De tientallen miljarden euro’s die het kabinet inzet om de energierekeningen dit en volgend jaar te drukken, zorgen voor grote opluchting bij consumenten en kleinbedrijf.
,,De grootste problemen voor dit en volgend jaar worden aangepakt”, constateert Hans de Kok, directeur van tarievenvergelijker Pricewise.
Het kabinet voert een prijsplafond in dat hoger is dan het met Prinsjesdag had aangekondigd. Dat opgeschroefde plafond leidt tot lagere prijzen. Voor gasverbruik tot 1200 m3 per jaar betalen huishoudens vanaf 1 januari 1,45 euro per kuub. Dat was 1,50 euro. Voor stroomverbruik tot 2900 kilowattuur betalen ze 0,40 euro per kilowattuur. Dat was 0,70 euro tot 2400 kilowattuur.
Boven deze nieuwe grens voor gas en stroom geldt de hoge marktprijs. Ook kleine bedrijven en maatschappelijke instellingen krijgen de meevaller doorgerekend. Voor november en december 2022 biedt het kabinet een vaste korting per maand van 190 euro. Mensen hoeven daar zelf niets te doen, de korting wordt verrekend via de energienota.
„Voor een gezin met een verbruik rond het plafond levert dit nieuwe voorstel een extra korting op van ongeveer €80 per maand afgezet tegen het eerdere plafond”, becijfert Joris Kerkhof van tariefvergelijker Independer.
De ingreep betekent volgens Ben Woldring van vergelijker Gaslicht.com ook steun voor mensen die van het gas af gingen, en bijvoorbeeld voor een warmtepomp kozen. Ze gebruiken daardoor meer stroom. ,,Ze worden nu meer gecompenseerd dan het kabinet met Prinsjesdag aankondigde.”
Energienota blijft hoger dan normaal
,,Consumenten moeten zich niet rijk rekenen, ze moeten realistisch blijven: de energienota blijft veel hoger dan normaal. Op je budget blijven letten is echt aan te bevelen”, waarschuwt de woordvoerster van budgetinstituut Nibud.
,,Deze ingreep is goed, maar het is niet dat hiermee alle financiële problemen voorbij zijn”, zegt Marlon Mintjes van kenniscentrum Milieu Centraal. ,,De prijzen blijven hoog in vergelijking met afgelopen jaren. Het is goed om waar mogelijk te besparen, kieren en gaten te dichten, de thermostaat een graadje lager te zetten.”
Energie-experts hekelen wel het gebrek aan details. ,,Onduidelijk is wat er met de netwerkkosten gebeurt die je als klant ook doorberekend krijgt, net als de btw en de vaste leveringskosten”, zegt De Kok van Pricewise. ,,Zelfs voor ons is het doorrekenen complex.”
Waar huishoudens er flink op vooruitgaan, slaat het prijsplafond een miljardengat in de schatkist. En hoe groot dat gat precies gaat zijn, is nog onduidelijk. Het kabinet gaat er voor nu van uit 23,5 miljard euro kwijt te zijn aan het plafond en de compensatie voor november en december.
Of dat ook de prijs op het uiteindelijke bonnetje is, is nog maar de vraag. Met het prijsplafond heeft het kabinet in zekere zin een blanco cheque uitgeschreven. Hoe hoog de kosten precies uitvallen, hangt af van de prijzen op de uiterst volatiele gasmarkt. De ruim 20 miljard is becijferd aan de hand van de gasprijs eind september en is op zichzelf al met onzekerheid omgeven. Minister Sigrid Kaag (Financiën) heeft voor die berekening al een onzekerheidsmarge van 5 miljard ingebouwd.
En dat is nog buiten het scenario gerekend waarbij de gasprijs komend jaar toch weer flink stijgt, of juist hard daalt. Kaag heeft verschillende varianten doorgerekend. In het positieve geval zou het prijsplafond 6 tot 11 miljard kunnen kosten. Maar als het tegenzit en de gasprijzen volgend jaar rond de piek van afgelopen augustus liggen, zou het kostenplaatje kunnen oplopen tot meer dan 40 miljard euro.
Bezuinigingen of lastenverzwaringen
De vraag is of daar bezuinigingen of lastenverzwaringen tegenover komen te staan. Het kabinet heeft nu het prijsplafond er is een streep gezet door de verlaging van de energiebelasting die ruim 5 miljard euro zou kosten. En bij hoge gasprijzen profiteert het kabinet ook van een hogere opbrengst van het in Nederland opgepompte gas. Maar daarmee zijn de kosten nog lang niet gedekt. Het kabinet gaat komend voorjaar kijken waar de rekening voor het prijsplafond wordt gelegd.
En bovenop die miljarden komen ook nog de kosten voor het mkb-steunpakket. Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) heeft dinsdag aangekondigd dat die ook op tegemoetkoming voor hun stijgende energielasten kunnen rekenen. De precieze invulling daarvan laat nog op zich wachten. De compensatie zal een deel van de stijging van de energiekosten vergoeden.
