De presentatie van een deel van de plannen van Nij Begun eerder dit jaar. Foto Corné Sparidaens
Dertig jaar lang 250 miljoen euro per jaar beloven aan Groningen, gaat volgens een negatief advies van de Raad van State veel te ver. Schade onder de 60.000 euro zomaar vergoeden ook.
Het belangrijkste adviesorgaan van de regering heeft in mei een negatief advies uitgebracht over het wetsvoorstel voor de herstelbetalingen voor de gaswinning in Groningen en Noord-Drenthe. Die wet zou dit najaar behandeld worden.
De eerste bedragen zijn intussen al wel uitgegeven want het herstel van Groningen is al sinds het kabinetsrapport Nij Begun uit 2023 beleid. Zo gaat er geld naar extra lesuren op scholen, de AI-fabriek in Groningen en armoedecoaches. Het meeste geld gaat naar schade en versterking.
De Wet Groningen legt de afspraken uit Nij Begun voor dertig jaar vast. Maar die wet krijgt van de Raad van State een zogenoemd C-oordeel. Dat is het op-een-na negatiefste rapportcijfer.
De raad stelt dat de wet in zijn huidige vorm niet voorgelegd kan worden aan het parlement maar moet worden aangepast. Het kabinet wil er pas na de zomervakantie op reageren. Daarmee wordt het lastig om de wet nog door de huidige Tweede Kamer te krijgen. Nu is er nog een ruime meerderheid in de Kamer voorstander van de wet maar na de verkieizingen zijn de kaarten anders geschud.
,,Het is een advies waar we niet op gehoopt hadden’’, reageert staatssecretaris Eddie van Marum. ,,We hebben dingen er niet voor niets zo in gezet. Maar we hopen dat we een weg kunnen om er uit te komen.’’ Provinciebestuurder Susan Top van Groningen is ook niet blij met het advies. Ze vindt dat de afspraken gewoon vastgelegd moeten worden.
‘Voor dertig jaar zonder parlement gaat te ver’
Volgens de Raad van State is het op zich wel terecht dat Groningen en Noord-Drenthe schadeloos gesteld worden. Maar het geld voor 30 jaar vastleggen betekent dat het parlement er al die jaren niets meer over te zeggen heeft. Dat vindt het adviesorgaan te ver gaan.
De adviesraad vindt de regeling voor daadwerkelijk herstel tot 60.000 euro ook niet juist. Volgens die regeling hoeven bewoners niet meer aan te tonen dat de schade is ontstaan door gaswinning. Dat kan volgens de Raad van State tot ongelijkheid onder burgers leiden en kan extra duur uitpakken. Want ook schade die andere oorzaken heeft, wordt daarmee vergoed.
Volgens de Raad van State is uit evaluaties al gebleken dat burgers tegenwoordig best tevreden zijn over de schade-afhandeling. Onvrede is dus geen reden voor deze regeling van 60.000 euro.
Valse verwachtingen door zorgplicht
De Raad van State heeft verder nog bezwaar tegen het vastleggen van de zorgplicht voor welvaart en verduurzaming in Groningen. Het is volgens de adviesraad niet duidelijk hoe de minister de zorgplicht voor de brede welvaart in de provincies en voor het verduurzamen waarmaakt. Dat kan daarom valse verwachtingen wekken.
Het kritische oordeel van de Raad van State is al op 12 mei gepubliceerd. Dagblad van het Noorden heeft er destijds wel over geschreven maar het is sindsdien onder de radar gebleven.
RTV Noord heeft er woensdag een uitgebreid artikel over gebracht, wat het advies weer opnieuw in de aandacht brengt.
