De documentaire Huilende Bruiden over de herenboerderijen in Oost-Groningen komt maandag op televisie. Documentairemaker Tom Tieman (40) uit Ezinge maakte het poëtische portret. Vindt hij het echt niet erg als sommige veranderen in ruïnes?
Wat vind je van de herenboerderijen in Oost-Groningen?
,,Ze zijn gebouwd in de bloeitijd van de Graanrepubliek, de landbouwperiode die Groningen heeft gevormd. Ze hebben grandeur, ze horen in het landschap en ze vertellen een verhaal. Die geschiedenis mag niet verdwijnen.’’
Je deelt de liefde van de Groningers voor deze zogeheten boerenkathedralen?
,,Ja, ik vind de boerderijen an sich mooi, maar in vervallen staat vind ik ze ook mooi.’’
Je houdt van ruïnes...
,,Ja, als kind al. Ik groeide op in Nijverdal en tegenover ons was een bos waarin ooit een oud landhuis had gestaan. Daar was niet zo veel meer van over, maar wij konden goed spelen tussen de losse stenen en het kleine deel dat intact was gebleven. Het landhuis was afgebrand in de oorlog. En inmiddels is het een keurig vleermuizenhuis. Ruïnes spreken tot de verbeelding.’’
En dat zie je ook voor je met de statige herenboerderijen in Oost-Groningen?
,,Ja, dat is een kans. Laat er een paar mooi vervallen en instorten, waarom niet?’’
Omdat ze volgens de meeste mensen te redden zijn?
,,Ja, de meeste mensen denken: knap ze op. Maar dat is te duur, het onderhoud is niet te dragen, bewoners moeten daarbij geholpen worden. Ik denk: laat ze in vol ornaat vervallen, hek eromheen, klaar. Daarmee tonen we de vergankelijkheid van gebouwen, wat uniek is in Nederland want hier worden ruïnes direct afgebroken. Die boerderijen staan in volle glorie te vergaan, het is er niet netjes en aangeharkt, het toont het eerlijke verhaal van de vergankelijkheid.’’
Roep je daarmee niet veel weerstand op?
,,Dit moet ik niet in Oost-Groningen zeggen, want daar gelden die boerderijen als grote trots, als bakens in het landschap. Ik zeg ook niet dat ze alle 300 moeten vervallen, maar als er van de 10 tot 20 slecht onderhouden boerderijen enkelen echt mogen vervallen, ja, daar ben ik voorstander van.’’
In je film laat je twee boerderijen aan het woord. Waarom?
,,Ik heb in 2021 een luisterwandeling langs de Huilende Bruiden gemaakt en wilde er graag een documentaire van maken waarbij ik de boerderijen hun verhaal laat vertellen. Ik heb gekozen voor twee heel verschillende boerderijen: een waarvan de bewoners uit alle macht de strijd aangaan tegen het verval en een waarvan de bewoonster de boel de boel laat. Ze geeft wel heel veel om haar boerderij. Ik vond dat contrast mooi. Ze gaan heel anders om met de vergankelijkheid.’’
Ik werd heel nieuwsgierig naar de bijna blinde bewoonster van die vervallen boerderij. Woont ze er anti-kraak?
,,Nee, zij heeft die boerderij gekocht nadat de politie ‘m als wietboerderij had ontmanteld en de bank ‘m bij opbod verkocht voor wat de gek ervoor geeft. De achtergevel ligt eruit, ik vond dat haast symbolisch voor die boerderij en ook voor de bewoonster. Ze houden het beiden vol. Voor haar is de boerderij haar paradijs.’’
Filmbeeld uit de documentaire Huilende Bruiden.
Pas geleden werd bekend dat er 3 miljoen euro ter compensatie van de aardbevingsschade bestemd is voor de huilende bruiden. Wat kun je met dat bedrag?
,,Niet zo veel. Laten we zeggen dat het mooi is dat de overheid aandacht heeft voor de huilende bruiden. Er is een boerderijenvisie, er wordt gepraat over herbestemming. Als er maar liefde en energie ingestopt wordt.’’
Wat wordt je volgende project?
,,Ik ben bezig met een documentaire over een boerderijtje bij Wittewierum. En met een luisterwandeling in Oudeschip.’’
Huilende Bruiden van Tom Tieman is maandagavond 18 november te zien op NPO2. Aanvang: 23.20 uur.
