Pieter Omtzigt beantwoordt spervuur aan vragen op Noorderzon. Zo denkt hij over klimaat, bestaanszekerheid, aardbevingen, toeslagen, migratie en FC Groningen

Het optreden bij de talkshow De Linkse Mannen was al ver van te voren gepland. Met zijn woordvoerder is Omtzigt met de trein vanuit Twente naar Groningen gekomen. Hij oogt vrij relaxt, loopt wat heen en weer aan de zijkant van de niet eens compleet uitpuilende festivaltent. En dan is hij eindelijk aan de beurt voor een optreden van een klein half uur.

Presentatoren Bram Douwes en Wilbert van de Kamp van de talkshow De Linkse Mannen vuren meteen maar een serie vragen op hem af, want hij is immers ,,op dit moment de virtuele leider van Nederland’’. Na afloop wil hij ook best even wat vragen beantwoorden aan Dagblad van het Noorden en RTV Noord.

Wat hij vindt van klimaat, migratie, bestaanszekerheid, de aardbevingen in Groningen, de toeslagen, het komt allemaal in sneltreinvaart voorbij. Maar bij even doorvragen, trapt hij toch op de rem.

,,Weet u wat ook een van de grote problemen van Nederland is?’’, zegt hij. ,,Dat politici alles zomaar even binnen dertig seconden moeten oplossen.’’

Hij kijkt naar de presentatoren en even later ook naar de journalisten. ,,Dat doet u ook. Wat verwachten jullie nou, dat ik als eenmansfractie overal maar een volledig uitgewerkt antwoord op heb? Oplossingen zijn niet simpel en iedereen die suggereert dat dat wel zo is, verkoopt onzin.’’

Douwes en Van de Kamp begonnen vlak daarvoor: Of zijn programma al klaar is. Hij lacht. ,,Begin van deze week heb ik veertig pagina’s gepubliceerd en dat zijn er meer dan alle andere partijen.’’

Gaat hij in alle kiesdistricten meedoen? ,,Dat zien we op 9 oktober. Het gaat allemaal vrij snel.’’

Heeft hij al een premierskandidaat? ,,De partij bestaat nu een week en dan zou ik dat in die week al moeten weten?’’

Of hij 1 miljard zou steken in FC Groningen?

,,Ik zie FC Groningen niet meer’’, grijnst hij. ,,Ik woon in Overijssel. Heracles, Go Ahead, PEC Zwolle, Twente, geen van die clubs speelt tegen FC Groningen.’’

Of hij net als SP-Kamerlid Sandra Beckerman vindt dat eerst de toeslagenaffaire en Groningen opgelost moeten, voordat je met iets nieuws begint?

,,Daar ben ik het half mee eens. De reden waarom het herstel van de toeslagen niet goed is gegaan is omdat ze in het Catshuis in 24 uur iets willen oplossen.’’

,,Ze belden Renske Leijten en mij op of we akkoord waren met 30.000 euro voor elk gezin. Ik merkte op dat dit overcompensatie zou zijn voor gezinnen met weinig schade, soms maar 100 euro. Ik zei dat dan velen zich zouden melden en dat mensen met grote problemen nog langer zouden moeten wachten. Dat gebeurde. En dat gebeurde omdat het een ondoordacht plan was dat meteen werd uitgevoerd, zonder adviezen, zonder debat in de Kamer.’’

,,Die operatie is vastgelopen door slecht bestuur. Het Catshuis is niet de plek waar je dingen oplost. Je moet die bestuurscultuur op een andere manier oplossen. Als je zo een voetbalclub zou runnen… maar dat is een slecht voorbeeld in Groningen.’’

Wat hij vindt van de opmerking van Sandra Beckerman: laat Groningers gewoon zelf beslissen over het geld voor het herstel van de schade door gaswinning?

,,Sandra heeft gelijk dat de meerderheid van het geld naar consultants en adviseurs is gegaan. Er moet natuurlijk goed met overheidsgeld omgesprongen worden. Pak het daarom dorp voor dorp en wijk voor wijk aan in het aardbevingsgebied. Maar eenvoudig is deze niet.’’

