Minister Wiebes neemt het eerste exemplaar van het boek 'Ik wacht, 101 verhalen uit het aardbevingsgebied' in ontvangst in de kerk in Zeerijp. Foto: DVHN
Een jaar na de aardbeving in Zeerijp met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter was de onzekerheid voor Groningers in het bevingsgebied nog enorm. DVHN maakte daarom de serie Ik Wacht, over Groningers die het wachten meer dan zat waren. Dit zijn de 101 verhalen.
Aflevering 1 | Tjalling Huisman uit Zeerijp
Dominee Tjalling Huisman (57) van Zeerijp herinnert het zich als de dag van gisteren. Een jaar geleden zat hij thuis in de pastorie naast de Jacobuskerk. „Ik zat hier aan tafel in de keuken en hoorde ineens een harde klap. Ik dacht: wat is dat? Ik herkende het niet gelijk als een aardbeving. Dat duurde een paar seconden.”
Nienke Bastiaans heeft het gevoel alsof ze in een foute film is beland. Als ze door haar dorp loopt ziet ze de enorme scheur in de kerk. Het verlaten huis omgeven door bouwhekken. Gesloopte panden. De wapperende linten rond de speeltuin die is afgebroken om plaats te maken voor de bouw van de aardbevingsbestendige school - wat weer is vertraagd door asbest in de grond.
Filmmaker Itamar Kool keek naar de tv-uitzending over de grote Postcodeloterijprijs in Glimmen. Hij stelde zich voor wat dat zou betekenen in de straten aldaar: de buren wel een lot, jij niet. ,,En eigenlijk’’, zegt hij, ,,is deze hele versterkingsoperatie te vergelijken met deze loterij. Jij wel, je buurman niet. Kun je je voorstellen wat dat in de toekomst gaat doen met deze provincie?”
Zijn keurig onderhouden vrijstaande huis op een steenworp afstand van Zeerijp ziet er patent uit. Kozijnen strak in de verf, de voegen allemaal netjes gevuld tussen het fraaie roodbruine baksteen van de muren, die – eerlijk is eerlijk – hier en daar wel uit het lood staan. De monumentale rode dakpannen maken het helemaal af.
Aflevering 5 | Marleen Samplonius Ottens uit Appingedam
Marleen Samplonius-Ottens uit Appingedam Het was de ozb-taxateur die ze er op wees. ,,Er zitten scheuren in uw muur en dat zijn geen gewone krimpscheuren.’’ Zelf hadden ze toen nog niks in de gaten, zegt Marleen Samplonius-Ottens. Met de alarmerende constatering van die ene inspecteur denderden ze het aardbevingsdossier in dat nu al bijna drie jaar hun leven beheerst.
De wind ritselt door de kale takken van de leilindes voor bed&breakfast Stee en Stoetje. Gepke van der Leest kijkt ernaar. En naar de geschoren heggetjes voor de deur. ,,Moet allemaal weg’’, zegt ze. ,,Voor de steigers. Straks.’’
De gevel van de muziekwinkel van Ger Warink aan de Lagestraat in Loppersum staat helemaal schuin. Warink wijst ernaar alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Alsof hij gewend is aan de aardbevingsellende, die hij voor de kiezen heeft gehad. Maar dat is schijn. ,,Ik krijg medicatie voor de hartritmestoornissen die ik ervan heb gekregen.’’
Aflevering 8 | Tineke Bieringa-Spakman uit Delfzijl
Tineke Bieringa, geboren Spakman, wil over een ding even duidelijk zijn: ,,De boel staat niet op instorten. En ik wil mezelf niet vergelijken met al die Groningers die wel in die situatie zitten.”
,,Tja, waar is het begonnen?’’, vraagt Henk Koster zich af. Het moet na de grote klap bij Huizinge zijn geweest dat hun huis voor het eerst werd geïnspecteerd. ,,Het plafond op de overloop kwam naar beneden en in de buitenmuren zaten scheuren’’, voegt zijn vrouw Frea eraan toe.
De ene beving is de andere niet. ,,Kijk’’, zegt Jolanda Jager-Smit en schommelt op haar keukenstoel naar voren en achteren. ,,Als het huis zó schudt, gaat het goed. Maar als we zo heen en weer gaan...’’, ze schudt van links naar rechts, ,,gaat het mis.’’
Er staan twee eenden in de consistorie van de gereformeerde kerk in Overschild. Geen vogels, oude Franse, auto’s. Ze staan voor de met balken en steiger gestutte achtergevel te wachten op mooier tijden.
De scheur in het plafond was twee meter lang en twee centimeter breed. Je zou kunnen zeggen: het plafond van de woonkamer van Ellen Flikkema was dwars doormidden. ,,Toen hebben we op de rode knop gedrukt.’’
