Hoe kunnen we deze nieuwe coronagolf stoppen? 'Sleutel zit in afstand houden en thuis blijven bij klachten'

Dat is de overtuiging van Matthijs Berends, medisch epidemioloog en microbioloog bij het UMCG en Certe. ,,Een lockdown is op dit moment overdreven”, vindt Berends. Het is een te agressief middel dat te veel ingrijpt in de maatschappij. ,,Het is alleen nodig als we ons niet aan de regels houden”, zegt Berends.

Daar zit de sleutel, zegt de microbioloog. Afstand houden, testen bij klachten en thuis blijven, ook al is de uitslag negatief. ,,Gaan we ons weer net zo goed aan de basisregels houden als een jaar geleden, dan krijgen we net als toen de besmettingscijfers snel weer omlaag.”

De medisch epidemioloog (Berends houdt al bijna twee jaar de ontwikkeling van het coronavirus bij, in Noord-Nederland en internationaal) zit daarmee niet op hetzelfde spoor als virologen Ab Osterhaus en Bert Niesters (ook UMCG), die de tijd rijp vinden voor een lockdown of ‘lockdownachtige’ maatregelen.

 

Berends is kritisch op de communicatie van het kabinet, die in de zomer uitstraalde dat de pandemie voorbij was. ,,We zijn in Nederland te snel te makkelijk geworden. Dat gevoel is gevoed door de overheid”, zegt de microbioloog. Door de hard oplopende besmettingscijfers en de maatregelen die vorige week zijn afgekondigd, is inmiddels het gevoel van urgentie wel weer terug in de maatschappij. ,,Dat zie je ook aan de testbereidheid. Dat gevoel is ook nodig om mensen hun gedrag weer te laten aanpassen”, zegt Berends.

Opnieuw is het volgens hem de communicatie waarmee een andere belangrijke winst te behalen is: het overtuigen van mensen om zich alsnog te laten vaccineren. ,,Daar zitten heel veel twijfelaars tussen. De zwevende kiezers”, zegt Berends. ,,Je hoort daar heel vaak het verhaal dat ze het niet vertrouwen omdat het vaccin zo snel ontwikkeld is en dat de lange termijneffecten niet bekend zijn.”

Dat zijn volgens de onderzoeker ,,geen onzinvragen”, maar ook niet helemaal redelijk. ,,Want bij andere jonge medicijnen hoor je dit bezwaar nooit. Dat wordt gewoon genomen, omdat er vertrouwd wordt op het advies van de huisarts of specialist. Dat is maar goed ook.” En over de coronavaccins: ,,Daar zijn inmiddels honderden miljoenen mensen mee gevaccineerd. Over de kleine kans op bijwerkingen is inmiddels heel veel bekend. Dat de kans op blijvende gezondheidsschade door Covid véél groter is dan de kans op een bijwerking, daarmee moeten mensen overtuigd worden.”

 

Bijvoorbeeld door te wijzen op de situatie op de ic, zegt Berends. ,,De vaccinatiegraad onder ouderen is heel hoog. Die zien we inmiddels veel minder op de ic. De gemiddelde leeftijd is daar gedaald naar 55 jaar, waar dat vorig jaar nog 65 jaar was. Met name te danken aan relatief jonge ongevaccineerde mensen”, zegt Berends. De basismaatregelen naleven en door blijven prikken tot een nog hogere vaccinatiegraad, dat blijven de sleutels naar de uitgang uit de pandemie, aldus de onderzoeker.

Ondertussen wordt er in Den Haag wel degelijk nagedacht over een verdere uitbreiding van de coronamaatregelen. Noodrechtspecialist Adriaan Wierenga van de Rijksuniversiteit Groningen is erg benieuwd of het kabinet inzet op een nog verdere uitbreiding van de inzet van het coronatoegangsbewijs.

Zoals bekend is er een wetswijziging nodig om de coronacheckapp in te kunnen voeren op de werkvloer. Daarvoor is een meerderheid nodig in de Tweede Kamer. ,,Het is de vraag of die meerderheid er wel is”, zegt Wierenga. Hij neemt zelf geen standpunt in over de vraag of de coronacheckapp er zou moeten komen voor het werk, maar ,,juridisch is het politiek-bestuurlijk te rechtvaardigen”, zegt Wierenga.

Ongevaccineerden niet meer toelaten op de werkvloer is volgens de noodrechtspecialist juridisch gezien geen discriminatie. ,,Discriminatie is het ongerechtvaardigd ongelijk behandelen van gelijke gevallen, maar hier is van gelijke gevallen geen sprake”, zegt Wierenga. Hij vergelijkt het met het halen van een rijbewijs. ,,Door een rijbewijs te halen bescherm je als verkeersdeelnemer jezelf, maar ook de andere verkeersdeelnemers. Zonder rijbewijs mag je de weg niet op, want daarmee breng je jezelf en anderen in gevaar”, zegt Wierenga.

,,Dat is enigszins vergelijkbaar met het coronapaspoort. Door je te laten vaccineren of testen, vorm je voor de rest een minder groot gevaar. Ongevaccineerden nemen een groter risico om zichzelf en anderen gezondheidsschade toe te brengen. Twee verschillende groepen dus”, zegt Wierenga. ,,Het recht om je in grotere groepen te begeven kan dan in het belang van de volksgezondheid worden beperkt. Discriminatie is dat niet. Het is in dit geval alleen wel de vraag: in hoevérre wil je als overheid ongelijke gevallen ongelijk behandelen?”