Mona Keijzer (BBB), Sophie Hermans (VVD), minister-president Dick Schoof, Fleur Agema (PVV) en Eddy van Hijum (NSC) (vlnr) poseren voor een foto in het Catshuis met het regeerprogramma van hun kabinet. Foto: ANP/Remko de Waal
Het regeerprogramma van het kabinet-Schoof ademt regio en staat bomvol beloftes aan Noord-Nederland. Of de wankele coalitie ze allemaal kan nakomen is onzeker.
Het woord ‘regio’ staat liefst 121 keer in het regeerprogramma en elf keer staat er ‘elke regio telt’. In het hoofdlijnenakkoord van het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB werd ook al vaak gezegd dat de randen van Nederland meer aan bod moeten komen. Dat komt weer aan alle kanten naar voren in de uitwerking van dat akkoord.
Twee hete hangijzers zijn asiel en landbouw. Op migratie worden stevige maatregelen in het vooruitzicht gesteld. Die moeten zorgen voor een fors lager aantal asielzoekers in Ter Apel en in Noord-Nederlandse opvangcentra, waardoor de overlast terug zou moeten lopen. Statushouders op kamers, minder gezinshereniging, minder stapeling van procedures.
De manier waarop dit kabinet dat wil bereiken roept alleen ook vragen op. Een noodwet en later een crisiswet. Het wordt nog spannend of het allemaal waar te maken is en in overeenstemming is te krijgen met het recht en democratische procedures. Een streng asielbeleid was weliswaar de wens van veel kiezers. Maar hoe hardvochtig wil de meerderheid het echt?
Grootschalige azc’s kwamen vaak in het Noorden
Het zou ook zomaar kunnen dat de opvangproblemen alleen maar toenemen. Minder kleinschalige asielzoekerscentra, meer grootschalige, efficiënte centra. In het verleden kwamen die mega-azc’s toch erg vaak in het Noorden terecht omdat de rest van het land ze niet wilde.
Het hoofdstuk landbouw biedt nog veel minder houvast. Vrijwillige krimp van de veestapel, maar misschien toch weer wel bij verkoop van een bedrijf. Boeren moeten de natuur verbeteren. Andere meetmethodes moeten het stikstofprobleem minder nijpend maken en waarschijnlijk ook het mestoverschot tackelen. Maar of dat werkelijk genoeg zal zijn? Veel boeren en hun organisaties vrezen het ergste.
Noordelijke politici vinden het mager
Het Noorden kan uitkijken naar beter spoor; de Lelylijn wordt genoemd en ook weer de Nedersaksenlijn, de spoorlijn van Emmen via Stadskanaal naar Groningen. Over beide spoorplannen komen binnenkort onderzoeken naar buiten waardoor de kosten ook duidelijk worden. Het kabinet noemt er nog helemaal geen bedragen voor. Noordelijke politici vinden dat toch wat mager.
Maar verder staat er genoeg moois in voor de noordelijke regio. Streekziekenhuizen moeten overeind blijven. Maar ja, die waren voor een deel al gesloten de afgelopen decennia.
De zorg blijft sowieso een zorgenkind met de oplopende personeelstekorten en hard stijgende kosten. Daar heeft het regeerprogramma eigenlijk nauwelijks een ander antwoord op dan het stimuleren van kunstmatige intelligentie.
Buslijnen tussen dorpen moeten blijven en opleidingen die voor een regio van belang zijn moeten gesteund, schrijft het kabinet. Maar tegelijk moeten er minder internationale studenten komen en sowieso wordt er keihard bezuinigd op het hoger onderwijs. Dat kan het Noorden stevig raken.
Btw op cultuur nekslag?
De btw-verhoging op boeken en andere cultuur raakt natuurlijk het hele land. Maar juist in het relatief dunbevolkte Noorden is het vaak lastig voor theaters, bibliotheken, media en musea. Zo’n bezuiniging kan hier de nekslag betekenen.
Het kabinet belooft in het regeerprogramma behoud van voorzieningen in de regio. Maar maak het maar eens waar. Zeker als er ook nog eens een forse korting op gemeenten en andere overheden aan zit te komen.
Wat hoop biedt, is dat het kabinet de beloftes aan Groningen en Noord-Drenthe over de gevolgen van de aardgaswinning helemaal nakomt. De gaskraan van het grote Groningen-veld is en blijft dicht. De schade en versterking worden koste wat het kost vergoed. De forse geldbedragen aan ereschuld worden vastgelegd in een wet, en moeten dertig jaar lang blijven stromen.
Rollebollend over straat
Premier Schoof en de vier vice-premiers Fleur Agema (PVV), Sophie Hermans (VVD), Eddy van Hijum (NSC) en Mona Keijzer (BBB) straalden eensgezindheid uit bij de presentatie van het regeerakkoord vrijdagmiddag. Dat kan alleen niet verhullen dat de coalitiepartners de afgelopen maanden regelmatig rollebollend over straat gingen.
In het parlement is het al meermaals voorgekomen dat een van de regeringsfracties met de oppositie mee stemde. Dat klinkt mooi, extraparlementair. Maar de bedenker van die constructie, Pieter Omtzigt, zit inmiddels ziek thuis, wat de combinatie van partijen er niet stabieler op maakt. Het blijft daarom afwachten wat er werkelijk van terecht komt.