Zes jaar geleden kochten Arnoud Tonkes en zijn vriendin Daniela Ivanova de helft van een oud herenhuis aan de Hoofdweg in Slochteren. Dat tikten ze op de kop via een aankoopmakelaar.
Midden in de nacht zat Jeanette Ubels (54) opeens rechtop in bed. Ze dacht dat ze, zoals vaker gebeurt, een aardbeving voelde. „Deze keer was het een droom.”
De deuren wilden niet meer open na de eerste grote beving in Huizinge in 2012. Het huis van de familie Cock was blijkbaar zo ontwricht dat alles scheef stond.
Aflevering 17 | Wim Louwes en Sanny van Dijk uit ‘t Zandt
Hij wil het er eigenlijk niet te veel over hebben, die aardbevingen. Hij maakt zich niet echt zorgen om zijn huis. Dat staat wel stevig. Hij maakt zich vooral boos. Wim Louwes (64) is namelijk van de getallen. En als je naar de getallen kijkt, kun je niet anders dan boos worden. Al die deskundigen, experts en andere mensen in dure pakken worden hier volgens hem alleen maar rijk van. „Neem het Centrum Veilig Wonen bijvoorbeeld. Die organisatie heeft gewoon winst gemaakt! En wij zitten hier mooi met schade.”
Aflevering 18 | Harrie van Til en Annet Wilkens uit Ten Post
Het goede nieuws is dat ze nauwelijks aardbevingsschade hebben. Een paar scheuren zitten in het huis van Harrie van Til (51) en Annet Wilkens (59) uit Ten Post, maar ach.... Tóch moeten ze hun huis uit.
Aflevering 19 | Eddie en Martje Dijk uit Appingedam
Het eerste dat opvalt in de woning van Eddie (59) en Martje Dijk (59) is het plafond. Dat zit er namelijk niet. Boven de eettafel zit alleen een balkenconstructie. ,,Met kerst heb ik maar wat ballen aan balkjes gehangen’’, zegt Martje. ,,Om het toch een beetje gezellig te maken.’’
Hij heeft net weer een heel slechte nacht achter de rug. Vier uur slaap, meer zat er niet in. Weer niet. Al vijf jaar vecht Joop Aukes voor zijn broodwinning en zijn gezin. En evenzo lang lijdt zijn nachtrust onder stress, zorgen en frustratie. En een oplossing voor de aardbevingsschade aan zijn Sport Health&Wellness Center Imperial lijkt nog altijd niet in zicht.
Aflevering 21 | Theo Elsing en Ina Vlootman uit Molenrij
Al meer dan 25 jaar werken de architecten Theo Elsing en Ina Vlootman aan herstel en versterking van monumenten en ‘problematische panden’. Hun opgebouwde kennis komt – wrang genoeg – wel heel goed van pas sinds ze van de Randstad naar Molenrij verhuisden in 2012. Net voor de aardbeving van Huizinge.
Aflevering 22 | Kevin Eurlings en Corine Visscher uit Middelstum
,,Het is een onderdeel van je leven geworden. Ouders van vrienden zijn kortgeleden naar Drenthe verhuisd. Zij zeiden: nu pas merk je hoeveel je bezig bent met de aardbevingen. Bij het boodschappen doen, maakten ze een praatje en niemand had het erover. Hier beheerst het een deel van je leven.
Aflevering 23 | Albert Mulder en Judith Oosterhoff uit Westermden
Er zit een dikke merel op de picknicktafel buiten, vanwaar je bij helder weer helemaal tot Uithuizen kunt kijken. Binnen, in de lichte, vierkante keuken, is het warm en gezellig. Albert Mulder en Judith Oosterhoff zijn trots op die keuken. ,,Mooi hè’’, zegt Judith. ,,Kijk maar goed. Gaat allemaal tegen de vlakte.’’
„Het komt uit de achttiende eeuw. De dag nadat de eigenaar besloot het pand te sluiten, zat er al een hek omheen. Ik heb er nog vier maanden gewoond, want zowel de NCG als het CVW wilden mij geen woning toekennen.”
Nee. Hij heeft geen gapende gaten in zijn huis. Zijn schade valt mee. Nee, ook de scheur in de buitengevel baart Bert Schudde geen zorgen, hoewel hij vreest dat zijn oude pastoriewoning er op den duur uit zal komen te zien als iemand die aan botox verslaafd is; een en al oplapperij.
Hoogzwanger was Joyce van der Leest (30) toen ze samen met haar man Dennis (31) de sleutel van de pastorie in Leermens in ontvangst nam. De verhuizing was er zo eentje van ‘als we er eerst maar kunnen wonen, dan komt de rest later wel’. Dat later duurde iets langer dan verwacht: drie weken nadat het huis van hun was, kwam de klap in Zeerijp.
