De vogelgriep kan zomaar oppoppen,alsof eens in de tijd een grote hand een dartpijltje op de landkaart gooit. Drents pluimvee is tot dusver gevrijwaard, maar boeren kijken met angst en beven naar de toekomst.
Deze week in het Overijsselse De Krim, vorige week in de Duitse plaatsen Hebelermeer en Laar. Het vogelvirus waart op dit moment luttele kilometers van de grens met Drenthe. Een vervoersverbod van vogels, eieren en producten is afgekondigd in een groot deel van de provincie, grofweg in de driehoek Hoogeveen, Schoonebeek en Roswinkel. Het virus moet wegblijven.
Op veel plekken in de provincie zijn geel-blauwe borden in de grond geprikt om chauffeurs daarop te wijzen. Het vervoersverbod geldt in principe voor dertig dagen, maar veehouders mogen bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) afhankelijk van hun situatie dispensatie aanvragen.
Tientallen pluimveehouders in Drenthe zijn gedupeerd. Zoals bioboerderij Oosting uit Zwinderen, waar 12.000 kippen rondscharrelen op het erf. Dit bedrijf valt binnen een straal van tien kilometer van het vermeerderingsbedrijf uit De Krim.
„De impact is groot. Ik hoop niet dat de kippen iets mankeren”, zegt eigenaar Harro Oosting. Hij houdt zijn hart vast voor wat komen gaat. De oprukkende vogelgriep houdt hem en zijn vrouw enorm bezig. „Het komt langzaamaan dichterbij. Dit is zeer vervelend, op z’n zachtst gezegd.”
Geluiden van die strekking hoor je overal in de provincie. „Je wordt er veel mee geconfronteerd. Van de week reed ik door Emmen en zag ik overal borden met het afgekondigde vervoersverbod”, zegt Mariska Oving, die een pluimveebedrijf met 60.000 kippen bestiert in Odoorneveen.
Volgens Oving is het exemplarisch dat de vogelgriep ook wordt aangetroffen bij vermeerderingsbedrijven zoals in De Krim, boerderijen waar de hennen en hanen niet buiten komen.
„Deze bedrijven hebben nog strengere hygiëne-eisen dan gangbare pluimveeboeren. Het maakt niet uit of de kippen binnen of buiten lopen. Dat er zelfs in de zomer met hoge temperaturen besmettingen zijn, is zorgelijk. Het virus komt waarschijnlijk binnen via de ventilatie”, vertelt Oving.
Eigenlijk is de vogelgriep sinds de uitbraak vorig jaar oktober niet meer weggegaan. De ziekte komt niet alleen voor onder trekvogels, zoals voorheen altijd het geval was, maar nu ook onder eenden, ganzen, ooievaars en zelfs vossen, vaste gasten die het hele jaar in Nederland blijven. Zie ook de besmetting eerder deze zomer bij ooievaarsstation De Lokkerij in De Wijk. Het virus greep er om zich heen en tientallen ooievaars vielen bij bosjes dood neer.
Zorg om besmettingen dieper landinwaarts
Wat boerenclub LTO Noord zorgen baart, is dat het virus ook wordt aangetroffen in minder natte delen van het land. Zoals in De Krim en de Duitse plaatsen net over de grens.
„Normaal zie je veel besmettingen bij pluimveehouderijen langs de kust en in waterrijke gebieden, omdat daar veel vogels vertoeven. Maar nu wordt de vogelgriep ook dieper landinwaarts aangetroffen”, zegt Piet Faber van de vakgroep pluimveehouderij van LTO Noord.
Dat Drenthe tot dusver buiten schot is gebleven, is volgens hem eerder geluk dan wijsheid. Van Spijkenisse tot Wieringerwerf, van Barneveld tot De Krim: de vogelgriep popt overal op. „Het kan zo anders zijn.”
Schade: duizenden euro’s
Een besmetting op een pluimveebedrijf is catastrofaal. Niet alleen financieel, maar ook emotioneel. Vogels die dood voor je neervallen, de hele levende have die zonder pardon wordt opgeruimd. In het geval van De Krim gaat het om zo’n 26.000 kippen die worden gedood. „Dat is zwaar voor de familie. En daarna de impact van een lege stal”, zegt Piet Faber.
Maar ook een vervoersverbod kan er stevig inhakken. Zo is de kans groot dat Drentse pluimveehouderijen met broedeieren financieel een jas uit moeten doen.
„Dat loopt in de duizenden euro’s. Broedeieren mag je niet vervoeren, maar je hebt wel de kosten. Over twee weken kun je de eieren niet meer kwijt als broedei, maar alleen nog voor consumptie. Dat prijsverschil is zo een duppie per ei. Reken maar uit als je 20.000 broedeieren hebt”, zegt Faber. Het is niet voor niets dat kippenvlees en eieren vandaag de dag zo duur zijn.
Her en der klinkt de roep om een terugkeer van de ophokplicht, die eind juni door voormalig minister Henk Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) werd ingetrokken. Maar ook die suggestie geeft weer kopzorgen, zegt Rolf Kanninga van biodynamisch pluimveebedrijf Boerveensehof (8200 kippen) uit Gasselternijveen. „Nu lopen ze lekker buiten, maar stel dat ze naar binnen moeten. Dat geeft stress, onrust. Kippen die elkaar pikken.” Maar, zo verzucht Kanninga: „Als het moet, dan moet het”.
