Friese topvrouw Willemien Terpstra (53) van Gasunie: 'Ik zag dat alles wat ik belangrijk vind, daar samenkomt'

Willemien Terpstra (53), sinds 1 maart de nieuwe bestuursvoorzitter van Gasunie, weet waar ze goed in is: ,,Richting geven, een doel stellen en dan erop af.” Het heeft te maken met haar opvoeding, vertelt ze. ,,Ondernemerszin, doorzetten en verantwoordelijkheid nemen – dat is me met de paplepel ingegoten.”

Ze is geboren en getogen op een boerderij in Hallum, als de jongste van drie dochters. Haar vader exporteerde Holstein-Friesian stamboekvee, vaarzen voor melkveehouders in soms verre landen. ,,Iedereen draaide mee. Hoe klein of oud ook, we namen allemaal een rol of taak. Dat gaat zo bij een eigen bedrijf. Als de telefoon ging, rende je daar meteen naartoe. Het kon immers wel een klant zijn die belde.”

Ruim twee maanden werkt ze nu vanuit de apenrots, zoals het markante hoofdkantoor van Gasunie in Groningen wordt genoemd. Na afloop van het gesprek laat ze zien hoe ze vanaf haar plek in de boardroom op de zestiende verdieping zicht heeft op de bovenkant van een steunbeer. Vandaar tuurt het mannetje van het koppeltje slechtvalken, dat al jaren een broedkast heeft op het 89 meter hoge gebouw, vaak over de stad Groningen. ,,Dat is zo’n leuk gezicht. Als we vergaderen, flitst hij regelmatig sierlijk langs het raam.”

Willemien Terpstra is de opvolgster van de eind vorig jaar vertrokken Han Fennema. In de bijna tien jaar waarin hij het bedrijf leidde, legde Gasunie de basis voor een duurzaam energiesysteem. De onderneming, in 1963 opgericht voor het transport van aardgas, begon met de aanleg van leidingnetwerken voor groene waterstof, warmte en door de industrie uitgestoten CO2 die in lege gasvelden op de Noordzeebodem wordt opgeslagen. Het zijn de pijlers onder de verduurzaming van de industrie en energievoorziening die in 2050 zijn beslag gekregen moet hebben.

,,De collega’s hier zijn heel enthousiast over die routeverandering. Je merkt dat het bedrijf een nieuw perspectief heeft gekregen. De medewerkers zijn trots, deskundig, voelen het publieke belang en de maatschappelijke relevantie van Gasunie. Je voelt een heel positieve vibe.”

Gasunie is pas haar tweede werkgever. Sinds 1995 werkte Terpstra bij het Amerikaanse, beursgenoteerde LyondellBasell (destijds nog Arco Chemical). Dat is met zo’n 20 duizend medewerkers en een omzet van meer dan 45 miljard dollar het derde chemieconcern van de wereld. Terpstra had er een reeks leidinggevende functies.

,,Het was niet mijn droom om de chemie in te gaan. En vanuit mijn achtergrond als bedrijfskundige ook niet echt een voor de hand liggende keuze. Iemand die werkzaam was in het Rotterdamse havengebied tipte mij echter Arco, de voorloper van LyondellBasell. Zij zei: ‘Dat is een bedrijf dat de dingen net even anders doet. Is dat niet iets voor jou?’ Toen ik er ging praten, spraken de mensen die er werkten me erg aan. Het bedrijf bleek vooruitstrevend en innovatief. En de basischemie is heel internationaal. Die drie aspecten deden me besluiten om bij het bedrijf te gaan werken. Het was een schot in de roos. Ik heb er lang gewerkt.”

,,Die hele discussie over de CO2-uitstoot was toen helemaal nog niet zo prominent. Het ging met name over het economisch rendement. Zo ongeveer rond 2008 begon het denken over het hergebruik van afvalstromen, besparing van energie en terugdringing van CO2. Die ontwikkeling heb je overal gezien. Duurzaamheid is nu het hoofdthema van veel CEO’s en raden van bestuur. Bij mijn vorige bedrijf is voor de CO2-reductie een heel aparte organisatie opgericht, die ik in mijn laatste functie heb geleid.”

Met een vleugje trots vertelt ze over het zogeheten ‘Circulair Steam Project’ dat ruim vijf jaar geleden, na jaren voorbereiding, onder haar hoede tot stand kwam. Het is een centrale op de Rotterdamse Maasvlakte waarin Lyondell eigen afval verbrandt, met de ontstane hitte stoom genereert en daarmee elektriciteit opwekt. ,,Net zo veel als een stad als Breda verbruikt”, zegt Terpstra.

,,Dat komt onder meer door de kinderen. Ik wil hen het goede voorbeeld geven. Daarin maak ik bewuste keuzes: ik rijd elektrisch, eet meestal vegetarisch en probeer geen energie te verspillen. Daarnaast was het voor mij een eyeopener dat mijn vier kinderen ineens veel belangstelling hadden voor dat stoomproject. Ze hadden nooit veel interesse voor mijn werk – en dat verwacht ik ook niet – maar toen ik ze daarover vertelde, reageerden ze heel enthousiast. De jongere generaties denken veel meer over duurzaamheid en klimaat dan wij op die leeftijd. Dat stemt me hoopvol.”

