Peter van den Brink (links) en Tom Lamers leggen de laatste hand aan de gravure die zaterdag bij het historische pand van Kapper & Zo aan de Bentheimerstraat komt te staan. Foto: Boudewijn Benting
Het lijken wel grafzerken, de vier stadsgravures die voor historische gebouwen in Coevorden komen te liggen. Omdat er straks overheen wordt gelopen, konden de steenhouwers er niet zomaar onbeperkt reliëf in aanbrengen.
Het was zo mooi bedacht. Terwijl drie steenhouwers op de Markt in Coevorden de laatste hand leggen aan de eerste stadsgravure, kijken voorbijgangers de kunst af. Maar omdat het vrijdagochtend maar blijft gieten, zijn er nauwelijks toevallige passanten in het stadshart te bekennen.
Stadsgids Lambert Hans neemt met zijn gevolg wel even een kijkje bij de ambachtslieden. Hij leidt belangstellenden langs de vier gebouwen waar de gravures voor komen te liggen. Niet per se bij de meest historische gebouwen, wel bij de panden met een bijzonder verhaal.
Mensen lopen straks over de stadsgravures heen
De platen lijken wel grafzerken. ,,En het mooie is dat ze er straks ook uit gaan zien als zerken die al eeuwenlang in de kerk liggen’’, zegt steenhouwer Tom Lamers uit Deventer. Doordat het de bedoeling is dat mensen daadwerkelijk over de gravures gaan lopen, verdwijnen na verloop van tijd de harde lijnen. De platen zijn van Belgisch hardsteen, dus daar gaan nog wel wat jaartjes overheen.
De eerste gravure, die zaterdagmiddag wordt onthuld, is bestemd voor het pand van Kapper & Zo aan de Bentheimerstraat.
De tekening die als basis diende voor de eerste stadsgravure. Illustratie Gemeente Coevorden
Erop te zien is een winkelbediende achter de toonbank, want in het Jugendstil-pand uit 1911 zat lange tijd detailhandel. Eerst warenhuis/delicatessenzaak De Goedkoope Winkel van H.C. Neep, ook wel De Olde Dove genoemd. Neep deed het pand in 1949 over aan zijn schoonzoon Johannes Hendricus Bos, die de zaak omdoopte tot De Goedkope Bazar. In 1989 kwamen de bloemenwinkel Afleur erin. De kappers renoveerden in 2004 het pand volledig, waarbij tal van oude verdwenen details werden teruggebracht.
Het Jugendstil-pand waarin nu Kapper & Zo is gevestigd. Foto DvhN
Madurodam
Het enige pand uit Coevorden dat ook in Madurodam valt te zien, is de oude stoffen- en lakenhal uit 1631 in de Friesestraat, nu het domein van stadscafé Vancouver.
De rijk versierde gevel als protest. Foto DvhN
,,Het helt expres iets over, zodat het meteen opviel voor mensen die Coevorden binnenkwamen via de Friese Poort. Opvallend is de rijk versierde gevel. Alles wat ook maar een beetje naar het katholieke geloof rook, was in die tijd uitgebannen. Maar de stoffenhandelaar wilde op de gevel hoe dan ook het Rijke Roomse Leven laten terugkeren. Min of meer uit protest’’, zegt stadsgids Hans.
De lakenhandelaar. Foto DvhN
Voor het deels afgebrande café ‘t Geveltje, eveneens in de Friesestraat, komt over enige tijd ook een stadsgravure te liggen. Met daarop twee hoge militaire figuren, want het pand was vroeger een kapiteinslogement. Erachter waren de onderkomens van de garnizoenssoldaten.
Bij café 't Geveltje, in het verre verleden een kapiteinslogement. Foto DvhN
De vierde plaat, tevens de grootste, is bestemd voor het oude stadshuis in de Kerkstraat en herinnert aan het IJzerkoekenoproer uit 1770. Dat waargebeurde verhaal gaat over drank, over de kerk die nog invloed had, over magistraten met mooie pruiken en over een volk dat in opstand kwam.
Er werd niet op een borreltje meer gekeken
Het verzet werd gevoed door een besluit van stadsbestuurders, die onder druk van de kerk een verbod hadden uitgevaardigd op de rondgang met ijzerkoeken (knieperties). Dat was rond oud en nieuw een traditie in Coevorden. Men ging bij elkaar op bezoek om met ijzerkoeken en jenever het nieuwe jaar in te luiden, waarbij niet op een borreltje meer werd gekeken. Het drankgelag was de kerk een doorn in het oog.
Woedende ijzerkoekenbaksters. Foto DvhN
Het verbod dat de magistraat afkondigde, leidde tot woedende reacties onder de bevolking. Onder aanvoering van de ijzerkoekenbaksters togen Coevordenaren naar het raadhuis om verhaal te halen. Ze stonden te zwaaien met hun ijzers, schreeuwden leuzen en gooiden stenen. De magistraat moest volgens de overlevering zelfs ontzet worden door garnizoenssoldaten. Maar het volk kreeg zijn zin: het verbod werd ingetrokken.
Stadsgids Lambert Hans vertelt over het IJzerkoekenoproer voor het oude stadhuis. Foto DvhN
,,Weer zo’n mooi verhaal uit de rijke Coevorder historie. Er is door afbraak veel verdwenen, maar we houden nog best wat historie over. En de verhalen blijven, zeker nu met de stadsgravures’’, zegt Hans. De andere drie stenen platen worden de komende maanden gelegd.