De schuur is al tegen de vlakte. De woning van Henk van Driel was ooit een oude kop-hals-rompboerderij. Maar de romp is eraf. Wat rest is een kop-halshuis.
Aflevering 29 | Bert Kremer en Alie Leeuwis uit Zeerijp
Ze zijn er klaar mee. Bert Kremer en Alie Leeuwis gaan niet meer wachten op de schadeafhandeling. Het stel begint binnenkort met het opknappen van de kosterswoning uit 1830, tegenover de Jacobuskerk in Zeerijp.
Aflevering 30 | Maria de Vries en Gert Stulp uit Middelstum
Zonde is het vooral. Zonde van het gebouw, van alle tijd die erin gaat zitten, van alle gedoe. Zeven jaar na de aardbeving bij Huizinge, die de eerste schade aan het clubgebouw van de tafeltennisvereniging Midstars uit Middelstum aanrichtte, zijn de problemen allesbehalve opgelost.
In de keuken van Geesje Zandvoort hangen bemoedigende spreuken aan de muur. Zoals: Don’t let the stupid things break your happiness.
Aflevering 32 | Yvonne Westerhof uit Ten Boer
Bijna 1400 dagen wachten heeft Yvonne Westerhof (47) - en met haar de hele straat - er op zitten. En ze wacht nog steeds. Op een nieuw huis. Meer nog: op de dag dat ze weer naar bed of naar haar werk kan zonder de vrees dat bij een volgende beving haar huis het begeeft. Met alle gevolgen van dien, voor haarzelf, haar dochter van 14 en zoon van 10.
Aflevering 33 | Carlo en Sieneke Goddijn uit Hoogezand
In december 2015 ontdekt Carlo Goddijn scheuren in de muren van zijn pand aan de Kerkstraat in Hoogezand. Verzakkingsschade, oordeelt het Centrum Veilig Wonen (CVW) al snel. Geen aardbevingsschade en dus geen compensatie. Het begin van een lange strijd om erkenning.
Aflevering 34 | Johannes en Petranel Bos uit Noordbroek
,,Majesteiten, Ik heb nooit gedacht dat ik de koning en koningin van Nederland ooit in mijn leven een brief zou sturen.’’ Zo begint de brief van Petranel Bos (45) aan koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Gedateerd: 3 maart 2015.
Feiten. Daar draait het volgens Frank Fokkens (50) allemaal om. Die emotie hoeft van hem niet zo. „Het gaat wat mij betreft om rechtvaardigheid. Ik hoef hier geen cent aan over te houden, maar ik wil wel dat het eerlijk en goed gebeurt.”
Aflevering 36 | Lida en Bouwe Riedstra uit Middelstum
Lida Riedstra legt haar rechterhand op een imposante stapel papieren die voor haar op de eettafel ligt. „Ik bewaar alles, maar dan ook alles”, zegt ze met nadruk. „Dat is helaas wel nodig. Mijn man wil daarom ook niet bij dit gesprek aanwezig zijn. Hij is erg bang dat hij emotioneel wordt, want dit horror-verhaal duurt al veel te lang.”
Aflevering 37 | Henk Bos en Birgit Gruisen uit Tjuchem
Eigenlijk had hij zichzelf gepensioneerd. In het ‘rampjaar’ 2012 keerde hij vanuit Utrecht terug naar Tjuchem, waar hij geboren is. ,,Ik ben de klassieke pensionado; een halve eeuw in het westen gewoond en gewerkt, om vervolgens terug te keren naar mijn geboortegrond. Aardbevingen waren nog niet echt een onderwerp en voor zover dat al speelde dachten we; het valt wel mee.’’
Zijn hond Billie - groot en waaks - waarschuwt Willem Kuiper (70) als er weer een aardbeving aan zit te komen. „Dat heeft-ie nu een keer of drie gedaan, bij een zwaardere beving. Drie, vier minuten van tevoren wordt-ie onrustig, begint hij te dralen en te piepen. Dan weet ik dat ik naar buiten moet.”
Na vier jaar strijd dachten ze dat het eind in zicht was. Nog even een paar maanden doorbijten dan zou hun afbrokkelende boerderij bij Krewerd weer veilig zijn. Maar twee jaar verder staan de meubels nog altijd in de opslag en wonen Jan en Liefke Munneke nog steeds in een huurflatje in Appingedam. Verder van huis dan ooit, lijkt het bijna.
Aflevering 40 | Lidia Koning en Stijn Scheidema uit Woudbloem
Lidia Koning (49) en Stijn Scheidema (47) uit Woudbloem hebben besloten zich even niet bezig te houden met hun aardbevingsschade. ,,Bewust’’, zegt Koning. ,,We waren er zo druk mee en zo flauw van. We hebben een bedrijf. Dat moet ook doorgaan.’’
