Hij is lang, zeer lang. Zes meter moet-ie toch wel aantikken, denken drie mannen uit Dalen en omgeving. Burgemeester Renze Bergsma komt zondag langs om de exacte lengte van de midwinterhoorn te meten.
Tja, hoe kom je op het idee om misschien wel de langste midwinterhoorn van Nederland te maken? Gienus Elling, Albert Tempels en Klaas Renting houden van uitdagingen, lusten best een borrel, jutten elkaar onder het genot daarvan graag op, maar ze zijn vooral verwoed midwinterhoornblazers. „Vorig jaar heb ik anderen geleerd hoe je zelf een midwinterhoorn maakt”, zegt Renting. „Dat ging heel goed. Toen de workshop erop zat, rees al snel de vraag ‘wat nu’. Nou, daar waren we snel over uit.”
De langste van Nederland? Foto: Boudewijn Benting
De drie leden van de Daler Midwinterhoornblazers (naar eigen zeggen een losgeslagen clubje, zonder statuten en vergaderingen) hadden namelijk gehoord dat er in Twente een exemplaar was gemaakt van 4 meter 60. „Dat was in Lonneker”, zegt Gienus Elling. „Er kwam alleen geen geluid uit, want het middenstuk was massief.”
Boom met de juiste kromming
Dat kan beter, dachten ze in het Groningse Veele. Daar maakten ze vorig jaar niet alleen een midwinterhoorn die net iets langer was, maar waarop ook nog eens gespeeld kon worden. „Dat kunnen wij nog beter, dachten we”, zegt Albert Tempels. Ze schakelden bosbeheerder Harm Nijmeijer uit Holsloot in om een geschikte boom te zoeken, met de juiste kromming. Die vind je vooral langs sloten. De berk waarmee Nijmeijer kwam aanzetten was een lot uit de loterij, perfect om een schitterend blaasinstrument uit vervlogen tijden uit te maken.
De midwinterhoorn past nauwelijks in de werkplaats. Foto: Boudewijn Benting
Na heel wat hakken, zagen en schuren ligt het eindresultaat klaar in de werkplaats van Renting in Holsloot. Daar staat ook een Mini, expres neergezet voor het contrast? Wat rest zijn twee belangrijke vragen: hoe lang is-ie daadwerkelijk en kun je erop spelen? „Dat laatste kan, maar een echt mooi geluid komt er nog niet uit”, zegt Renting. „Dat ligt ook aan degene die erop speelt. De één lukt het op de ene hoorn beter dan de ander.”
Uit deze midwinterhoorn komt in ieder geval wel geluid. Foto: Boudewijn Benting
De hoorn zelf is uiteraard eveneens van grote invloed. Renting: ,,Ik kan vijf midwinterhoorns maken die prachtig klinken, maar de zesde kun je zo de kachel ingooien. Terwijl ik niets wezenlijk anders heb gedaan.” Elling: „Het is levend materiaal. Elke boom klinkt anders. Ook de happe, het mondstuk, is van belang.”
Ook niet stiekem gemeten
Over de exacte lengte doen de heren wat geheimzinnig. Ze zweren nog niet te hebben gemeten, ook niet stiekem. „Zoiets moet een gediplomeerd persoon doen, de burgemeester dus. Die kan dat als geen ander”, weet Renting. Die zes meter lijkt een zekerheidje, vier keer zo lang als een normale midwinterhoorn.
Niet toevallig gebeurt dat metenzondag, om 14 uur bij de molen van Jan Pol in Dalen. Zondag is namelijk de eerste advent, de dag dat het seizoen voor de Daler blazers begint. „Tot 21 december, de kortste dag, blazen we de boze geesten weg. Na 21 december blazen we het licht aan”, legt Tempels uit. Drie Koningen (6 januari) is de laatste dag.
Gienus Elling krijgt er nog niet echt een mooi geluid uit. Foto: Boudewijn Benting
Elke avond komt de groep daarvoor bijeen in Dalen. Tempels: „Er moet heel wat gebeuren wil het niet doorgaan. Meestal zijn we met vier, vijf personen om een uurtje te blazen. Elke avond lopen we naar een andere plek in het dorp. De meeste mensen vinden het prachtig. Regelmatig horen we applaus van achter de heg.”
De midwinterhoorn werd van oudsher in vooral Twente en de Achterhoek gebruikt om elkaar te waarschuwen. Als een koe moest kalven en er was hulp nodig, of om smokkelaars te waarschuwen als er douaniers waren gesignaleerd. In de Tweede Wereldoorlog werd er geblazen als er razzia’s dreigden. Het geluid draagt zeer ver.