Dat Duitsland toch akkoord is met boren naar gas ten noorden van Schiermonnikoog, komt voor natuurorganisaties als een onaangename verrassing. Ze vrezen schade aan het Waddengebied én aan de bijzondere riffen op de Noordzeebodem.
,,Wij vragen ons ernstig af of dit wel zo mag’’, reageert Frank Petersen van de Waddenvereniging. De plek waar Duitsland samen met het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas een gasveld wil exploiteren, ligt formeel niet in het door Unesco beschermde natuurgebied - maar het is er wel vlakbij. ,,Stel dat op die plek wordt geboord, dan krijgt het Werelderfgoed te maken met veel meer uitstoot van broeikasgassen’’, schetst Petersen.
Daarbij is het stukje Noordzee waar ONE-Dyas wil boren op zichzelf ook bijzonder. Daar ligt namelijk het Natura 2000-gebied Borkumse Stenen, een rif waar schelpdieren, sponzen, anemonen en zelfs enkele soorten koraal leven. ,,Dit soort rifstructuren zijn superzeldzaam’’, weet woordvoerder Marcel Kwant van het Wereldnatuurfonds. ,,Veel van de dieren die er leven, zijn de afgelopen jaren verdwenen.’’
Juist daarom kreeg het WWF in 2018 nog een vergunning om de Borkumse Stenen te herstellen. Er zijn oesters uitgezet en speciale 3D-geprinte rifstructuren van zandsteen bijgeplaatst, waardoor de flora en fauna in het gebied het weer beter doen.
Maar die komen in gevaar als ONE-dyas er gas gaat winnen. Woensdagochtend werd bekend dat de Duitse deelstaat Nedersaksen het gasveld onder de Noordzee samen met ONE-Dyas wil exploiteren. Volgens Duitsland moet dat wel, vanwege de dreigende tekorten aan energie. De vergunningaanvraag ligt nu bij het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
,,We wachten af wat daarover besloten wordt, en daarna nemen we eventueel vervolgstappen’’, zegt Kwant. Samen met bewoners van de Wadden en een aantal andere natuurorganisaties maakten het WWF en de Waddenvereniging al eerder bezwaar tegen gaswinningsplannen.
‘Eén sneetje overleef je wel, duizend is gevaarlijk’
,,Het is gewoon een heel slechte keuze, in zo’n kwetsbaar gebied’’, stelt Kwant. Behalve het leven op de riffen lopen ook andere diersoorten risico, zoals de bruinvis, kabeljauw en paalduiker. ,,Dat heeft te maken met geluidsoverlast. En dan komen er ook nog afvalstoffen en zware metalen in het water terecht.’’
Wat de natuurclubs echt bezorgd maakt, is dat dit bepaald niet het eerste ingrijpende project is in de buurt van de Wadden. Er wordt ook naar gas geboord bij Ternaard in Friesland; er zijn bedrijven die zout willen winnen; er zijn plannen voor een onderzeese stroomkabel tussen de Noordzee en de Eemshaven; en dan is er nog de containervaart en de visserij.
,,Als dat allemaal gewoon doorgaat, is het cumulatief veel te veel’’, zegt Frank Petersen van de Waddenvereniging. ,,In het Engels is daar een mooie term voor: death by a thousand cuts. Eén sneetje overleef je wel; duizend is gevaarlijk.’’
Zoveel staat ook in de zogenoemde milieueffectrapportage (MER) die het ministerie van Economische Zaken en Klimaat liet maken. ,,De MER-commissie geeft in principe goedkeuring, maar zegt erbij dat heel kritisch gekeken moet worden naar de combinatie van alle grote ingrepen. En dat het een keer ophoudt.’’
Gastekort door oorlog? ‘Gelegenheidsargument’
Ook burgemeester Ineke van Gent (GroenLinks) van Schiermonnikoog is niet te spreken over het plan van ONE-Dyas. ,,Toen ik hier net begon, in september 2017, gaven zij voor het eerst aan dat ze naar gas wilden boren. Wij vonden direct al: da’s geen goed idee. Het is je goed recht om geld te willen verdienen als energiebedrijf, maar niet in ons mooie Werelderfgoed.’’
Dat het nodig zou zijn om extra gas te winnen vanwege de oorlog in Oekraïne, vindt Van Gent niets meer dan ‘een gelegenheidsargument’. ,,Het lijkt net of het ONE-Dyas allemaal wel goed uitkomt, om meer draagvlak te creëren’’, oordeelt ze. ,,Terwijl: het is ook niet zo dat er morgen gas is als ze vandaag een vergunning krijgen.’’ Er kan op z’n vroegst over twee jaar gas opgepompt worden uit het Noordzeeveld.
,,Die tijd kunnen we veel beter besteden aan meer hernieuwbare groene energie’’, vindt Van Gent. ,,Unesco heeft ook al gezegd dat gaswinning in de Noordzee en Waddenzee een heel slecht idee is.’’ Het Unesco Werelderfgoed Centrum waarschuwde de Nederlandse overheid afgelopen winter nog dat de Wadden hun werelderfgoedstatus kunnen verliezen, als er mijnbouw in de buurt blijft plaatsvinden.
,,Dat zou een schande zijn’’, vindt WWF-woordvoerder Kwant. ,,Bij zo’n Unesco-status hoort iets van trots. Zo’n gebied is erfgoed, dat verdient behoud en bescherming. Als we het kwijtraken, komt het niet meer terug.’’
