Miljoenen huishoudens houden toch zicht op subsidie voor stroom van hun zonnepanelen. Het kabinetsplan om die steun af te bouwen, lijkt dinsdag te stranden in de Eerste Kamer. Straks profiteren niet alleen de huidige panelenbezitters, maar ook huurders van de subsidie. Netbeheerders waarschuwen: „De netten raken vol.” Storingen zijn nabij.
Februari 2023. De Tweede Kamer stemt voor afschaffen van de salderingsregeling: consumenten mogen daarmee jaarlijks hun zelf opgewekte stroom in de zomermaanden wegstrepen of ’salderen’ tegen het duurdere stroomverbruik in de winter als hun panelen nauwelijks stroom leveren. Onder de streep krijgen panelenbezitters al jaren een gesubsidieerde lagere elektriciteitsrekening.
Inmiddels twee miljoen huishoudens hebben panelen, na 17 procent groei in 2023. Die kosten lopen voor de overheid snel op. Ze worden bovendien doorberekend ook in de energierekening van mensen zonder panelen. Het kabinet wil zijn steun aan deze uit 2004 stammende regeling vanaf 2025 tot 2031 in stappen afbouwen.
In de Eerste Kamer groeit verzet, vooral van de fracties BBB en PvdA/GL. Maar definitieve stemming blijft maanden uit. Consumenten worden onzeker, orders voor zonnepanelen kelderen bij installatiebedrijven, tientallen ondernemers gaan over de kop.
Panelen goedkoper
Dinsdag is het D-Day voor de energiesector. „Het zal nog van het debat kunnen gaan afhangen of de regeling blijft”, schat voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) in. Bezorgde burgers bellen hem. Hij erkent dat het ’atypisch’ is dat zijn achterban, bedrijven en instellingen die investeren in verduurzaming, nu bepleiten te stoppen met de regeling die groene stroom juist stimuleert.
„Maar deze steunmaatregel bestaat inmiddels een tijdje. Dankzij forse daling van prijzen van zonnepanelen kan een groot deel van de huishoudens het financieel op eigen houtje. Bovendien dalen stroomprijzen waarschijnlijk niet. Daarmee blijven zonnepanelen een goede investering. Met het afschaffen prikkel je mensen om minder aan het net te leveren, dat al overbelast is.”
Senator Ferd Crone (PvdA/GL) blijft tegen: „Eindelijk kunnen lagere- en middeninkomens profiteren van de salderingsregeling. Nu zij aan de beurt zijn, wordt-ie afgeschaft zonder een goed alternatief. Dat kan niet de bedoeling zijn.” Ook PVV, BBB, JA21 en de PvdD zijn ronduit kritisch op het versoberingsplan van demissionair minister Jetten (Klimaat en Energie). „Ik tel nu minstens 40 van de 75 zetels tegen dit plan”, aldus Crone.
’Snel terugverdiend’
Belangenverenigingen waaronder de Consumentenbond, Vereniging Eigen Huis en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) roepen de Kamer op om niet in te stemmen met de afbouw als er geen goed alternatief ligt voor toekomstige zonnepaneelbezitters. Die oproep is in de Tweede Kamer terzijde geschoven. VVD, D66, CDA, CU, SGP, Volt, FvD, Fractie Den Haan en Kamerlid Gündoğan stemmen daar begin 2023 voor het versoberingsplan van Jetten.
De terugverdientijd voor zonnepanelen is de afgelopen jaren versneld. Kenniscentrum Milieu Centraal berekent dat de panelen in zes jaar terug te verdienen zijn. Terwijl panelen 25 jaar mee kunnen. Investeren in zonnepanelen kan dus ook zonder de regeling lonen vanwege de nog hoge energieprijzen.
Criticasters van PVV, GL, PvdA, SP, SGP, PvdD, JA21, BVNL, Pieter Omtzigt en BBB in de Tweede Kamer zijn tegen. Zij vrezen dat de afbouw van de succesvolle regeling huiseigenaren minder verleidt om te verduurzamen. Bovendien verandert de overheid de regels tijdens het spel, stellen zij, zonder dat er een goed alternatief is.
Storingen
Afgelopen weken probeert een felle lobby van energiebedrijven de senatoren aan haar kant te krijgen. In de zomer en vooral het weekend produceren huishoudens zoveel stroom, dat vanwege het al volle net de omvormers van de panelen thuis automatisch afschakelen. Nog meer stroom is funest.
Het regent al storingen, waarschuwt Hans-Peter Oskam, directeur Netbeheer Nederland, branchevereniging. Salderen moet stoppen. „Als we het terugleveren van stroom verminderen, dan kunnen we voorkomen dat 750.000 huishoudens last krijgen van uitval met hun omvormers van de zonnepanelen. Als we ruimte willen houden op het netwerk, moet er een prikkel komen om de opgewekte stroom direct zelf te gebruiken.”
Oskam noemt bijvoorbeeld batterijen kansrijk, huishoudens zullen opgevangen stroom meer zelf gebruiken en niet naar het net sturen. „Als je niet meer mag salderen, is er een prikkel om zoveel mogelijk stroom zelf te gebruiken. Bijvoorbeeld voor het opladen van de eigen batterijauto.”
Op sommige dagen is twee derde van de panelenstroom niet voor eigen gebruik, zegt hij. „Als dat maar naar de helft teruggaat, is er al behoorlijke verlichting. Als we allemaal een beetje opschuiven, kan het wel.”
’Te optimistisch’
De tegenstanders vinden dat de terugverdientijd van de panelen onvoldoende is gewaarborgd. Als energieprijzen opeens veranderen, verandert het rendement van huishoudens opeens fors. Bovendien noemen ze Jetten ’te optimistisch’. „Hij verwacht dat met het afschaffen van de salderingsregeling mensen hun apparaten vaker aanzetten op het moment dat de zon schijnt.” Maar er is geen onderzoek dat dit bevestigt.
Maar Jetten kan tegenstanders tegemoet komen, suggereert Van der Gaag, en dinsdag de afschaffing alsnog door de Eerste Kamer te loodsen.
„Critici hebben zorgen of na afschaffing van salderen het investeren in zonnepanelen rendabel blijft voor huishoudens”, zo verwijst hij naar de zes jaar terugverdientijd die kennisinstituut Milieu Centraal berekende. „Als het kabinet die terugverdientijd blijft controleren, en garandeert dat de overheid vanwege soms extreme omstandigheden best een jaartje wil overslaan, dan kan Jetten die zorg wegnemen”, schetst Van der Gaag.
Steun huurders
Daarnaast vrezen woningcorporaties dat er bij afschaffing er te weinig geld is om hun 2,3 miljoen huurwoningen energiezuiniger te maken. „Een terechte zorg. De huurders hebben tot nu toe het minst geprofiteerd, maar wel meebetaald aan verduurzaming voor de rest. Als Jetten, die al 100 miljoen euro toezegde, extra budget garandeert kunnen ook huurders profiteren.” Steun die goed valt in de achterban van PvdA/GroenLinks en BBB.
