Scan Frank von Hebel. Kaart Kerstvloed, 1717. Business Graphics Datentechnik G
Tijdens de Kerstvloed in 1717 verdronken in Noord-Nederland 2500 mensen. In Groningen vielen de meeste slachtoffers.
Een predikant in het Duitse Oost-Friesland zag in de nacht van 24 op 25 december 1717 een zeilschip langs zijn kerk varen. Niet zo heel vreemd, ware het niet dat het godshuis vier kilometer landinwaarts stond. Het schip deinde mee op een vloedgolf, verbrijzelde een boerenschuur en liep uiteindelijk acht kilometer verder aan de grond.
Het is slechts een van de vele, opmerkelijke verhalen die historicus Hidde Feenstra (64) uit Warffum over de Kerstvloed 1717 verzamelde. Volgend jaar is het drie eeuwen geleden dat het kustgebied van Noord-Nederland en -Duitsland door een massa water werd overspoeld. 11.000 tot 14.000 mannen, vrouwen en kinderen verdronken. Feenstra spreekt vandaag op een symposium over de Kerstvloed dat vanochtend in het Hogeland College in Warffum begint.
De Kerstvloed trof het kustgebied van Noord-Nederland tot Sleeswijk-Holstein. Feenstra: ,,Er stond al dagenlang een stevige zuidwestenwind die onverwacht in een noordwesterstorm veranderde. Of dit echt de reden is voor de overstroming is onbekend.’’ Vooral Groningen werd getroffen. ,,In Noord-Nederland waren ongeveer 2500 slachtoffers, waarvan 80 procent in Groningen. Dat kwam vooral door de slechte staat van de dijken.’’ De ironie wil dat de Provinciale Staten van Groningen kort daarvoor de van oorsprong Zweedse kapitein Thomas van Seeratt de opdracht gaf de dijken te inspecteren. Die kwam met een vernietigend rapport. Te laat.
,,Het onderhoud van de dijken was in die tijd de verantwoordelijkheid van landeigenaren. De één deed er meer aan dan de ander.’’
Het water bereikte de stad Groningen. ,,Het was ook vooral de stad die reddingsoperaties op touw zette. Ze haalden duizenden mensen en ook vee naar de stad. Koeien en paarden werden op kerkhoven en pleinen neergezet.’’ Van Seeratt startte niet lang daarna met de verbetering van de dijken. ,,Hij werd echt als een soort held beschouwd, alleen heeft zijn reputatie nog niet zo lang geleden een behoorlijke deuk opgelopen, omdat bekend werd dat hij in de slavenhandel zat.’’
Dominees geselden de gelovigen daarna met donderpreken. ,,Want die Kerstvloed was natuurlijk een straf van God voor hun zondige levens.’’ Maar blijkbaar was er weinig berouw. ,,In 1718, 1720 en 1721 waren er weer overstromingen. Het duurde jaren voordat de dijken stevig genoeg waren.’’ Deskundigen proberen vandaag op allerlei vragen over de Kerstvloed antwoord te geven. Vooral één vraag houdt Feenstra bezig: ,,Waarom een symposium in 2016 als het jubileum in 2017 is?’’
