In mei, juni en juli schade bracht de wolf zestien keer schade toe aan Drents vee. Op de Veluwe, waar drie wolvenroedels leven, werd geen schade gemeld. Kunnen Drentse veehouders iets leren van hun Gelderse collega’s?
Ja, vindt ecoloog en wolvenkenner Glenn Lelieveld van de Zoogdiervereniging. Hij verbaast zich al langer over de grote verschillen in het aantal schades tussen Drenthe en de Veluwe, die volgens hem ‘totaal niet’ in verhouding staan. „Op de Veluwe leven drie roedels, en daar is gewoon geen schade. In het Drents-Friese Wold zit maar één roedel en daar is heel veel schade.”
Wat Lelieveld betreft is niet het aantal wolven het probleem, maar moet er worden gekeken naar de maatregelen die worden genomen om de wolf bij schapen, koeien en andere landbouwdieren weg te houden. Volgens de ecoloog nemen veehouders in het Gelderse natuurgebied veel meer preventieve maatregelen, in het bijzonder het plaatsen van wolfwerende rasters. „Het zou goed zijn als we die maatregelen ook in het Noorden gaan zien.”
Zestien keer schade door wolf in de zomer, nul schades op de Veluwe
Dat maatregelen in welke vorm dan ook nodig zijn, is inmiddels duidelijk. Al langere tijd zorgt de wolf voor veel gewonde en dode landbouwdieren in Drenthe. Uit een tussentijds rapport van BIJ12 blijkt dat in de maanden mei, juni en juli 21 keer schade aan vee werd gemeld. Niet minder dan 77 dieren werden daarbij het slachtoffer. Vooral schapen, maar ook een koe en een kalf. Na DNA-onderzoek bleek in 16 van de 21 gevallen een wolf de boosdoener.
Ook in augustus en september werden meerdere landbouwdieren aangevallen. Zo werden vorige week op één dag drie koeien aangevallen in Wijster, Drijber en Bruntinge, meldde RTV Drenthe. Onderzoek moet uitwijzen of een wolf daarvoor verantwoordelijk is.
Wolvenpups, niet die in het Drents-Friese Wold.
Dat het ook anders kan, bewijst Gelderland. In die gehele provincie, in oppervlakte bijna twee keer zo groot als Drenthe, kwamen in mei, juni en juli slechts zes schademeldingen binnen. In vier gevallen was de schade veroorzaakt door een wolf. Opvallend is dat in deze periode geen enkele melding werd gedaan door veehouders of herders op de Veluwe, terwijl zich in het natuurgebied drie roedels van inmiddels minimaal 25 wolven bevinden, volgens ecoloog Lelieveld. Hoe zijn de verschillen tussen Drenthe en Gelderland te verklaren, en kunnen Drentse veehouders iets leren van hun Gelderse collega’s?
‘Veluwe robuust, groot en aaneengesloten natuurgebied’
Dat de wolf minder vaak huishoudt in Gelderland dan in Drenthe, heeft meerdere redenen, zeggen verschillende Gelderse partijen. De oorzaak kan volgens hen in ieder geval niet alleen worden toegeschreven aan de rasters, zoals ecoloog Lelieveld stelt. Andere manieren om wolven te weren, die zowel in Gelderland als in Drenthe worden ingezet, zijn onder meer het ophokken van vee in een nachthok of kraal of de inzet van kuddewaakhonden.
Het loopt in Gelderland namelijk niet erg storm als het gaat om het nemen van wolfwerende maatregelen, geeft woordvoerder Eva Calicher van de provincie Gelderland toe. „De afgelopen jaren is er bijna anderhalf miljoen euro subsidie beschikbaar geweest voor wolfwerende rasters. Daarvan is slechts zo’n 2,5 ton uitgegeven.”
Wel is er volgens de woordvoerder meteen nadat de wolf zich in 2019 op de Veluwe vestigde, werk gemaakt van het optuigen van een zogeheten wolvencommissie. Daarin buigen dier-, landbouw- en natuurorganisaties zich over wolfwerende maatregelen om schade aan vee te beperken.
Lennard Jasper, oud-boswachter en adviseur voor Wolf Fencing Nederland: „Veel Nederlandse natuurgebieden zijn niet zo robuust, groot en aaneengesloten, en zijn niet zo’n compleet ecosysteem.”
Goed, wolfwerende rasters zijn dus niet de hoofdoorzaak van het relatief lage aantal schades. Wel hebben ze hun effectiviteit bewezen, stelt Lennard Jasper, oud-boswachter op de Veluwe en adviseur van Wolf Fencing Nederland, een organisatie die adviseert over het plaatsen van wolfwerende rasters. „Waar ze zijn geplaatst, wordt de wolf niet meer gesignaleerd en zijn geen schades meer”, aldus Jasper.
