Steeds meer winkels vallen om, maar er is ook hoop. 'Leegstand biedt ook kansen, zoals een andere invulling van leegstaande panden'

Door de gestegen lonen en de lagere inflatie houden veel mensen immers meer over. Dat is terug te zien in het bezoek aan populaire winkelgebieden, dat met zo’n 2,5 procent toenam volgens de NVM. Desondanks hebben veel winkeliers het moeilijk, door gestegen kosten en toegenomen concurrentie. Die komt vooral van goedkope online platforms zoals het Chinese Temu en Shein.

Sinds 2021 is het aantal winkels in de detailhandel in elke provincie van ons land afgenomen. Drenthe spant hierbij de kroon met een afname van 8 procent. In Groningen en Friesland is de daling ook fors met zo’n 7 procent. Opvallend genoeg ontwikkelt de leegstand in de Drentse binnensteden zich wel redelijk gunstig.

In Assen nam het aantal leegstaande winkels af met 33 procent (van 84 in 2023 naar 56 dit jaar, totale leegstand 14 procent), net als in Meppel (39 procent, van 51 naar 31, totale leegstand 10 procent). In Emmen bleef het aantal leegstaande winkels gelijk: 61. Ook daar is de leegstand 14 procent. In Hoogeveen was de ontwikkeling minder positief. Daar nam het aantal leegstaande zaken toe van 45 naar 59. De leegstand is daar 19 procent.

Groningen laat een gemengd beeld zien. De stad blijft buitencategorie, de leegstand is hier slechts 6 procent, tegen 10 procent gemiddeld in Nederland. Groningen telt nu in het centrale winkelgebied 86 leegstaande zaken, tegen 72 vorig jaar. In Winschoten slonk het aantal leegstaande winkels van 41 tot 38. Met 15 procent is de leegstand er echter fors. Makelaars hebben nu 1,39 miljoen vierkante meter winkelruimte in ons land te huur of te koop staan.

De leegstand biedt ook kansen, zegt NVM-business voorzitter Irene Flotman. „Om winkelgebieden aantrekkelijk te houden, is het cruciaal dat gemeenten, vastgoedeigenaren en ondernemers samenwerken om een nieuwe invulling te geven aan leegstand. Makelaars kunnen naast detailhandel ook aan andere functies denken, zoals wonen, cultuur, horeca of werkplekken. Die variatie verhoogt de leefbaarheid én trekt investeerders.’‘

Volgens Inge Bos van Kooistra Feenstra Bedrijfsmakelaars in Groningen is er rond de millenniumwisseling veel bijgebouwd aan winkels, ook in kleinere centra, waardoor daar nu teveel aanbod is. Gemeenten proberen daar op in te spelen door winkelgebieden compacter te maken, maar dat kost tijd.

Ook de hoge kosten spelen ondernemers parten. ,,Het bouwen van een winkel is in een dorp bijna net zo duur als in een grote stad. De kleinere steden zijn daardoor minder snel rendabel voor investeerders.’’

Voorzitter Eric Bos van de Groninger City Club ziet dat veel ondernemers in het Groninger stadshart inspelen op de veranderingen. ,,Als je de binnenstad van nu vergelijkt met twaalf jaar geleden, zie je dat het aandeel winkels veel kleiner is. Het is teruggelopen van ruim tachtig procent naar nu zo’n vijftig. De V en D is verdwenen, de Bijenkorf enzovoorts. Tegelijk hebben we buiten het centrum enkele grote winkelgebieden gekregen, zoals bijvoorbeeld het Sontplein.’’

Maar: de Groninger binnenstad groeit. ,,We gaan over de grenzen van diepenring heen. Winkels zijn ook groter geworden. Dat moet ook, de bevolking in de stad neemt toe. Mensen kopen hun spullen deels online, deels fysiek. Als ze shoppen, doen ze het gerichter, want ze hebben minder tijd. Ze gaan de stad in en combineren een bezoek aan winkels met dat aan een museum of de horeca. Ze gebruiken de binnenstad op een heel andere manier.’’

Een andere trend is dat er vaker winkels openen van ondernemers die actief zijn op sociale media. Op kanalen zoals TikTok wordt reclame gemaakt voor spullen die in dergelijke zaken te koop zijn. ,,We besteden daar ook aandacht aan in onze cursussen voor ondernemers. Hoe gebruik je bijvoorbeeld AI in winkels, hoe doe je online marketing?’’, aldus Bos. Ook het aantal zaken dat zich richt op persoonlijke verzorging groeit gestaag, signaleert hij.

Emmen is tevreden dat de leegstand in het winkelhart niet is toegenomen. ,,We hebben een belangrijke regiofunctie en we zitten dicht bij Duitsland. Dat draagt zeker bij aan het behoud van winkels’’, denkt centrummanager Laurens Meijer. ,,Maar het is wel een uitdaging om dit vast te houden, het blijft spannend. We werken aan een aantal winkelgebieden. Onze grootste uitdaging is om aantrekkelijk te blijven voor de consument. We organiseren activiteiten en doen dingen om het gezellig te maken. In deze periode bijvoorbeeld de sfeerverlichting.’’