Nieuwe NITE-voorstelling 'Ocean Breeze': vechten tegen de vooroordelen die chronisch zieken treffen

Ze is 31 jaar maar heeft al een stevige lijst aan voorstellingen achter haar naam. Dit jaar won Lisanne van Aert met het door haar geschreven en door Mart van Berckel geregisseerde Supertramp (12+) een Gouden Krekel, en voor de beste jeugdvoorstelling van het jaar. Een jaar geleden werd ze in Groningen door NITE gevraagd een voorstelling te maken, samen met Van Berckel, die toen al voor het gezelschap in de Machinefabriek werkte.

,,Het was geen gemakkelijk schrijfproces”, zegt Van Aert een paar dagen voor de première. ,,Chronisch ziek zijn is een plotloos drama. Er is geen begin, midden – geen eind. Hoe maak je daar theater van?’”

De vaart kwam er in met Van Berckels inval om het hoofdpersonage Monica (Bien de Moor) naar alle tevredenheid te laten werken in een luxe warenhuis à la de Bijenkorf, tot ze zomaar onderuit gaat. Monica moet daarna vechten tegen het vonnis dat ze ‘gewoon’ gestrest is. Zelfs haar innerlijk geweten kwelt haar en zadelt haar op met een schuldgevoel. Dat innerlijke geweten wordt op de speelvloer fysiek gemaakt door Sanne den Hartogh.

Van Aert verdiepte zich bij het schrijven in bekende ‘zieken’ als Kim Kardashian (psoriasis), model Yolanda Hadid (lyme), fotograaf Nan Goldin (pijnstillerverslaving) en liet zich inspireren door de film Safe van Todd Haynes, uit 1995, over een vrouw die van de ene op de andere dag getroffen wordt door een geheimzinnige ziekte – ingebeeld, krijgt ze te horen, van een Amerikaanse samenleving die dit oordeel goed past.

In Van Aerts werk is, naast veel andersoortig werk, chronische ziekte een terugkerend thema. Dat is niet zo gek. Ze lijdt sinds haar zevende aan de huidziekte psoriasis. De pijn van de reacties op zo’n evidente huidaandoening in de straat is eenvoudig invoelbaar. Kinderen kunnen meedogenloos zijn, ,,maar nog steeds voel ik de shit om me heen, als ik zomers met minder kleren aan buiten kom. En ja, in films zijn personages met een flinke huidaandoening en grote littekens altijd de bad guys. Lang stopte ik het weg. Ik ben me pas vrij gaan voelen toen ik afstapte van de medicatie tegen de vlekken op mijn lichaam. Ik wilde er eerst niet over schrijven. Ik dacht dat het mijn eigen probleem was, maar ik heb afgelopen jaren veel geleerd over de discriminatie van allerhande zieke lichamen.”

Van Aert schaaft al een paar jaar aan haar project Cabin Fever, waarin een jonge vrouw van haar vader wil weten hoe hij met zijn huidziekte omgaat. Ze kent in haar schrijven dus een intrinsieke motivatie, alleen gaat het haar niet over haar specifieke aandoening, maar kijkt ze vooral naar de manier waarop de buitenwereld reageert op slepende ziektes en zieken in het algemeen.

,,Ja, heb je gelachen?”, vraagt ze naar aanleiding van de openbare repetitie van onlangs. ,,O gelukkig, want er moest lucht zijn in de voorstelling. Die is heftig hoor!” Het komische betrof de laatdunkende reacties van een behandelende arts (Sarah Janneh) en een verpleegkundige (Nimuë Walraven) tijdens het doktersbezoek van Monica. ,,Ik heb dat niet als grap zo geschreven. Dat zou niet werken.” Wat klopte. Hun handelwijze wordt vanzelf lachwekkend. Met daartegenover de wanhoop van Monica. Ze kan ertegen inbrengen wat ze wil – het helpt geen zier. ,,Ik heb in de repetities gezien hoe Bien dat speelt. Echt ongelofelijk.”

Met de première voor de deur zijn Lisanne van Aert en Mart van Berckel alweer aan een nieuw project bezig. Daartoe bezochten ze een basisschool in Enschede waar kinderen met een chronische ziekte worden begeleid. ,,Dat moet na Supertramp onze tweede voorstelling worden bij Theater Sonnevanck.”

Corona heeft, merkt ze, wel wat veranderd aan de manier waarop wordt aangekeken tegen zich voortslepende ziektes. ,,De problematiek is uit het privédomein gehaald. Ze is politieker geworden.”