Aflevering 41 | Pieter Bouwman en Kirsten de Jong uit Siddeburen
Pieter Bouwman (40) en Kirsten de Jong (42) zijn de trotse eigenaren van Molenheerdt aan de Oostwoldjerweg in Siddeburen. De eerste aardbevingsschade (30.000 euro) aan hun pas gerenoveerde en karakteristieke Oldambtster boerderij handelt de NAM vlot af in 2014. Maar nieuwe, kleinere schades verhalen blijkt daarna een hele toer. ,,Het is onvoorstelbaar dat dat steeds moeilijker wordt’’, fulmineert Bouwman.
Na drie jaar is haar nieuwe huis nog altijd niet in zicht. Verre van. Het overleg met de bouwbegeleider van de Nationaal Coördinator blijft steken op begrotingen, geld en andere obstakels die ‘uit de hoge hoed getoverd’ worden. ,,Je voelt steeds die dubbele agenda.’’
Aflevering 43 | Janny en Klaas Ebels uit Appingedam
Kgggrsstt, klinkt het in de keuken waar Janny Ebels (56) koffie aan het maken is. ,,Ah, de melkschuimer is kapot’’, moppert ze luid. Ze zet de kopjes met zwarte koffie op tafel en neemt plaats. ,,Kapot huis, kapotte melkschuimer. Er werkt hier wel meer niet.’’
Aflevering 44 | Jacobien Mansholt en Jan Henk Hazelaar uit Onderdendam
Als een blok vielen ze voor het huis aan het water in Onderdendam. Zo verliefd dat Jan Henk Hazelaar (35) en Jacobien Mansholt (34) hun zoektocht naar een groter huis in het centrum van Groningen staakten en toch na heel lang twijfelen naar het platteland vertrokken.
Aflevering 45 | Fred en Zwanie Nieborg uit Slochteren
Dit is hun plek, hier zijn ze geworteld, hier groeiden hun kinderen op. Hier, in Slochteren, op steenworp afstand van de twee-onder-een-kapper waar ze tien jaar woonden, vlakbij het Slochterdiep. Hier lieten ze 29 jaar geleden hun vrijstaande woning bouwen.
Ze zat nog op kantoor te werken en voelde in 2013 de beving van Huizinge. Het eerste dat Martine Beks-Kalksma (51) dacht was: ,,Oh oh, nu komen ze binnengereden.” Zij en haar man Bert (52) zijn eigenaren van Beks Assurantiën, Hypotheken en RegioBank in Ten Boer. Maar het was geen ramkraak, het bleek het begin van zes jaar wachten.
Een jaar geleden leerde Nederland hem kennen als de koppige Groninger boer die de geheime gasdeal boven water kreeg die het kabinet in 1963 sloot met de NAM en de voorlopers van Shell en Exxon.
Kor Kruizenga (48) heeft 180 koeien en 90 hectare land. Zijn boerderij is omringd door weilanden even buiten Rasquert, vlakbij Warffum. Het is de boerderij die zijn ouders na de ruilverkaveling in 1968 bouwden en waar hij groot werd.
Aflevering 51 | Maaike en Harm-Jan de Vries uit Overschild
Recht lopen is onmogelijk in het huis van Harm Jan (67) en Maaike (65) de Vries uit Overschild. De vloeren zijn zo schots scheef dat bezoek er soms misselijk van wordt.
Aflevering 52 | Martin en Pieta Ettema uit Loppersum
Al bijna zeven jaar heeft het echtpaar een dagtaak aan de eigen schade, maar ook aan het ondersteunen van anderen, onder meer via de Groninger Bodem Beweging. ,,We hebben bijna zeven jaar van ons leven ingericht op een manier die we niet wilden. Dat is bijna tien procent van mijn leven’’, constateert Martin Ettema.
Aflevering 53 | Marthijn, Charlotte en Walther Holsteijn uit Hellum
In 2011 kochten Charlotte en Marthijn Holsteijn een boerderijtje aan de Hoofdweg in Hellum. Ze woonden in Utrecht en zij, afkomstig uit Haren, wilde graag terug. ,,Wij waren hier toch wel erg vaak bij familie in Groningen.’’
Aflevering 54 | Peter en Els Dekens uit Sint Annen
Een jaar na de aardbeving in Zeerijp wachten nog veel Groningers op een oplossing voor de schade aan hun huis. Ik wacht is een serie over mensen die het wachten zat zijn. Vandaag aflevering 54: Peter en Els Dekens uit Sint Annen.
Aflevering 55 | Martin en Simone Franken uit Appingedam
Een cameraploeg van de Evangelische Omroep rijdt voor in Appingedam. Journalist Tijs van den Brink interviewt Martin en Simone Franken voor een tv-programma over de aardbevingen en de gevolgen ervan op hun woning.
