'Poetsen en poetsen, zodat we niet hoeven te denken'. Deze Oekraïense vluchtelingen wonen sinds deze week in Warffum

De Oekraïense vlag klappert in de westenwind. Het is het eerste dat Roslana Fartushna (32) ziet als ze ’s morgens in Warfheem haar gordijnen opent. De vlag. En daarachter de straten van Warffum, het Groningse dorp waar ze sinds deze week samen met haar Oekraïense landgenoten onderdak vond.

Ze omklemt haar 5-jarige dochter Sofia met haar roze beer Emily, de knuffel die zo’n prettig kussentje bleek tijdens de lange, bange reis van Kiev naar Groningen. Wat ze meenam? Kleren voor haar dochter en haar moeder Lillia, voor zichzelf 1 broek, 1 jas, 1 paar schoenen. Toen ze om 5 uur ’s ochtends wakker waren geworden van toeterende auto’s griste Roslana de paspoorten en creditcards bij elkaar. En vluchtten ze met hun drieën het huis uit. Eerst naar haar schoonmoeder, toen naar vrienden, toen naar Lviv, toen naar Polen en uiteindelijk, in een bus vol moeders en kinderen, naar Warffum.

,,Poetsen’’, zegt Roslana. ,,Dat is wat we doen. We maken onze appartementen schoon. Dan hoeven we niet te denken.’’

Terwijl de 5-jarige Genia een roze wandelwagentje door de gangen duwt, staan de vrijwillige hulptroepen uit Warffum beneden in een grote zaal gedoneerde spullen te selecteren. ,,De nieuwe bewoners zijn heel netjes’’, zegt Wouter Dijk van Vluchtelingen Warffum. ,,Dus we zoeken schoonmaakspullen, vegers, emmers, dweilen. En slippers. Ze dragen geen schoenen in huis.’’

Vrijwilligster Monique van Mil legt een gevouwen broekje maat 134 op de stapel. ,,Kleren hebben we voldoende’’, zegt ze met een hoofdbeweging naar het berglandschap aan kleding rondom haar. ,,En speelgoed ook. Maar we hebben van alles voor baby’s nodig; luiers, billendoekjes, talkpoeder.” Ze kijkt om zich heen. ,,Toiletspullen. Douchegel, deodorant, tandpasta en tandenborstels – lang niet iedereen heeft dat mee kunnen nemen.’’

Ze kunnen van alles gebruiken. ,,Damesfietsen’’, zegt vrijwilliger Vincent Kolstein. ,,Speeltoestellen voor buiten. Tuinmeubilair. Om een stoeltje in de zon te kunnen zetten.”

Er is deze week veel gebeurd in Warfheem. Het zorgcentrum in Warffum werd in allerijl gereed gemaakt voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen, veelal moeders en kinderen. Er staan nu bedden in de kleine appartementjes, er hangen gordijnen. ,,Maar veel mensen willen ook graag een tafeltje en wat stoelen’’, zegt Dijk. ,,Dus we zoeken nu dertig mensen die geld willen doneren, zodat we de mensen per kamer 75 euro kunnen geven om naar de kringloop te gaan.’’

Buiten staan Sabrine Roeling en tolk Stefan Kroscen te praten. Roeling wil een naaiatelier opzetten. Want de mensen moeten iets omhanden hebben. Niets doen is niet goed, dat kan iedere traumapsycholoog je vertellen. Dus gaat een groep hulpverleners vanuit Warfheem op zoek naar de mogelijkheden van kinderopvang, zwemlessen, taallessen en andere cursussen. Zaterdag aanstaande worden er in het Hogelandmuseum en in de Kunstkerk van Warffum acties gehouden ten bate van de Oekraïners.

Julia (32) en Anna (35) staan in de centrale keuken in grote pannen kippensoep te roeren. Ze kunnen nog geen Nederlandse etiketten lezen, en ruiken aan ieder kruidenpotje wat erin zit. Het is de lunch voor de hele groep. De gezamenlijke maaltijd is een belangrijk middel om te voorkomen dat mensen zich isoleren in hun verdriet. Achter hen staat een grote bak prei en wortelen van de groenteboer. ,,We krijgen alles gratis’’, zegt Dijk. ,,Ook brood van de bakker. We hopen wel dat er op den duur iets te declareren zal zijn bij de gemeente. Maar alles is nog in overleg.’’

Bij de deur van het appartementje van Yefimenko Volodymyr en zijn vrouw Pauline staan slippers en schoenen. Allemaal uit Warffum. Het echtpaar vluchtte met hun zoon Andriy en kleindochter Uljana. Hun 18-jarige kleinzoon David en zoon Roman moesten blijven om te vechten. Hun schoondochter Olenka besloot bij hen in Oekraïne te blijven.

De trouwfoto van Roman en Olenka staat op een klein tafeltje naast het bed. Hun dochter Uljana had hem in haar rugzak gestopt. Gisteren moest ze de hele dag huilen, tot de vrouw van Wouter Beek haar meenam op fietstocht door het Groninger land. Dat hielp.

En nu?

Ze hebben een bed. Dat is niet genoeg, maar het scheelt. Dat Defensie een oefengebied voor straaljagers vlakbij heeft, helpt niet. ,,Ik luister naar de vliegtuigen die overkomen’’, zegt Yefimenko. ,,En dan zeg ik tegen mezelf: Ik ben in Nederland. Maar als er een deur hard dicht wordt geslagen, schrik ik. Gisteren kwamen er straaljagers over, mijn zoon riep: het is toch geen raket? Geen raket? Geen raket?’’

Wat veel Oekraïners graag zouden willen, is: naar de kerk. Het liefst iedere dag. Zoals thuis. Maar in de kerk van Warffum is niet elke dag een dienst.

,,We voelen ons hier zo welkom’’, zegt Pauline. ,,Maar we hopen dat het tijdelijk zal zijn. Niemand weet hoe we dit moeten doen, het is de eerste keer in ons leven dat we vluchtelingen zijn. We hebben niets nodig. Behalve vrede in ons land. En een klein hoekje hier, een hoekje om zelf schoon te kunnen maken. En niet te hoeven denken.’’