Wat helpt kinderen zich thuis voelen in Nederland? Mensen van de Internationale Schakelklas in Groningen delen hun dromen op video

Seif (16) heeft een zwarte Panasonic filmcamera in zijn handen en probeert zijn klasgenootje Zeinab in beeld te brengen. Hij springt van rechts naar links terwijl de camera onhandig heen en weer beweegt op zijn schouder. Op een halve meter van Zeinab (17) kijkt Seif tevreden. Hij drukt op het on-knopje en begint met filmen. Als een volleerd interviewer vraagt hij Zeinab wat haar dromen zijn. Ze kijkt verlegen in de camera. Het is even stil, dan zegt ze fluisterend: „Basketballen.”

Zeinab en Seif zitten in de PBM1A-klas van de Internationale Schakelklas in Groningen. In deze klas komen kinderen in de leeftijd van 12 tot 18 met verschillende nationaliteiten samen. Allemaal zijn ze nieuw in Nederland, en dat kan best ingewikkeld zijn. Zo leren ze de Nederlandse taal en die is voor nieuwkomers pittig. Verder nemen ze allemaal hun eigen ervaringen mee de klas in. De een is met familie geëmigreerd naar Nederland, de ander moest in zijn eentje vluchten voor oorlog.

Hoe verbind je kinderen met verschillende nationaliteiten en ervaringen? En hoe zorg je ervoor dat ze zich thuis gaan voelen in Nederland? Die vragen hielden Hemmo Bruinenberg (33) bezig tijdens zijn master antropologie, waar hij zich verdiepte in de ervaringen van nieuwkomers.

Hij besloot participatory video in te zetten: een methode waarbij video fungeert als een manier om mensen samen te brengen en verhalen te vertellen. Het idee werd goed ontvangen op ISK-scholen. „Het bleek voor leraren een nieuwe manier om de kinderen te leren kennen”, zegt Bruinenberg. De methode liet hem niet meer los. Samen met twee andere filmmakers richtte hij Common Frames op. „Een stichting die helpt om nieuwkomers via film hun verhaal te laten vertellen.”

De docenten van Common Frames worden zorgvuldig gekozen. Ze zijn ervaren in de filmwereld en kunnen zich goed inleven in belevingswereld van kinderen op het ISK. Zo ook de Gronings-Iraanse filmmaker Vida Kashani (33) die sinds een paar maanden workshops geeft via Common Frames. Ze vluchtte twaalf jaar geleden naar Nederland en weet goed hoe het voelt om nieuw te zijn. Ze ziet dat kinderen het daardoor vaak lastig vinden om over hun toekomst na te denken. „Ik wil ze graag leren hoe ze dit wel kunnen doen door met hen over hun dromen te spreken. Maar ik wil ook dat de kinderen samen werken, elkaar leren kennen en vooral plezier maken.’’

In de mentorklas van ISK-docent Kirsten Doorn (29) is het rumoerig. ‘Haar’ kinderen zijn onder begeleiding van filmdocent Efrem Gebreab (35) hun video’s aan het monteren tot een film. Ahmet (18), die vorig jaar zelf nog op het ISK in Groningen zat, helpt mee als assistent. ,,We zetten oud-leerlingen in bij dit project, omdat het leuk is en het is fijn voor de gastdocent om wat extra handen te hebben in het lokaal”, zegt Doorn. „Daarnaast is het mooi om leerlingen weer terug te zien. Ahmet heeft alleen wel een van de belangrijkste regels van het ISK overtreden”, zegt ze grappend. „De pet op zijn hoofd had in de tas moeten blijven.”

In de hoek van de klas kijken Mais (15), Guljeen (14) en Tiana (14) op een computerscherm. Vol trots laten ze aan Doorn hun film, De Ontsnappingspoging, zien. De juf lacht als Chris (14) in beeld komt. Hij heeft een 3D-bril op en trekt een plastic Albert Heijn-tas over het hoofd van Guljeen heen. In de film is hij tot Chris Dahmer gebombardeerd, naar de seriemoordenaar Jeffrey Dahmer. ,,Een echt spannende film is het zo”, zegt Mais. Ze giechelt en begint met haar buurvrouwen in het Arabisch over de film te kletsen.

In de klas wisselen de kinderen Nederlands af met Arabisch, Turks, Frans, Farsi, en Tigrinya. De Nederlandse taal is voor sommige kinderen ingewikkeld. ,,Woorden zeggen lukt, maar begrijpen soms niet”, zegt Sara (17). Thuis spreekt ze Tigrinya met haar zusjes en vader. Haar moedertaal lijkt in niets op het Nederlands. Het Tigrinya heeft zeven klinkers. Bijna alle klinkers hebben een korte en een lange variant. Ook heeft het Tigrinya eenenveertig medeklinkers. Daarbij zitten medeklinkers bij die uitgesproken worden door de rug van de tong naar achteren te trekken tijdens het uitspreken van de klank. Het Nederlands kent dit soort klanken niet.

In de films moeten de kinderen uit de ISK-klas wel Nederlands spreken. Filmdocent Margriet Jansen (62) helpt hen daarbij. Ze bespreekt belangrijke woorden en spreekt ze duidelijk en rustig uit. „Wat zeggen we als we beginnen met filmen?”, zegt Margriet. De klas roept in koor: „1,2,3 actie.” Als Margriet het filmbegrip vogelperspectief uitlegt, waarbij je van bovenaf filmt, kijken de kinderen verbaasd. ,,Waar ziet u die vogel, mevrouw?”, zegt Radi (17).

Aan het eind van de driedaagse filmworkshop is een première waar de kinderen hun films laten zien. Normaal met bakken popcorn, maar deze keer vanwege de ramadan even niet. De kinderen zijn zichtbaar trots. Van actiefilms tot romantische liefdesclips, alles komt voorbij.

Voor Bruinenberg komt daar samen waar hij de workshops voor heeft bedacht. „Ik wil ze een succeservaring meegeven, waar de kinderen trots op kunnen zijn,” zegt hij. „Dat is wat deze jongeren in het leven veel te weinig meegemaakt hebben en wat je wel nodig hebt om met zelfvertrouwen je toekomst tegemoet te treden.”

In de les van filmdocent Margriet wordt aan het eind van de les een kleine overhoring gehouden. Ze vraagt de kinderen welke termen ze nog weten. Uit de klas komt weinig respons. De meeste kinderen zitten onderuitgezakt op de stoel. Moe van een lange dag vol indrukken. Alleen Seif zwaait enthousiast zijn hand omhoog. „Mevrouw, ik wil even wat zeggen. Ik vond deze les heel goed.”