Aflevering 56 | Jasper Koning en Alina Stoutmeijer uit Wagenborgen
De wind huilt over het weidse land bij Wagenborgen. Jasper Koning kijkt vanuit het keukenraam naar de boerderij verderop, waar het familiebedrijf is gevestigd. En zegt: ,,Die wind, daar kan hij wel tegen hoor. Maar de NAM denkt van niet.’’
Aflevering 57 | Simon en Roelie Koorn uit Noordbroek
Het is even zoeken naar de voordeur van de Oldambster boerderij van Simon Koorn (56) – beter bekend als Siko – en Roelie Smink (53). Een houten hekje blijkt, na een paar minuten rondkijken, naar het tuinpad te leiden dat uitkomt bij de juiste deur. „Er is een gezegde dat je bij dit soort boerderijen de voordeur maar op twee momenten gebruikt”, zegt Koorn. „Als je trouwt en als je dood bent.”
Aflevering 58 | Sietske en Louis Journée uit Bedum
Ze zijn tevreden over schadeherstel en versterking. Sietske en Louis Journée wonen in de pastorie van de Sint Walfriduskerk in Bedum, beter bekend als ‘de kerk met de scheve toren’, en na de aanpak is er geen scheur meer bijgekomen en voelen ze zich nog steeds veilig.
Aflevering 59 | Hiltje en Leny Zwarberg uit Termunterzijl
Toen de rechter na drie jaar strijd vaststelde dat de schade aan hun huis toch echt aan de aardbevingen lag, waren ze blij en opgelucht. Maar dat was in oktober 2017. Anderhalf jaar later is weliswaar het herstel- en versterkingswerk in volle gang, maar zitten Hiltje en Leny Zwarberg nog altijd in onzekerheid over een fiks deel van de rekening.
Aflevering 60 | Robert en Anne Lies Mossel uit Slochteren
Robert Mossel (45) pakt de papieren erbij. ,,Op 25 juni 2014 hebben wij schade gemeld. Net als de buren want die hadden identieke bevingschade. Een scheur in de muur aan de tuinkant liep zelfs van hun muur over in die van ons.’’ De Mossels wonen in een rij van vier-onder-een-kap.
Aflevering 61 | Ina Kuik en Popko Wildeman uit Holwierde
Ina Kuik, Popko Wildeman en hun zonen wonen tussen de stutten. In de woonkamer van hun woonboerderijtje staat sinds drie jaar een houten geraamte om te voorkomen dat het dak en de muren naar beneden komen. ,,Ons huis is door de aardbevingen uit elkaar getrokken’’, vertelt Ina Kuik. Het getouwtrek over schadeherstel en versterken heeft zo lang geduurd, dat de woning niet meer is te redden. ,,Het huis moet eraf en worden herbouwd.’’
Dik een jaar is er gesleuteld, getekend en gerekend aan een plan voor een nieuw huis voor Marcel Smedes (42). Maar de monumentencommissie Libau was niet onder de indruk en keurde het voorontwerp twee weken geleden af. De woning is enkele jaren geleden aangewezen als beeldbepalend, een etiket waartegen Smedes zich vergeefs heeft verzet.
Aflevering 63 | Kees Wiegers en Pien Kranenburg uit Zuidbroek
Nova Zembla, nieuw land, staat er op een houten bord aan de gevel van Spitsbergen 2 in Zuidbroek. Op Nova Zembla bouwde Willem Barentsz ooit zijn Behouden Huys, maar de woonboerderij van Kees Wiegers en Pien Kranenburg is klaar om afgebroken te worden.
Aflevering 64 | Inge de Boer en Hendrik Holtjer uit Slochteren
Dat een aardbeving schade veroorzaakt aan muren, schuren, zolders en balken van huizen en stallen, daarvoor hoeven Inge de Boer (46) en Hendrik Holtjer (50) maar om zich heen te kijken. Maar dat de aardbevingsproblematiek ooit nog zou leiden tot diepe somberheid en een kafkaësk treffen met gemeente en politie op hun eigen erf, kan het echtpaar uit Slochteren nog steeds niet geloven.
Aflevering 65 | Tineke de Vlas-Klip uit Koningsoord
Ze doelt op een van de talloze experts die bij haar thuis zijn geweest om de schade op te nemen. ,,Ik geloof dat deze van de NCG was. Mijn huis is hartstikke verzakt. Weet je wat hij deed? Hij hield een waterpasje tegen de muur en zei dat het wel meeviel.’’ Wist hij veel dat mevrouw De Vlas-Klip een halve bouwvakker is.