,,Voer nou een beetje rationeel klimaatbeleid. Haal het eens uit de religieuze sfeer: alles voor het klimaat is goed. Het is gewoon niet goed gedaan. De gasprijs is omhoog gegaan, maar in 2017 betaalden we 26 cent belasting op een kuub gas en nu 48 cent. Mensen met een laag inkomen betalen de prijs, zeker als ze in een huis wonen dat slecht geïsoleerd is. Dat was in Groningen het geval, want ja, gas zat. Zij kunnen hun huis niet verwarmen. Maar de subsidies zijn naar de top van de inkomenspiramide gegaan, naar de Tesla’s en zonnepanelen. Normaal doe je dat anders, dat leer je als eerstejaars economie. Als u een heel hoog inkomen hebt, kunt u de prijsprikkel prima aan.’’

,,We hadden een enigszins chaotische formatie en daarna werd er ineens 25 miljard uitgegeven aan het stikstoffonds en 35 miljard voor klimaat. Daarover is in 2021 geen verkiezingsdebat gevoerd. Ik hoop dat we het deze campagne eens gaan hebben over wat we nou redelijk vinden om een bepaald probleem aan te pakken.’’

,,We moeten een discussie hebben over hoe je kunt rondkomen. Stel je voor, je bent bijstandsmoeder en je werkt bijna drie dagen per week tegen het minimumloon. Dan heb je recht op het loon dat je krijgt, bijstand, bijzondere bijstand, kinderbijslag, kinderopvangtoeslag, kindgebonden budget, huurtoeslag, zorgtoeslag, energietoeslag. Je moet wel een expert zijn in administratie. Als je twee of drie kinderen hebt zou het zomaar zo kunnen zijn dat je ’s avonds iets anders wilt doen dan administratie. Van de mbo-studenten vraagt een derde de zorgtoeslag niet aan. En dat is een van de eenvoudigste toeslagen om aan te vragen.’’

,,Het meest gênante voorbeeld. We hadden een enorme gasbel. Er is nooit beleid gemaakt over hoe die gasbel zekerheid biedt aan de Nederlandse bevolking op het moment dat het erg koud wordt of we geen gas uit het buitenland krijgen. En wat bleek? We hadden ongeveer net zo veel gas nodig als we aan het winnen waren, maar we hebben het allemaal aan het buitenland verkocht. Da’s dus niet heel slim.’’

,,We hebben vorig jaar 400.000 migranten in Nederland gehad. 200.000 vertrekken weer dus we hebben in totaal 200.000 mensen die in Nederland blijven. Met zulke migratieproblemen lost u het huisvestingsprobleem in Nederland nooit op. De grootste immigratiestroom zit in arbeidsmigratie en in studentenmigratie. Expats hebben een belastingkorting waardoor ze over 30 procent van hun salaris geen belasting hoeven te betalen. Die verknallen volledig de huurmarkt in Amsterdam, want gewone mensen kunnen daar niet tegenop. De Oost-Europese arbeiders worden uitgebuit.’’

,,En dan studentenmigratie. Ja jongens, als we Engels aan de universiteiten gaan spreken en we hebben een hele opleiding psychologie in het Engels waar Duitse studenten komen die daarna weer weggaan. Wie heeft daar wat aan? Dat kun je inperken.’’

Hij lacht: „Trouwens ik zoek heus wel de nuance. Ik heb zelf een hele studie in het buitenland gedaan. Dus ik zie daar ook echt de verrijking van in.’’

,,Het kabinet had een pakket maatregelen over arbeidsmigratie, studiemigratie en asielmigratie en kwam er alleen niet uit op het punt van de nareizigers. Dat is een beperkte groep. Dan zeg ik: voer de rest van dat pakket dan uit. Dat beperkt de migratie en dat is nodig.

,,Bij de asielmigratie zijn de problemen groot. De hele keten is verstopt met grote gevolgen voor de mensen die er in zitten. We hebben nu een heleboel mensen in locaties zoals een cruiseschip of een sporthal neergelegd. Dat kan voor een korte periode, maar niet zo lang. Dat moeten we onder ogen zien en oplossen. Als er nu toch weer veel meer mensen binnen zouden komen, hebben we een acuut probleem.”

,,We moeten weer onderscheid maken tussen individueel vervolgden en mensen die uit landen komen waar oorlog is. Net als bijvoorbeeld Duitsland. Daardoor zou je minder asielmigranten binnen kunnen krijgen.’’