In Kiel-WIndeweer werden 102.000 vleeskuikens geruimd na het aantreffen van de, vermoedelijk, hoogpathogene variant vogelgriep. Studenten van de RUG denken de oplossing voor het voorkomen van de vogelgriep in een bacterie kan liggen. Foto: Venema Media
De remedie tegen vogelgriep komt wellicht van Groningse bodem. Studenten van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een plan bedacht om pluimvee te beschermen met een aangepaste bacterie.
, het klinkt als een toverspreuk uit Harry Potter? Nee hoor dat is het niet, lacht Mink Sieders (22). Hij is masterstudent biomoleculaire wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). De mysterieuze, minuscule wereld van bacteriën, virussen en hun vijanden is zijn speeltuin.
Samen met twaalf collega’s van het RUG-team ‘Nanobuddy’ doet hij eind oktober mee aan de International Genetically Engineerd Machine (iGEM) wedstrijd in Parijs. ,,Daar komen de beste universiteiten van de wereld’’, zegt hij.
Eigenlijk kwamen ze min of meer per toeval terecht bij , legt Sieders uit. Het is een ‘gezonde’ bacterie, eentje die in principe onschadelijk is. De bacterie leeft in het slijmvlies van de longen van veel dieren, waaronder vogels en kippen. Door de bacterie in een lab aan te passen kan volgens hem in theorie de vogelgriep worden beteugeld.
De vogelgriep kostte alleen al in 2022 aan ontzettend veel kippen het leven. Pluimveehouders bij wie de kippen worden geruimd, lopen daardoor inkomsten mis.
Het blijkt steeds lastiger om de vogelgriep in toom te houden. Sinds woensdag geldt opnieuw een landelijke ophokplicht, nadat in korte tijd drie bedrijven in de Wildervanksterdallen en Zuidbroek werden getroffen.
Oplossing voor vogelgriep?
Tijdens iGEM presenteert Sieders samen met het team het plan van ‘Nanobuddy’ om kippen weerbaarder te maken tegen het virus. Hij is er enthousiast over: ,,We hebben het besproken met zo’n 25 experts en belanghebbenden. Normaal zien die meteen erg veel grote gaten in je plannen, maar vrijwel niemand zei tegen ons ‘Dit gaat nooit werken’.’’
De bacterie willen ze zo aanpassen dat die nanolichamen aanmaakt. Die zijn, pak ‘m beet, 1 miljoenste van een millimeter groot en normaal een onderdeel van een antilichaam.
De genetische code van de nanolichamen wordt aangepast, zodat die zich gaat hechten aan het vogelgriepvirus. Omdat het nanolichaam zo klein is, kan het zich op plekken binden waar normale antilichamen niet kunnen binden, zegt Sieders. ,,Het is ideaal.’’
‘Kippen kunnen het inademen’
Het idee is dat het nanolichaam de cel van het virus aanvalt en uitschakelt. Zo kan het virus niet in de cellen van de kip binnendringen. ,,Bovendien muteren de virussen op de plek waar onze nanolichamen binden vaak minder snel.’’
Bijkomend voordeel is, dat de aangepaste bacterie via de lucht kan worden verspreid met benevelaars. Kippen ademen het bacterie-producerende medicijn zo in. ,,Er zijn 100 miljoen kippen in Nederland, hoe lang zou het duren om die allemaal te vaccineren? Onze strategie is de eerste die snel en op grote schaal pluimvee kan beschermen tegen de zeer besmettelijke variant.’’
De afgelopen weken waren Sieders en het team tot in de kleine uurtjes in het lab aan het testen. Op een echte kip mogen zij het niet uitproberen. Met honderd procent zekerheid zeggen dat het gaat werken, kan nooit, zegt Sieders. Of Nanobuddy daadwerkelijk het ei van Columbus te pakken heeft? Sieders hoopt het. ,,Het lijkt er op dat het goed kan gaan werken.’’