Ze las hem de les. Ze zei tegen hem dat hij een loodlijn moest gebruiken. Ze pakte er wel even een van zichzelf. ,,Zo meet je of een huis verzakt is’’, zei ze tegen hem. Ze schudt haar hoofd als ze erover vertelt. ,,Dat zijn dan bouwkundige experts.’’
Aflevering 66 | Johan en Saskia Duut uit Appingedam
Geen scheur te zien. Gladde wanden in de kamer en keuken van Saskia en Johan Duut. Niks herinnert meer aan vorig jaar, toen hier een kleine heimachine palen de grond in stampte, en het in dit huis zo’n puinhoop was dat het Saskia Duut af en toe zwaar te moede werd.
Aflevering 67 | Jackelien en Egbert Kruidhof uit Appingedam
De bungalow van de familie Kruidhof in Appingedam ruikt naar verf. Flink ook. Alsof de verfroller net druipend tegen de muur is gezet en heel het huis van een verse kleurlaag is voorzien. Dat blijkt niet het geval. ,,Ik heb de binnenkant van de kast geverfd’’, zegt Jackelien trots. ,,Een van mijn projecten.’’
Alles waar een particulier tegenaan loopt, daar heeft ook woningcorporatie Wierden en Borgen uit Bedum mee te maken: onduidelijkheid, onzekerheid, veranderende normen, afhankelijkheid en... het wachten.
Aflevering 69 | Diederick en Janneke Tepper uit Scheemda
Feit 1: binnen een straal van pakweg 2 kilometer liggen vier gaswinningslocaties. Feit 2: het huis is zwaar beschadigd. Feit 3: stapels onderzoeken sluiten elke potentiële oorzaak uit, behalve de gaswinning. Feit 4: een oplossing voor het schadedossier van Diederick en Janneke Tepper is na zeven jaar nog lang niet in zicht.
Aflevering 70 | Monica Hindriks met zonen Michael, Patrick en Sander uit Appingedam
In Appingedam staan naast het voetbalveld 64 rechthoekige huizen. Het zijn wisselwoningen. In een ervan woont de familie Hindriks. Moeder Monica (51), haar man Jacob (49) en haar zonen Michael (17), Patrick (15) en Sander (14).
Aflevering 71 | Berend Jan en Grietje Ina Westerdijk uit Garsthuizen
Het statige huis van Berend Jan (83) en Grietje Ina Westerdijk (77) is niet meer te redden. De woning, in 1924 gebouwd door grootvader Westerdijk, heeft te veel scheuren. ,,Het is schrijnend wat er gebeurt met het historisch erfgoed in ons mooie Groningen’’, zegt Westerdijk.
Marjolein Drent staat goedgemutst in Martjesmarkt, een winkel in Middelstum waar ze tweedehands kleding verkoopt. Maar laat het woord ‘aardbevingen’ vallen en haar gezicht betrekt. Fel trekt ze van leer. Ze heeft geen koophuis, maar ook voor veel huurders is de aardbevingsellende niet te overzien.
Aflevering 73 | Sylvia Paulette de Rugama-Hadders en Bert Hadders uit Zuidbroek
Dertien jaar hadden Bert Hadders en zijn vrouw Sylvia Paulette de Rugama-Hadders plezier van hun huis op De Gouden Driehoek in Zuidbroek. Een huis dat hij in 2002 met zijn vader bouwde. De Gouden Driehoek is een ideale plek waar wonen en werken gecombineerd mogen worden. Want Hadders heeft een timmer- en klussenbedrijf, hij is nota bene gecertificeerd aardbevingsschadehersteller.
Aflevering 74 | Teja Veldman - de Vries uit Kropswolde
De trap van haar woning, gemaakt van stevig Fins grenenhout, staat scheef. Hij helt zichtbaar over naar rechts. Een derde deskundige, die haar lekkende en verzakte huis kwam inspecteren nadat het Centrum Veilig Wonen (CVW) en bevingsschade-expert Vergnes Expertise het niet eens werden, kon Teja Veldman-de Vries wel vertellen wat de scheefstand heeft veroorzaakt: ze had tegen de trap aan geduwd.
Aflevering 75 | Dick Stukkien en Sacha van Rheenen uit Zeerijp
Dick Stukkien is een bouwer. Toen hij en Sacha in 2006 het kerkje van Zeerijp met naastgelegen woonhuis kochten, wreef hij zich vergenoegd in de handen. Met deze panden uit 1847 kon hij aan de slag. ,,Dit is een plek met veel geschiedenis. Ik hou ervan om sfeer te brengen in mooie, oude gebouwen. Deze plek leende zich daar te gek voor!’’
Aflevering 76 | Steven Roberts en Hélène Grégoire uit Den Andel
De grote ramen van galerie Den Andel zien uit op een streepjeslandschap. Streep dijk, streep daken van huizen, streep land; het is alsof je naar een levende zeefdruk van Han Jansen kijkt.
