Angel Nieto (nummer 4) neemt tijdens de TT van 1971 de Strubbenbocht, op de hielen gezeten door Barry Sheene. Nieto wist tussen 1970 en 1984 vijftien TT-overwinningen te boeken, waarmee hij recordhouder is. Foto: Drents Archief/collectie gemeente Assen
Snelheid, adrenaline, gevaar… Begin twintigste eeuw spraken motorwedstrijden in heel Europa tot de verbeelding. In Drenthe zette een motorclub die verbeelding om in een race die zou uitgroeien tot een ware klassieker op de motorsportkalender.
Waaghalzen op motorfietsen gingen in de jaren tien en twintig van de vorige eeuw richting de 150 kilometer per uur, een ongekende snelheid. Zeker als je bedenkt dat de eerste stoomtreinen, die nog geen eeuw eerder met wel 30 kilometer per uur door het landschap tuften, veel passagiers enorme schrik aanjoegen.
Nederland liep wat betreft de motorsport wat achter, maar ook hier werd de club enthousiastelingen groter. Net als de roep om wedstrijden te organiseren. In 1925 was het eindelijk zover: de Motorclub Assen en Omstreken greep de kans door een parcours van 28 kilometer uit te zetten tussen Rolde, Borger en Schoonloo.
Klinkerstraatjes en smalle plattelandsweggetjes
Het Circuit van Drenthe voerde 27 coureurs, die van heinde en verre richting Drenthe waren gekomen, over klinkerstraatjes, smalle plattelandsweggetjes en haastig aangelegde zandpaden. Het publiek stond juichend langs de kant, met sloten en bomenrijen als enige hindernis tussen hen en de langsrazende machines. De TT was geboren!
Het parcours van de eerste TT in 1925. Beeld: Archief/DVHN
Tijdens de tweede editie in 1926 deden er Belgen mee en vanaf 1927 was de TT een internationale wedstrijd. Inmiddels was het parcours verschoven richting Assen, omdat het eerste circuit na evaluatie niet geschikt genoeg werd bevonden door al die onverharde wegen en de weigering van het gemeentebestuur van Borger om daar iets aan te doen.
De start- en finishplaats werd Assen, het parcours liep over Hooghalen en Laaghalerveen. Tot en met 1954 werd dit circuit gebruikt en vormt een deel ervan nog altijd de basis van het huidige TT Circuit.
Tweede Wereldoorlog
Terwijl de organisatie druk doende was met de aankomende editie, gooide de oorlog in 1940 roet in het eten. De Duitsers bombardeerden op 14 mei Rotterdam, Nederland gaf zich snel daarna over en van racen kwam niets meer terecht.
Toch bleef het kriebelen. Verschillende motorclubs hielden tijdens de oorlogsjaren TT-bijeenkomsten, om met elkaar over voorbije races te praten en misschien wel om na te denken over hoe het ooit verder zou moeten.
De races gingen tot 1954 over gewone wegen, zoals hier te zien is op een foto uit 1935. Foto: Drents Archief
Het weekblad Motor speelde daarbij een belangrijke rol. Door de oorlog heen verschenen in dit tijdschrift verhalen over de goeie ouwe tijd. Helemaal bijzonder was een TT-special in 1942, uitgebracht in de week waarin normaal gesproken de wedstrijden zouden plaatsvinden. Creatieve redacteuren deden hierin net alsof er wél een race plaatsvond. Zelfs voorbeschouwingen op de fictieve TT ontbraken niet.
De TT groeit uit tot groot spektakel
Na de bevrijding werd de organisatie van de TT zo snel mogelijk opnieuw opgetuigd en in september 1946 werd de eerste naoorlogse TT van Assen verreden. En dat was knap, omdat zaken als benzine, banden en motorfietsen nauwelijks voorhanden waren.
