Aardappelen besmet met de wratziekte. Foto: NVWA/archief
De uitbraak van de besmettelijke wratziekte in zeven aardappelpercelen in de Veenkoloniën zorgt voor grote onrust onder akkerbouwers in het gebied. ,,De impact is groot’’, zegt akkerbouwer Dirk Jan Beuling uit Eerste Exloërmond.
De uitbraak betekent een grote financiële aderlating voor de getroffen boeren. Zij mogen zeker twintig jaar lang geen aardappelen verbouwen op de besmette percelen in de gemeenten Westerwolde, Pekela, Midden-Groningen en Stadskanaal.
Terwijl aardappelen voor boeren een gewas is met grote opbrengst. Bovendien hebben ze vaak geïnvesteerd in grote loodsen voor opslag. ,,De gevolgen zijn dus groot’’, aldus Beuling, voorzitter van de speciale onderzoeksgroep van landbouworganisatie LTO die de ziekte in kaart brengt.
Ook onder niet getroffen boeren heerst volgens hem grote onrust omdat de wratziekte besmettelijk is. De schimmel, die bloemkoolachtige vergroeiingen op aardappelen en plant veroorzaakt, zit in de grond en kan worden overgebracht via machines. ,,We raden boeren dus ook aan om hun machines goed te reinigen voordat ze naar een ander perceel overgaan.’’
Over de getroffen boeren wil Beuling niets kwijt. ,,Het ligt allemaal heel gevoelig omdat de consequenties zo groot zijn.’’ Ook tegenover hun collega’s houden de getroffen boeren de ziekte liever stil. Is dat omdat er misschien gedacht wordt dat zij niet genoeg voorzorgsmaatregelen hebben genomen? ,,Dat is absoluut niet het geval’’, bezweert Beuling. ,,De getroffen boeren valt niets aan te rekenen. Zo’n ziekte komt aanwaaien, net als de vogelgriep.’’
Schoon pootgoed, schone machines
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), die vrijdag het teeltverbod oplegde, ziet dat toch wat anders. De dienst constateerde vorig jaar al enkele besmettingen in Oost-Groningen. Nieuwe controles brachten de zeven nieuwe brandhaarden aan het licht. ,,Verspreiding van wratziekte gebeurt vooral door menselijk handelen, laat een woordvoerder weten. ,,Via het verplaatsen van (poot)aardappelen, afval en aanhangende grond.’’
Daarnaast is verspreiding door de wind en via oppervlaktewater mogelijk. ,,Verspreiding kan dus in belangrijke mate voorkomen worden door gebruik te maken van schoon pootgoed, goed schoonmaken van machines en het tegengaan van verstuiving van grond’’, aldus de woordvoerder.
Volgens Europese richtlijnen moeten besmette gewassen worden vernietigd of volgens een streng protocol verwerkt. Dat gebeurt in overleg met aardappelzetmeelconcern Avebe. Voor transport naar de fabriek moeten de aardappelen schoongespoeld worden en gebruikte machines ontsmet om verspreiding van de ziekte te voorkomen.’’
Zeker 20 jaar geen aardappelteelt
Een getroffen aardappelteler mag tenminste 20 jaar geen aardappels telen op het besmette perceel. ,,Ook andere gewassen waarmee uiteindelijk aarde wordt versleept, zoals bloembollen en bomen, mogen die periode niet op het perceel geteeld worden’’, aldus de NVWA-man. Andere gewassen zoals graan, en rooivruchten zoals uien en suikerbieten mogen wel, mits de aarde van de gewassen af is wanneer ze worden verplaatst.
Na twintig jaar wordt gekeken of de ziekte uit de grond is verdwenen. Garantie daarop is er niet. Als de schimmel er dan nog is, wordt het teeltverbod verlengd.
De wratziekte baart de agrarische sector zorgen omdat er nog veel onbekend is over het ontstaan. Alle aardappelrassen zijn er vatbaar voor. Via veredeling wordt geprobeerd resistente rassen te ontwikkelen. Akkerbouwer Beuling: ,,Er zijn heel veel verschillende varianten, dus dat is een langdurig proces. Pas als die resistente rassen er zijn, gloort er weer licht aan de horizon.’’