Het is een alleraardigst kerkje aan de Graauwedijk in Overschild. Gebouwd in 1880 en de tijd is er zichtbaar. De preekstoel hangt wat uit het lood en de banken staan ietwat scheef. Het gebouw zakt heel langzaam weg. Dat is niet zo erg, want de constructie is flexibel.
Aflevering 78 | Bianca Kruidhof en Chris Zwerver uit Appingedam
De box en het speelgoed in de kamer verraden het al een beetje. Hier wonen kinderen. Samen hebben Bianca en Chris twee zoontjes: Sem (4) en Finn (8 maanden). Twee jaar geleden verhuisden ze naar dit huis, een twee-onder-een-kapwoning. Ze zagen de schade meteen en deden direct melding. „Maar daarna is er vrijwel niets gebeurd.”
Het eerste dat ze ’s morgens zien als ze uit het raam kijken, is hun onbewoonbaar verklaarde huis. Dik een halfjaar wonen Martijn Kuiper en zijn ouders in een tijdelijke woonunit op het erf in de oude dorpskern van Termunten. Veilig, maar leuk is anders.
Sieb-klaas Iwema heeft 42 melkkoeien op stal staan plus het benodigde jongvee. Al diverse keren heeft hij een aardbeving meegemaakt, terwijl hij in de stallen aan het werk was.
Aflevering 81 | Bert de Boer en Ineke de Vries uit Krewerd
Bert de Boer en Ineke Vries kochten in 2003 de voormalige school in Krewerd en maakten er hun thuis van. Ze woonden er met veel plezier totdat hun aardbevingsellende begon.
Het bord in de voortuin van het huis van Wilbur Hollaar zegt veel: Gaswinning = Genocide. Het staat er in grote letters. ,,Kom binnen in mijn bouwval,’’zegt hij bij de voordeur. Zijn karakteristieke jugendstil villa aan de Hooilandseweg behoort tot de mooiste woningen van Roodeschool. Maar het pand is zo goed als waardeloos door aardbevingsschade. Het grote probleem voor hem: de staat komt niet over de brug. Op de achterzijde van het bord staat dan ook: Ons grootste bezit vernielen en niet willen betalen, is dat onze rechtstaat?!
Aflevering 83 | Ria Mulder Menno Klompmaker uit Woldendorp
De ramen en deuren van het huis in Woldendorp zijn met planken dichtgetimmerd. Er staat een twee meter hoog hek omheen zodat niemand er bij kan. De tuin is overwoekerd met vlinder- en bramenstruiken. De oprit zit vol gras en paardenbloemen.
Aflevering 84 | Marianne de Bruijn uit Garrelsweer
Waar is nou toch die ene mail over de voorgestelde schadevergoeding, die ze kreeg van het Centrum Veilig Wonen? De Bruijns ogen schieten van velletje naar velletje. Wacht. Ze grijpt naar een volgend papier. Ze bedoelt het bericht van de NAM? Of is het de brief van minister Wiebes?
Het is ‘alweer’ twaalf jaar geleden dat Sarah Kuiper en haar toenmalige vriend de vrijstaande woning aan de Hoofdstraat op de kop tikten. Ze woonden in Groningen en zochten een huis met een grote tuin. Via Funda belandden ze in Meedhuizen. ,,Ik ben een Groninger, maar had nog nooit van het dorp gehoord.’’
Ze heeft net een cake gebakken en koffiegezet. Dan wordt het wat warmer in huis, dan ruikt het er lekker. Anne van der Wielen (49) kan heel praktisch zijn. Dat leerde ze vroeger thuis, in Een-West, van haar ouders: haar vader timmerman, haar moeder boerin.
,,Ik heb het hier ergens liggen’’, zegt Arend Kort. Zijn stem klinkt ver weg. Dat komt doordat hij zijn hoofd in een grote houten kast heeft gestopt om de juiste map te vinden. Hij trekt twee brieven uit een gekleurde ordner en houdt ze omhoog. ,,Ah, hier!’’ Geadresseerd aan hetzelfde adres, op dezelfde datum, met dezelfde inhoud. ,,Zo goed hebben ze de zaakjes daar dus op orde.’’
Aan de rand van het aardbevingsgebied bevindt zich in Den Ham (gemeente Westerkwartier) de boerderij Eldersveld van Ate Kuipers, die in Oldehove woont. In december 2013 meldde hij stormschade bij zijn verzekeraar Delta Lloyd. Die werd keurig uitgekeerd. Maar in februari 2014 meldde Kuipers zich alweer: ,,Een loonbedrijf dat ik had ingehuurd, attendeerde mij op een ‘zwevende muur’ op mijn boerderij.’’