Naast preventie door rasters, noemen meerdere betrokkenen de ecologische verschillen, zoals het verschil in omgeving. „De Veluwe is niet voor niets het gebied waar de wolf zich als eerste gevestigd heeft”, zegt Jasper, tot vorig jaar boswachter op de Veluwe. Hij volgt het nieuws over de wolf in Drenthe op de voet. „Veel Nederlandse natuurgebieden zijn niet zo robuust, groot en aaneengesloten, en zijn niet zo’n compleet ecosysteem.”
Prooidieren
Jasper wijst op de verschillende prooidieren waar de wolf zich op de Veluwe aan tegoed kan doen, zoals wilde zwijnen, edelherten en damherten. Daar zit volgens hem meteen het belangrijkste verschil tussen de Veluwe en het Drents-Friese Wold. „Het buitengebied van Drenthe kent veel meer schapen dan wilde prooidieren. Op de Veluwe is het wilde zwijn het hoofdvoedsel van de wolf, daarna het edelhert. Die heb je niet in Drenthe. En daar gaat het wel een beetje mis.”
Glenn Lelieveld plaatst een kanttekening bij de lezing van de voormalig boswachter. „Op de Veluwe zijn inderdaad damherten en zwijnen. Maar een wolvendieet bestaat ook uit reeën en hazen, ook op de Veluwe. Die zijn er ruim in Drenthe en Friesland.”
Naast de diversiteit en grotere hoeveelheid prooidieren, is er nog een belangrijk verschil, zegt Jasper. De Veluwe is met een oppervlakte van zo’n 91.000 hectare simpelweg een stuk groter dan het Drents-Friese Wold, dat maar 6100 hectare groot is. „Ga ervan uit dat een wolf zeker 15.000 hectare natuurgebied nodig heeft om te leven. Dat is er op de Veluwe. In Drenthe zijn de natuurgebieden lang niet zo groot. Het gevolg is dat de wolf in het cultuurlandschap terechtkomt en in aanraking komt met mensen en vee.”
‘Stop met werken binnen de eigen provinciegrens en leer van elkaar’
Waar alle betrokkenen het wel over eens zijn: de wolf is een blijvertje in Nederland. Hoe kunnen veehouders, bewoners en provincies samenleven met het roofdier?
„De basis is het beschermen van schapen en ander vee dat niet weerbaar genoeg is”, zegt Lelieveld. Daarnaast kunnen de noordelijke provincies overwegen de wildstand te verhogen. „Op de Veluwe kijken we met de Faunabeheereenheid Gelderland of bij het afschot van wild rekening moet worden gehouden met de wolf. Dat is een vraag die daar op tafel ligt. Het zou mij niet verbazen als die vraag op een gegeven moment ook in Drenthe en Friesland gesteld moet worden.”
Kijk ook vooral over de provinciegrenzen heen en stop met navelstaren, stelt oud-boswachter Jasper. „De wolf is provincie-overstijgend. In het Noorden gebruikt hij zomaar drie provincies als territorium. Daarom moeten bestuurders stoppen met binnen hun eigen provinciegrens te denken. Denk in plaats daarvan op territoriaal niveau.”
Daarnaast pleit Jasper voor grote natuurgebieden in het Noorden. „Probeer natuurgebieden zoveel mogelijk aan elkaar te knopen, zodat het natuurgebied groter en robuuster wordt en bedenk of wilde prooidieren daar onderdeel van mogen worden.” Ook hoeven provincies niet zelf het wiel uit te vinden, denkt Jasper. „Maak gebruik van de kennis van regio’s waar wolven al langer permanent zijn, zoals de Veluwe en Duitsland. Laten we alsjeblieft veel meer samenwerken en van elkaar leren. De wolf gaat niet meer weg.”
Reactie Henk Jumelet
„De Provincie Drenthe zet op dit moment in op preventie, zoals wolfwerende rasters”, zegt gedeputeerde Henk Jumelet (CDA). „Dat doen we op advies van onze wolvencommissie. We hebben inmiddels ook een wolvenconsulent, die adviseert over hoe zulke rasters geplaatst moeten worden. Dat wordt nu bijvoorbeeld gedaan in de gemeenten Westerveld en Midden-Drenthe. We doen op dit moment meer dan in het wolvenplan voor de twaalf provincies staat, omdat in deze regio meer schades zijn.”
Ook heeft de Provincie onlangs de subsidies voor de aanschaf van de rasters verhoogd met 200.000 tot 600.000 euro in totaal, zegt Jumelet. „Daarvan is al vier ton uitgekeerd. Daarnaast willen we advies inwinnen over hoe we in Drenthe in juridisch opzicht om kunnen gaan met de wolf, afgezet tegen de Europese wet- en regelgeving. We hebben in onze provincie te maken met een specifieke situatie. Wat betekent de komst van de wolf voor andere diersoorten, die in dezelfde omgeving leven? Daar willen we graag meer helderheid over. Maar omgaan met de wolf begint bij preventie, goed opletten, monitoren, het gedrag goed begrijpen en daarop anticiperen.”