,,Ik had een superleuke en relevante baan. Ik voelde me heel happy en hoefde absoluut niet weg. Maar toen werd ik gevraagd om na te denken over deze baan bij Gasunie. Ik zag dat alles wat ik belangrijk vind, daar samenkomt. Gasunie heeft impact en is maatschappelijk relevant. Ik weet hoe belangrijk energie is voor industrie en economie. We krijgen nu te maken met groene waterstof, groen gas, warmte en CCS [afvang, transport en opslag van CO2 – red.]. Wij moeten vraag en aanbod bij elkaar brengen. Als dat niet gebeurt, komt er niets in beweging.”

,,Nederland is heel goed begonnen met groene waterstof. En we hebben nog steeds de kans om toonaangevend in de wereld te worden. Maar dan moeten we wel de schouders eronder zetten. Want je ziet inderdaad dat groene waterstof iets verder in de toekomst komt te liggen doordat bedrijven investeringsbeslissingen hebben uitgesteld. Ze zeggen tegen de overheid: ‘Kom met meer duidelijkheid over de kosten, de aansluitingen, de ontwikkeling van de markt…’ Het is ook nogal een opgave. We willen in een halve generatie ons hele systeem veranderen. In elk boek over transities kun je lezen, dat die altijd schoksgewijs verlopen.”

Door de sluiting van het Slochterenveld en het einde van de toevoer van Russisch gas, heeft Gasunie ook alle aandacht nodig voor de leveringszekerheid van gas. Terpstra vertelt op afstand te hebben gezien hoe het bedrijf de energiecrisis keerde door in een paar maanden tijd in de Eemshaven – naast de bestaande GateTerminal in Rotterdam – de tijdelijke EemsEnergyTerminal voor de import van LNG (vloeibar aardgas) aan te leggen. ,,Dat was super”, zegt ze. ,,Die snelheid en samenwerking hebben we in de energietransitie ook nodig.”

,,We importeren nu iets van 75 procent van het gas dat we nodig hebben. Leveringszekerheid is dus zeker een thema. We werken aan de vergroting van de capaciteit van de LNG-terminal in Rotterdam. De Nederlandse gasopslagen zijn de grootste van Europa en zijn momenteel in principe goed gevuld. We hebben er alle vertrouwen in dat we de komende winter goed doorkomen. Maar je kunt de aandacht voor leveringszekerheid niet loslaten. Je moet blijven denken over je importcapaciteit, je verbindingen met het buitenland en hoe vol de gasopslagen zijn. Wat je in de ene winter teveel verbruikt, kun je in de winter erop tekort komen.”

,,Ons hoofdkantoor staat in Groningen en veel mensen die hier werken komen er vandaan. Dus we voelen ons zeker Gronings. Maar we zijn veel meer dan een Gronings bedrijf. We zijn natuurlijk heel internationaal georiënteerd. Energie is een internationale aangelegenheid. Als je kijkt naar de waardeketens die ontwikkeld moeten worden, zoals die voor groene waterstof – dat kun je niet als Nederland alleen. Dat moet je veel breder zien.”

,,Groningen is kansrijk om op het gebied van energie een dynamofunctie voor Nederland en verder te vervullen. Daarom werken we ook veel samen met organisaties in de provincie rondom Hydrogen Valley, de New Energy Coalition en het onderwijs. Maar ik moet natuurlijk ook vaak ergens anders zijn. Gasunie heeft vestigingen elders in het land en veel projecten in het Westen. Onze aandeelhouder, het ministerie van financiën, zit in Den Haag. Daar ben ik ook regelmatig.”

Desondanks heeft Terpstra, woonachtig in Den Haag, nu ook een appartement in Groningen. ,,Want het is denk ik wel belangrijk dat ik hier vaak ben en me laat zien. Ik voel me betrokken.”

Ze lacht. ,,Het Friese landschap waar ik vandaan kom, ziet er net zo uit als het Groningse”, vertelt ze. ,,Mijn man is opgegroeid in Uithuizen. Toen we net verkering hadden, gingen we daar op de dijk hardlopen. Hij liet me trots de kwelders en het wad zien en vertelde daar van alles over. Daar moest ik wel om grinniken. Mijn geboorteplaats Hallum ligt aan net zo’n dijk, ook aan het wad en de kwelders.”

In de weekenden beoefent ze een bijzondere hobby: zeilen met een catamaran. Nu de zomer nabij is ligt het vaartuig weer klaar op het Scheveningse strand om de Noordzee op te gaan. ,,Met mijn Friese achtergrond kon ik natuurlijk wel zeilen met een BM of een valk. Maar een jaar of vier geleden ben ik met een vriendin begonnen met catamaran zeilen. Dat is iets heel anders; heel uitdagend. Voor je het weet ga je over de kop. We hebben omzettend veel lol. Het is fijn om je gedachten even te verzetten. Je wordt fysiek en mentaal schoon gewassen. Het is zo heerlijk om een golf zeewater in je gezicht te krijgen.”