Aflevering 90 | Dieta en Joop Kruizinga uit Wittewierum
Het late NOS Journaal kijkt ze niet meer. Uit zelfbescherming. En Dieta Kruizinga loopt ook niet meer álle voorlichtings- en inspraakavonden in het aardbevingsgebied af. Dat was een dringend advies van de dokter nadat ze met hartklachten op de intensive care in het ziekenhuis belandde.
Aflevering 91 | Annita en Willie Spithorst uit Schildwolde
Bezoek van Annita en Willie Spithorst is vaak onder de indruk van de grote monumentale boerderij met bedrijfsruimte aan de Hoofdweg in Schildwolde. ,,Wat wonen en werken jullie hier prachtig, horen we dan’’, vertelt Willie. ,,Ik zeg dan maar: kijk eerst maar eens goed om je heen.’’
Ik schrok me de blubber. Het was een paar jaar geleden, om een uur of zes ‘s ochtends. Ik lag te schudden in mijn bed. Daarna dacht ik: dat was een droom. Een bed schudt niet.’’
Aflevering 93 | Andreas Dijkstra en Sanne Medendorp uit Eenrum
Op 1 juni 2016 werden Andreas Dijkstra en Sanne Medendorp eigenaren van een vrijstaand huis aan de Kromme Elleboog in Eenrum (sinds de herindeling onderdeel van gemeente Het Hogeland). ,,Geen megavilla, maar een vrijstaande woning. Twee arbeiderswoningen uit 1730 die tot één huis zijn samengevoegd’’, zegt Dijkstra.
Aflevering 94 | Perry, Lisette, Deanne en Mare ten Hoor uit Westeremden
Soms doen ze alsof de aardbevingen niet bestaan. Alsof er geen vijftig scheuren in de binnen- en buitenmuren van hun verbouwde boerderij zitten. Alsof ze bij de beving van Westeremden (2008) niet wakker werden van de doffe ‘bonk!’, zoals het kennelijk klinkt als je dochter vanwege een aardbeving naast haar bed op de grond belandt.
Aflevering 95 | Hans Latour en Anne de Klark uit Zeerijp
Stroperig, hilarisch, dieptriest. Hans Latour (70) en Anne de Klark (65) komen soms woorden tekort als ze vertellen over hun ervaringen met de aardbevingen. Ze schieten in de lach, ze schudden hun hoofd, ze zijn moegestreden, maar weten anderzijds niet van opgeven.
Aflevering 96 | Marjan Torie en Henk Bril uit Siddeburen
Scheuren, verzakte ramen, muren waar je dwars doorheen kunt kijken en naast hun huis staat zelfs een deels ingestorte schuur. Twee weken geleden ontdekte Marjan opeens dat in het toilet boven ook een scheur zit. „Dat was de enige ruimte waar nog niets mee aan de hand was. Toen zakte ik echt even door het ijs.”
Een fraai staaltje aardbevingslogica: ‘Nieuwe scheuren, maar het is niet verergerd.’ Petra Blink kreeg het te horen bij de inspectie van haar schuur. Nog een mooie. Tijdens het wachten op een nieuwe inspectie, in de week voor Kerst 2018, informeerde een medewerker van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) of de schade inmiddels hersteld was?
Hij is in deze verhalenserie misschien een beetje een vreemde eend in de bijt. Rinaldo Sterenberg heeft namelijk geen beschadigd huis. Sterker nog: hij heeft helemáál geen huis.
Aflevering 99 | Henk Gerritsen en Alison Meldrum uit Losdorp
Soms als iets in het hoofd zit, wil het er niet meer uit. Dat is het geval bij Alison Meldrum (49) en Henk Gerritsen (49) uit Losdorp. Alison heeft de aardbevingen tussen de oren en ze willen daar niet meer weg.
Het eerste bod was vijftienhonderd euro. Uit ‘coulance’, want eigenlijk vonden ze dat het geen aardbevingsschade was maar achterstallig onderhoud. Daar dacht molenaar Ida Wierenga - nogal - anders over. ,,Wij hadden een expert laten kijken naar de frontmuur van de molen. Het bekken stond er los voor. Kostte twaalfduizend euro om te repareren.’’
,,Wachten is een niemandsland, een vacuum tussen uitersten. Het ene moment denk ik: ik neem mijn verlies, ik vertrek. De week daarna denk ik: welnee, ik blijf! Welke idioot krijgt me hier weg?’’
Meer dan 6 jaar geleden interviewde DVHN 101 gedupeerden in het aardbevingsgebied. Het leverde een onthutsend en schrijnend boek op over Groningers die wegzakken in een bureaucratisch moeras, Ik wacht. DVHN zocht ze opnieuw op. Is hun situatie verbeterd?