Het publiek had er lang op moeten wachten en dat was te merken. Assen werd in 1946 overspoeld door 80.000 motorsportfans. Sommige races begonnen later dan gepland omdat op sommige delen van het parcours nog te veel publiek op het asfalt stond en niet op tijd achter de hekken.
De start van de 500cc-race in 1950. Foto: Drents Archief
In de jaren na de oorlog groeide de populariteit van het Circuit van Drenthe sterk. Toen in 1948 een officieel wereldkampioenschap werd opgezet, was Assen een van de circuits waarop de punten voor dat kampioenschap konden worden verdiend. De andere circuits waren die van Man (Verenigd Koninkrijk), Bern (Zwitserland), Spa-Francorchamps (België) en Monza (Italië).
Dodelijke ongelukken
Het circuit in Drenthe gold als een van de veiligste van Europa. Toch viel in 1948 het eerste dodelijke slachtoffer te betreuren: de Fin Gösta Lönnfors verloor in de bocht bij de Joodse begraafplaats, aan de Oude Haarweg in Assen, de macht over het stuur. Hij knalde vol tegen de strobalen, belandde weer op de weg en werd overreden door een andere coureur.
Een zeer tragische gebeurtenis. Na Lönnfors zouden nog zes coureurs overlijden tijdens een TT-race in Assen. De laatste was Rolf Thiele, die in 1975 verongelukte.
Echt circuit
Na de TT van 1954 kwamen plannen naar buiten om het stratencircuit te vervangen voor een geheel nieuw racecircuit op grondgebied van de gemeente Assen. Al bij de eerstvolgende TT van 1955 kon op het nieuwe, 7,7 kilometer lange circuit worden gereden. Door de breedte konden nu ook zijspanraces aan het programma worden toegevoegd.
Nog altijd worden de TT’s van Assen verreden op dit circuit, maar in de loop van de tijd zijn verschillende aanpassingen gedaan, waarbij het aantal meters steeds minder werd. In 1989 werd het circuit verbreed van 7 naar 10 meter en ook in 2005 en 2006 werd een grondige renovatie uitgevoerd, waarbij de noordlus van het circuit grotendeels werd verwijderd. Tegenwoordig meet het circuit 6,049 kilometer.
De TT van Assen blijft onverminderd populair, zoals hier te zien is in 2019. Foto: Archief/Marcel Jurian de Jong
Tussen 1946 en 2020 zijn de races ieder jaar verreden, maar in 2020 gooide corona roet in het eten: de TT ging voor het eerst sinds de oorlog niet door. Het jaar erop, nog altijd middenin de pandemie, reden de motoren wel. Door de maatregelen konden slechts 11.500 fans er live bij zijn.
In 2022 kon de TT als vanouds met volle tribunes op de achtergrond verreden worden. In 2024 trok de TT verspreid over drie dagen 192.554 bezoekers. De hoop van de organisatie is dat in het jubileumjaar de grens van 200.000 wordt gepasseerd.
Fransesco Bagnaia tijdens de Moto GP-race van 2024. Foto: Marcel Jurian de Jong
Waarvoor staat TT?
De TT van Assen is een begrip, maar lang niet iedereen weet waar de twee T’s voor staan. Ze zijn geïnspireerd op de beroemde Isle of Man Tourist Trophy. Die race werd sinds 1907 gereden door toeristen op het eiland en kreeg daarom deze naam. De race was zo’n succes dat de naam TT gebruikt werd voor races in heel Europa.
Dit werd de Britten iets te gortig en zij besloten dat de naam TT door niemand anders nog gebruikt mocht worden. Alleen de organisatie van de jaarlijkse races in Drenthe kreeg officieel toestemming om de naam TT ‘voor eeuwig’ te blijven gebruiken. Het zegt iets over de status die de TT van Drenthe (nu Assen) al sinds de start in 1925 heeft.
100 jaar TT Assen
Wil je alles lezen over de TT Assen? Klik dan hier.
