Een kind wordt soms aangehoord via Google Translate. Beeld: Gerco van Beek
Een tekort aan tolken belemmert de gezondheidszorg voor asielkinderen, omdat vertalers niet altijd beschikbaar zijn. Zorgverleners moeten daardoor regelmatig afspraken verplaatsen, wat leidt tot vertragingen en verhoogde gezondheidsrisico’s voor deze kinderen.
„Soms wachten mijn medewerkers wel twintig minuten op een tolk”, zegt Karin van der Kroef manager Jeugdgezondheidszorg (JGZ) bij de GGD in Groningen. „Hierdoor moeten we afspraken verplaatsen of inhalen, omdat we zonder een tolk geen goede zorg kunnen geven aan een kind dat we niet kunnen verstaan.”
De GGD in Groningen is niet de enige die met dit probleem kampt. Volgens de GGD GHOR Nederland is het een landelijk probleem, dat wordt veroorzaakt door tolkenschaarste bij contractpartner Acolad.
Wachten
Dat is één van de redenen waardoor het de GGD niet lukt om de termijnen zoals die zijn afgesproken met het COA te halen. In die afspraken staat dat asielkinderen binnen zes weken na aankomst in Nederland toegang moeten krijgen tot jeugdgezondheidszorg. Onder deze zorg vallen bijvoorbeeld een medisch onderzoek en toegang tot het rijksvaccinatieprogramma (RVP). Uit interne documenten van de GGD Groningen blijkt dat het tolkentekort zelfs wordt erkend als een legitieme reden om van deze termijnen af te wijken.
Een eerder onderzoek van deze krant toonde al aan dat asielkinderen die regelmatig verhuizen vaak maandenlang geen toegang krijgen tot jeugdgezondheidszorg, bijvoorbeeld doordat ze naar een nieuwe locatie worden overgebracht op het moment dat ze voor een afspraak worden opgeroepen.
Onvoorspelbare instroom
Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA), die de huisartsenzorg voor zowel volwassenen als kinderen in de asielketen regelt, maakt net als de GGD gebruik van de tolkendiensten van Acolad. Hoewel de huisartsendienst aangeeft dat de zorgcontinuïteit niet is aangetast, moeten zorgverleners en patiënten soms wel langer wachten.
Volgens de Raad voor de Rechtsbijstand en het COA is de beschikbaarheid van tolken in de asielketen problematisch door de onvoorspelbare instroom van asielzoekers. „Hoewel er veel tolken zijn voor talen zoals Arabisch, Syrisch en Libanees, ervaren we toch een tekort door de grote aantallen Syrische asielzoekers”, zegt een woordvoerder van de Raad. Het COA voegt toe dat de beschikbare tolken gedeeld moeten worden met andere organisaties binnen de asielketen, wat de schaarste verder vergroot.
Mazelen
De gezondheidszorg voor asielkinderen komt hierdoor in gevaar, zo blijkt uit documenten opgevraagd via de Wet open overheid (WOO) en gesprekken met hulpverleners binnen de asielketen.
„Het is lastig om te beoordelen wat de vertraging precies doet”, zegt GZA-arts Marike Ooms. „Als je een hartinfarct mist dan is het binnen een dag duidelijk, maar bij geestelijke problemen of sluimerende ziektes is dat anders. Dan kan een langere wachttijd wel problemen opleveren.”
Bovendien hebben asielkinderen volgens hulpverleners vaak al een kwetsbare gezondheid door hun vluchtverleden en de instroom uit landen met een lage vaccinatiegraad. Hierdoor zijn ze extra vatbaar voor bepaalde infectieziektes als mazelen.
In februari 2023 trok een GGD-medewerker in Groningen daarom aan de bel omdat een groep kinderen onder de vijf jaar al sinds juni 2022 wachtte op hun mazelenvaccinatie. ‘Deze kinderen moeten zo snel mogelijk worden gezien, omdat ze mogelijk nog geen basisimmuniteit hebben,’ schrijft de medewerker. ‘Je kunt hier als organisatie geen enkel risico mee nemen.’
De mazelen. Foto: Shutterstock
Google Translate
Ook de oplossingen die zorgverleners aanwenden om de wachttijden te verkleinen zijn niet risicovrij. Zo wordt een kind soms aangehoord met vertaalapps als Google Translate of wordt met handen en voeten of gebroken Engels gecommuniceerd. Dat werkt niet altijd goed. „Je hebt bijvoorbeeld apps die met pictogrammen werken, maar om die te kunnen lezen moet je wel een bepaalde leesvaardigheid hebben”, zegt Van der Kroef.
Bovendien werken vertaalapps minder goed voor patiënten die een zwaar dialect spreken en de apps geven mogelijk een onjuiste vertaling zonder nuance, blijkt uit onderzoek dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in 2022 liet uitvoeren. Daardoor kan de ernst van de gezondheidsklachten niet altijd goed beoordeeld worden of zelfs verkeerd geïnterpreteerd worden.
Meertalige zorgverleners
Bij de GGD in Groningen is een deel van de problemen opgelost. In plaats van de tolkendiensten af te wachten, namen ze zorgmedewerkers aan die meerdere talen spreken. Zo hebben ze sinds kort medewerkers die Arabisch, Turks en Farsi spreken. „Dat werkt super. Je merkt dat dit niet alleen makkelijk is tijdens consulten, maar dat de kinderen ook een andere vertrouwensband opbouwen en daardoor sneller geneigd zijn om dingen te delen”, zegt Van der Kroef.
Van der Kroef realiseerde zich dat naast taal ook de culturele achtergrond van asielkinderen essentieel is voor goede zorg. „We hadden eens een kind met een vaccinatiekaart die niemand begreep”, vertelt ze. „Toen onze Arabische arts erbij kwam, herkende hij direct de Arabische vaccinatiekaart. Die kennis maakt een enorm verschil in de zorgverlening.”
Deze krant heeft herhaaldelijk contact gezocht met tolkendienst Acolad, maar zij wilden telefonisch geen vragen beantwoorden. Uiteindelijk is een lijst met vragen per mail gestuurd. Acolad wil niet bevestigen contractpartner te zijn van het COA, maar geeft wel aan werk te verrichten voor bedrijven binnen de asielketen. Documenten van de GGD Groningen tonen aan dat Acolad contractpartner is. De organisatie erkent een tekort aan tolken onder meer vanwege een toegenomen vraag en het onvoldoende aantrekkelijk zijn van het beroep voor jongeren. Klanten hebben hier volgens Acolad geen last van.
