Van Eerd helpt een handje mee in een van zijn Jumbo-supermarkten.
Nu Jumbobaas Frits van Eerd weer thuis is, rijst de vraag of hij kan aanblijven of niet. Dat hangt uiteraard af van de uitkomst van het onderzoek door het OM naar witwasconstructies waarin hij nog steeds verdachte is. „Tot die tijd kan Frits het beste ver wegblijven van het hoofdkantoor van Jumbo.”
De stelling van Jumbo dat het onderzoek naar de topman een privékwestie is waar het bedrijf Jumbo verder buiten staat, wil er niet in bij Steven Schuit, hoogleraar corporate governance aan Nyenrode Business Universiteit. „Het is een gouden regel dat de zowel boegbeeld als voorbeeld van de onderneming is”, zegt hij. „De bedrijfstop heeft geen privé. Alles wat topmanagers doen, straalt af op de onderneming. Zes dagen in voorarrest zitten is niet niks. Zelfs al zou alles op een misverstand berusten en komt het niet tot vervolging, dan nóg raakt het Jumbo.”
Daarom adviseert Schuit dat Van Eerd voorlopig ver uit de buurt blijft van het hoofdkantoor van Jumbo. „Het beste kondigt hij zelf aan dat hij tijdelijk terugtreedt om ruimte te maken voor een volledig onderzoek. Zo haal je de spanning eraf. De lopende zaken zijn in vertrouwde handen, dus kan hij beter elke schijn vermijden dat hij nu op enige manier betrokken is bij het onderzoek en het bedrijf.”
Jumbo wil niet ingaan op de vraag hoe lang het verwacht dat Frits van Eerd afwezig zal zijn. Het supermarktbedrijf verwijst naar haar verklaring van 18 september, waarin het aangeeft dat de dagelijkse bedrijfsvoering gewaarborgd is door de zittende directie. Dat zijn financieel directeur Peter van Erp en operationeel directeur Cees van Vliet, die tijdelijk de taken van Frits waarnemen.
’Tijd en ruimte nodig’
Jaap van Manen, voorzitter van de commissie die de bestuurscode voor het Nederlandse bedrijfsleven heeft herschreven, vergelijkt het met een topman die ziek is. „De bestuursvoorzitter is mogelijk tijdelijk niet in staat om leiding te geven. Hij heeft wellicht tijd en ruimte nodig om zijn verdediging voor te bereiden. Daarbij moet je je bedenken dat Van Eerd verdachte is, en niet bewezen schuldig verklaard. Zijn reputatie staat op het spel.”
Complicerende factor is dat familieleden zitting hebben in de Raad van Commissarissen. „Daarom komt alles neer op de onafhankelijke commissarissen, die geen lid zijn van de familie”, stelt Van Manen. „Zij nemen het besluit namens de gehele rvc. Familieleden zijn belanghebbenden en beslissen dus niet mee. Dat stellen alle bestuurscodes, om elke schijn van belangenverstrengeling te voorkomen.”
‘Familieleden in RVC kunnen beter tijdelijk terugtreden’
Van de zeven rvc-leden behoren er twee tot de familie: grondlegger Karel van Eerd, vader van Frits, en Colette van Eerd-Cloosterman, de zus van Frits. „De familieleden in de rvc kunnen beter tijdelijk terugtreden”, zegt Schuit. „Vervolgens moeten de andere commissarissen een onafhankelijke partij onderzoek laten doen, dus zeker niet de huisadvocaat van Jumbo.” Zo’n onderzoek door een onafhankelijk advocaat ziet Van Manen niet zitten. „Dit zal niet tot conclusies leiden, omdat het niet meevalt om andere betrokkenen dan de topman in kwestie bereid te vinden om hieraan mee te werken.”
Volgens Van Manen zijn de onafhankelijke commissarissen mans genoeg om hierin zelf een positie te bepalen, ook als de familie die de meerderheid van aandelen bezit mogelijk niet blij is met de uitkomst. „Een familiebedrijf heeft niet voor niets een rvc met onafhankelijke leden”, aldus de bestuursadviseur. „De beslissing om iemand tijdelijk of zelfs permanent op non-actief te stellen, is altijd moeilijk. Maar het kan onvermijdelijk zijn. Onafhankelijke commissarissen zijn doorgaans mensen met gezag die hun rug rechthouden. Als de familie het oneens is met hun beslissing, trekken zij zich daar niets van aan.”
Zo ver is het nog lang niet in de zaak rond Van Eerd. „Het is de kunst om hier ontspannen mee om te gaan”, aldus Van Manen. „De commissarissen spreken met de topman en met de andere familieleden en nemen het best de tijd om het samen eens te worden. Dit is allemaal maatwerk. Hiervoor bestaat geen algoritme.”
’Flinke vent’
Ook Schuit vindt dat haastige spoed zelden goed is. „Frits is een flinke vent die niet voor een kleintje vervaard is”, zegt hij. „Hij is zes dagen in bewaring geweest, dus ik kan me voorstellen dat hij snel zijn reputatie wil herstellen. Toch is het wijs als hij zich juist nu terugtrekt. Laat het onderzoek gebeuren en wees niet gehaast om je punt te maken. Rehabilitatie hoeft niet morgen, maar kan ook na twee of drie weken.”
In het algemeen voorziet de wet in voldoende mogelijkheden voor continuïteit in het bestuur, ook als de bestuurder in de knel komt. Dat de situatie die nu is ontstaan bij Jumbo niet uitzonderlijk is, bewijst de historie. Bekende voorbeelden zijn Ralph Hamers, gewezen bestuursvoorzitter van ING, die nog steeds een vervolging wegens ontoereikend toezicht op witwassen boven het hoofd hangt. Desondanks is hij nu alweer geruime tijd bestuursvoorzitter bij de Zwitserse bank UBS.
Of Dominique Leroy, wiens benoeming tot hoogste chef bij KPN in 2019 ruw werd verstoord door een verdenking van handel met voorkennis; en Jeroen van Breda Vriesman die in 2015 terugtrad als bestuurder van Achmea omdat hij werd verdacht van belastingfraude. Van Breda Vriesman is inmiddels geheel vrijgesproken. Bij Jumbo in Veghel hoopt iedereen op een vergelijkbaar scenario voor Frits van Eerd.
