PVV-leider Geert Wilders met gejuich ontvangen bij café Seepaardje in Den Haag. Foto: ANP
De stemmen zijn geteld. De PVV van Wilders is duidelijk de grootste, ook in Drenthe en Groningen. Wat valt verder op aan de uitslag en welke partijen hebben samen een meerderheid?
Geert Wilders zit al 25 jaar in de Tweede Kamer. Nu is hij de grootste, vooral ten koste van zijn vorige partij de VVD. In de Groningse en Drentse gemeenten wist de PVV bijna 13 procent meer kiezers te overtuigen. En de partij was in 2021 op veel plekken al populair. Zo is Wilders overal, behalve in gemeentes Tynaarlo en Groningen, de grootste.
In Pekela haalde hij 42 procent van alle stemmen binnen. Meer nog dan in Westerwolde, waar door het azc in Ter Apel de asielcrisis het meest dichtbij is.
Vergelijken we deze keuzes met het landelijk gemiddelde, dan is het weinig opvallend. Wilders werd landelijk de grootste en haalt naar verwachting 37 zetels. In het hele land wist hij dit jaar 12,7 procent meer kiezers aan zich te binden dan in 2021.
Bekijk op de kaarten hieronder de uitslagen per gemeente en landelijk. Lees daarna verder wat er opvalt aan deze verkiezingsuitslag.
Stabiele stijgende factor
Pieter Omtzigt presenteerde zich in de campagne als een man van het midden. Zijn kiezers zijn ook een stabiele factor. Gemiddeld haalt hij 15,2 procent van de stemmen. En alleen in de gemeente Groningen (11 procent) en Westerkwartier (10 procent) zitten de kiezers daar een beetje vanaf. Op andere plekken kiest tussen de 14 en 17 procent van de stemmers voor Nieuw Sociaal Contract.
Hoe zit dat in de rest van Nederland? In Twente en de Achterhoek is hij op veel plekken de grootste partij. Verder kiest gemiddeld 13 procent van de Nederlandse kiezers voor Omtzigt.
Nog net zo links?
De tweede partij van Nederland, GroenLinks-PvdA, doet het in het Noorden ook goed. Vooral dankzij de gemeente Groningen, waar veel mensen wonen en 30 procent koos voor Timmermans en co. Bijna 16 procent van de Nederlanders stemde op de linkse fusiepartij en dat is in de de noordelijke gemeentes (gemiddeld) ook het geval.
Hoe zit het met de andere linkse partijen? Ook net als in de rest van het land: de SP verloor de helft, de Partij voor de Dieren ook. De kleinere linkse partijen verliezen een beetje (Volt, BIJ1) of winnen een beetje (DENK).
Geen medelijden met Thierry Baudet
Baudet was deze week in Groningen voor een partijbijeenkomst in een kroeg en werd met een fles op zijn hoofd geslagen. Volgens campagnestrateeg van de VVD Henri Kruithof uit Anloo was die actie ‘tonnen waard voor Baudet’. Maar het Noorden (en de rest van Nederland, overigens) lijkt geen medelijden te hebben met de partijleider van Forum voor Democratie. De partij levert in bijna alle gemeentes in Drenthe en Groningen de helft in en blijft steken op gemiddeld 2,2 procent van de stemmen, dat is bijna precies gelijk aan het landelijk gemiddelde.
Goed geboerd
Een partij die het in de noordelijke provincies beter doet dan landelijk is, zoals je misschien verwacht, de BoerBurgerBeweging. Caroline van der Plas overtuigde 5 procent van de Nederlanders om op haar te stemmen. In Drenthe haalde ze 8,8 procent van alle stemmen en in Groningen (waar geen piekbelastende boerenbedrijven zijn) 6 procent.
Wie niet wint, verliest
En dan blijven de grote verliezers over, oftewel Rutte IV. VVD, D66, CDA en ChristenUnie verliezen allemaal. Vooral VVD en D66 gaan hard onderuit. In Groningen was D66 samen met GroenLinks en de Partij van de Arbeid de grootste bij de vorige verkiezingen, nu staat de partij van Rob Jetten nèt boven de BBB.
De VVD was in Drenthe veruit de grootste in 2021, na deze verkiezingen moeten de liberalen GroenLinks-PvdA boven zich dulden.
Landelijk is dat beeld hetzelfde, behalve dat D66 door de rest van Nederland harder gestraft wordt dan de VVD voor de afgelopen kabinetsperiode.
Het grote coalitiespel
Een meerderheid vinden in de Tweede Kamer wordt na deze verkiezingen heel makkelijk of heel moeilijk. Het is maar net hoe principieel sommige partijen zich opstellen. PVV, VVD en NSC halen samen een duidelijke meerderheid, maar over iedere andere kant wordt het ingewikkeld.
De enige manier om Wilders buitenspel te zetten, is als GL-PvdA, D66, VVD en NSC het met elkaar zien zitten. Een ‘linkse’ coalitie vereist samenwerking tussen GL-PvdA, NSC, D66, CDA, SP, PvdD, CU, DENK én Volt... 50PLUS-lijsttrekker Gerard van Hooft was blij met één zetel volgens de exitpoll. Hij wilde „iedere mogelijke coalitie” wel aan een meerderheid te helpen, maar lijkt in de laatste prognose deze zetel toch kwijt te zijn geraakt.
Bekijk in de grafiek hieronder welke coalities mogelijk zijn.
Bij het schrijven van dit artikel zijn alle stemmen in Drenthe en Groningen geteld. Landelijk zijn 316 van de 346 gemeenten geteld. De landelijke percentages kunnen dus iets afwijken van wat beschreven staat.
