek vaak dat mensen uit protest wel op Le Pen willen stemmen maar als het er echt om gaat toch terugschrikken voor radicaal-rechts in de macht.”

,,Daar gokt Macron nu weer op. Maar intussen is Le Pen al jaren actief in de politiek en wordt ze steeds meer genormaliseerd. Dat zie je ook bij Geert Wilders. Als iemand als Le Pen of Wilders plotseling minder extreem lijkt te worden, zoals Wilders die milder leek te worden, is de stap voor mensen om er op te stemmen blijkbaar gemakkelijker te zetten.’’

In België en Nederland is de voorspelde winst van radicaal-rechts minder sterk uitgepakt dan was voorspeld. En wat telkens weer opvalt is dat in Wallonië veel minder op uiterst rechts gestemd is dan in vrijwel alle landen er omheen.

Dat heeft alles te maken met het beleid van media in Franstalig België om zo weinig mogelijk aandacht te schenken aan extreemrechts. ,,Maar het komt ook door de andere politieke partijen, die in Wallonië geen debat voeren met rechts over hun thema’s’’, zegt De Jonge.

Het valt haar op dat in Wallonië andere partijen geen politiek thema maken van asiel, terwijl dat in Nederland en Vlaanderen nadrukkelijk wel is gebeurd. ,,Als andere partijen thema’s zoals asiel politiseren, dan zie je dat uiterst rechts er vaak door in de kaart wordt gespeeld.’’