Scheidend SBE-directeur Frans Alting: ‘Verduurzamen is voor een bedrijf geen doel op zich. Dat moet winst maken’

Het was een nieuwe aansporing voor de industrie in de Eemsregio om tempo te maken met energiebesparing, verduurzaming en terugdringing van de CO2-uitstoot.

Nu hij vertrekt als directeur van de bedrijvenvereniging, stelt Alting vast dat de transitie naar duurzame energie en grondstoffen is vastgelopen. ,,We zijn in een reality check beland. Technologie is niet de bottleneck, maar het onvermogen om samen keuzes te maken.”

De SBE, die dit jaar zijn 50-jarig jubileum viert, telt zo’n 130 leden. Dat zijn niet alleen bedrijven die in of nabij de haven van Delfzijl of de Eemshaven zijn gevestigd, maar ook allerlei soorten toeleveranciers die in een wijdere omtrek zijn gevestigd. Gezamenlijk zijn ze goed voor zo’n 4000 tot 6000 banen, zo schat Alting. Dat maakt hen tot een belangrijke pijler van de Groningse economie.

De Eemsregio heeft ook alle kans om dat te blijven, zegt hij. ,,We hebben ruimte, twee zeehavens, infrastructuur en toegang tot groene energie. Daarmee hebben we een concurrentievoordeel dat schaars is in Nederland.” Maar, voegt Alting toe: ,,Dan moeten we allemaal de schouders er onderzetten en  de overheid moet ook  proactief zijn en durven mee investeren in de juiste partijen.”

Want de gunstige omstandigheden ten spijt, zijn veel bedrijven in de regio ook een welhaast voortdurende bron van zorg, zeker de grootverbruikers van energie. Door het wegvallen van het Groningse en Russische gas, kampen ze met enorme energierekeningen. Dat leidde al tot de sluiting van diverse bedrijven.

Alting: ,,Energie is de basis van alles. Van onze welvaart, gezondheid, mobiliteit…. Die energie moeten we nu anders gaan opwekken en gebruiken. Dat vraagt om investeringen. De vraag is: Wie betaalt daarvoor de rekening? Uiteindelijk is dat altijd de burger. Die betaalt de hogere prijzen waarin bedrijven de hoge energielasten doorberekenen. Daarom moeten we ervoor zorgen dat het energiesysteem betaalbaar blijft. Ook hier kan de overheid het verschil maken. Dat zou goed zijn voor de burger en de bedrijven. ”

Ofschoon de industrie ook in de Eemsregio al veel stappen had gezet om de CO2-uitstoot terug te dringen, kreeg halverwege de jaren ’10 de verduurzaming ook voor de SBE nog eens een hogere urgentie. Er bestonden ook destijds ook grote zorgen over de bedrijvigheid in de regio.

Een commissie onder leiding van oud-Shell-topman Rein Willems moest in 2014 onderzoeken hoe de industrie er kon overleven. Het advies luidde: verduurzamen, door efficiënter om te gaan met energie en grondstoffen.

Alting: ,,Het verhaal van de vereniging draaide tot dan toe voornamelijk om werkgelegenheid. Maar na Parijs beseften we: dat is niet meer genoeg. We moesten perspectief bieden op een duurzame industrie.”

Het leidde in 2017 tot de Industrie Agenda SBE, een routekaart naar een CO2-neutrale industrie in Noord-Nederland. Alting: ,,Het ging over vermindering van het energieverbruik, gebruik van restwarmte, elektrificatie, integratie van groene grondstoffen… Dat lijkt nu heel vanzelfsprekend, maar toen was het pionieren.”

 In dat jaar werd ook het plan gelanceerd voor de noordelijke groene waterstofeconomie, met de Eemsregio als middelpunt en aanjager.

De bedrijven hadden in de achterliggende jaren al forse stappen gezet bij de verduurzaming. Tussen 1990 en 2020 is de CO2-uitstoot in de regio zo ongeveer gehalveerd.

De energietransitie is volgens de scheidend SBE-directeur anno 2025 technisch niet meer het grootste probleem. Er wordt nog steeds veel in groene energie geïnvesteerd, zegt hij, maar desondanks lijkt de vergroening stil te vallen. Alting wijst op de noodzaak om keuzes te maken.

De scheidende SBE-directeur: ,,Laten we er geen doekjes om winden; verduurzaming werkt voor bedrijven alleen met een positieve businesscase. Als dat niet het geval is en we willen de ontwikkeling wel in gang zetten, dan moet de overheid financiële steun geven. Want verduurzamen op zich is geen doel van een bedrijf. Dat moet winst maken.”

Alting beklaagt zich over de trage vergunningprocedures en het ‘wiebelige’ klimaatbeleid van het Rijk. Als voorbeeld noemt hij biomassa, dat lange tijd als duurzame brandstof werd erkend, maar uiteindelijk onder druk van de milieubeweging in de ban is gedaan. RWE wil er zijn energiecentrale in de Eemshaven mee stoken en daarbij de CO2 afvangen en als grondstof afvoeren naar het Chemiepark Delfzijl. Het energieconcern vindt daarvoor geen gehoor bij de overheid.

Alting: ,,Als die centrale met biomassa en CO2-afvang nog tien jaar voor twee miljoen huishoudens energie kan leveren, en daarbij uiteindelijk zelfs CO2 negatief is, dan moet je dat volgens mij doen. Natuurlijk begrijp ik dat er nadelen zijn. Maar als je alles perfect wil doen, hou je heel veel tegen. Dan vermijden we keuzes. Dan kom je niet tot een duidelijke koers. Zonder stabiel beleid en perspectief op rendement voor bedrijven, houdt het verhaal op.”

De SBE presenteerde recent een nieuwe agenda voor de bedrijvigheid in het gebied, het Eemsregio Industrie Initiatief. Het stelt dat duurzaamheid geen doel op zich moet zijn maar ‘een kader voor onze ontwikkeling’, als onderdeel van ‘een gezonde businesscase en een realistische aanpak’. Het plan moet bijdragen aan een beter vestigingsklimaat waarin niet langer bedrijven sluiten, maar nieuwe banen naar de regio brengt.

De boodschap van de SBE: daarvoor moeten we samenwerken met de regio; met inwoners, provincie, gemeenten, onderwijs, burgers, netbeheerders en andere samenwerkingsverbanden. Alting: ,,Als je praat over overheidssteun, wordt weleens gezegd dat daarmee alleen het bedrijfsbelang wordt gediend. Maar als hier geen bedrijven staan, zijn hier ook geen woningen sportvelden, scholen…. Noem maar op. Andersom is lokaal draagvlak voor de industrie cruciaal. Zonder begrip van je omgeving, krijg je geen ruimte voor uitbreiding of vergroening. Vergunningverlening en bezwaarprocedures – ze beginnen allemaal hier. We moeten laten zien wat de industrie aan de regio bijdraagt want Groningen en industrie horen gewoon bij elkaar.”

De boodschap die hij nalaat aan de SBE: ,,Blijf in gesprek. Met bedrijven, overheden, burgers. We moeten bouwen aan wederzijds vertrouwen om eindelijk keuzes te kunnen maken. Want zonder samenwerking, geen transitie.”