Wetenschap zoekt mensen die geen Covid kunnen krijgen: 'Misschien bevatten hun genen het geheim'

„Ja, ze bestaan”, zegt immunologe Isabelle Meyts van UZ Leuven tegen Het Nieuwsblad, mensen die van nature bestand zijn tegen een infectie met het sars-CoV-2-virus, dat Covid-19 veroorzaakt. Zet ze zonder ze te vaccineren en zonder beschermende kleding een week op een intensive care vol zieke Covid-patiënten, en het virus zal ze geen kwaad doen. „Ze hebben een aangeboren genetische resistentie tegen het virus. Wij willen leren welke mechanismen hen helpen om uit de greep van het virus te blijven.”

 

Meyts maakt deel uit van een internationale groep wetenschappers die jacht maakt op deze ’natuurlijke resistors’. Ook Filomeen Haerynck, immunologe aan het UZ Gent, is betrokken bij het project. „Het wordt een hele toer om deze uitzonderlijke mensen te vinden”, zegt Meyts. „Waarschijnlijk zijn het er over de hele wereld niet meer dan een paar dozijn.”

In het vakblad Nature Immunology stelden de onderzoekers afgelopen week hun strategie voor. Daarbij begint het onderzoek bij mensen die zonder bescherming langere tijd in contact stonden met een Covid-patiënt, zonder ziek te worden of positief te testen. „We zijn in het bijzonder op zoek naar huisgenoten van zieken, het liefst zelfs partners die met hen het bed hebben gedeeld.”

Bij deze mensen zullen onderzoekers nagaan of er in het bloed daadwerkelijk geen teken van een infectie te vinden is. Vervolgens moeten ze kunnen bewijzen dat ze inderdaad blootgesteld geweest zijn aan het virus zonder zichzelf te beschermen. Ook moet worden vastgesteld dat hun partner of huisgenoot met sars-CoV-2 besmet was en niet met een ander luchtwegvirus.

Wanneer de onderzoekers voldoende mensen hebben die aan deze voorwaarden voldoen, willen ze hun genetische blauwdruk vergelijken met die van een groep mensen die wél Covid kregen nadat ze onbeschermd langdurig contact hadden met een Covid-patiënt in eigen huis. De hamvraag: zitten er verschillen tussen de genen van de mensen uit de twee groepen die kunnen verklaren waarom de ene groep beschermd is tegen Covid en de andere niet?

 

Het zou niet de eerste keer zijn dat beschermende genen tegen een infectieziekte worden gevonden. Zo zijn er mensen die van nature resistent zijn tegen een besmetting met het aidsvirus, hiv, omdat hun witte bloedcellen de ’receptor’ missen waarop dit virus aanmeert. Ook zijn er mensen die bestand zijn tegen een malariabesmetting, doordat ze een zeldzaam ’defect’ in hun genen meedragen dat verhindert dat de malariaparasiet zich aan de rode bloedcellen koppelt.

In normale omstandigheden bieden zulke defecten geen voordeel, eerder een nadeel. Mensen met het gendefect dat ze tegen malaria beschermt, lijden bijvoorbeeld vaker aan sikkelcelanemie, een pijnlijke bloedziekte. Maar als er ziekteverwekkers in de buurt zijn, wordt het nadeel een voordeel. „In het geval van hiv heeft de vondst van dergelijke gendefecten zelfs tot de ontwikkeling van een medicijn geleid”, zegt Meyts, die hoopt dat dit ook bij Covid-19 het geval zal zijn.

De onderzoekers zullen niet in het wilde weg naar gendefecten zoeken, maar gericht te werk gaan. Zo zijn de ’ACE-receptoren’, de uitsteeksels op de cellen van ons neusslijmvlies waarop het coronavirus vastklemt, een vanzelfsprekende kandidaat. Een defect in de genen die de aanmaak van deze receptoren regelen zou kunnen verklaren waarom het coronavirus zich niet naar binnen kan werken bij mensen met dit gendefect, hoe vaak iemand ook tegen ze hoest.

„Ook willen we kijken naar mensen die een uitzonderlijk sterke immuunafweer hebben”, zegt Meyts. „Bijvoorbeeld mensen met een zware overproductie van interferonen (boodschapperstoffen die het immuunsysteem tot actie aansporen, red.).” Die eigenschap leidt vaak tot auto-immuunziektes – aandoeningen waarbij het immuunsysteem zich tegen de eigen weefsels van de patiënt keert. Maar ze houden dus mogelijk ook het coronavirus tegen.

 

De onderzoekers hopen zo’n duizend kandidaten bij elkaar te krijgen voor hun studie. Iedereen die aan de voorwaarden voor deelname denkt te voldoen, mag zich aanmelden, mailt András Spaan, die het project leidt vanaf de Rockefeller-universiteit in New York. „Er is geen formele doelgroep, maar we mikken vooral op volwassenen. En hoe ouder, hoe interessanter.” Oudere mensen zijn immers bijzonder vatbaar voor Covid-19. Als zij uit de greep van het virus weten te blijven, is dat betekenisvoller dan als een kind infectie weet te ontduiken, vermoeden de onderzoekers.

Bij Meyts zijn de voorbije dagen al ’vele honderden’ aanmeldingen binnengelopen, vanuit de hele wereld. „Uit Brazilië, Mexico, Rusland en twee uit België.”

Meyts was bij het begin van de Covid-pandemie al betrokken bij een gelijkaardige zoektocht naar zeldzame genvarianten die de vatbaarheid voor Covid beïnvloeden. „Toen ging het om mutaties die mensen vatbaarder maken voor Covid-19. Nu zoeken we dus het omgekeerde.”