TT-gangers voor Het Wapen van Drenthe aan de Vaart Z.Z. in de jaren 30. Foto: J. Hofma
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog beleven we een juni zonder TT in Assen. Organisators, fans en feestvierders proberen dit weekend het gevoel van het motorspektakel levend te houden. Net als tijdens de oorlogsjaren.
Het jaar 2020 krijgt een bijzondere markering in de geschiedenisboeken. Ook in boeken over de motorsport. In het bijna 100-jarige bestaan van de TT van Assen gingen de races altijd door. Slechts een wereldoorlog gooide ooit roet in het eten. Nu komt daar het coronavirus bij.
Maar net als dit jaar werd ook in de oorlogsjaren de gedachte aan de belangrijkste motorraces van Nederland en het echte TT-gevoel levend gehouden. Dat TT-gevoel bouwde zich sinds de eerste races in 1925 langzaam maar zeker op in de omgeving van Assen. Al in 1926 deden er Belgen mee en vanaf 1927 was de TT een internationale wedstrijd.
De TT van 1927. Foto: Archief TT Museum/Noord Nederlands Fotopersburo
Het waren de jaren waarin de motorsport in Europa en Nederland ongekend populair was, met illustere namen als Stanley Woods (Ierland), Bertus van Hamersveld en natuurlijk Assenaar Geert Timmer. Het Circuit van Drenthe voerde de coureurs over klinkerstraten en plattelandsweggetjes. Het publiek stond juichend langs de kant, met sloten en bomenrijen als enige hindernis tussen hen en de langsrazende machines.
In 1939, de laatste TT voor de oorlog, werden alle races ironisch genoeg gewonnen door Duitse coureurs. In de drie verreden klassen (250 cc, 350 cc, 500 cc) kwamen de overwinningen op naam van respectievelijk Ewald Kluge, Siegfried Wünsche en Georg Meier.
Begin 1940, als de organisatie druk doende is met de aankomende editie, hangt een grote oorlog als een donderwolk boven Europa. Duitsland is Polen al binnengevallen en alhoewel de oorlog nog niet in Nederland is losgebarsten is het onduidelijk of de TT wel kan doorgaan, zo schrijft in januari van dat jaar. Toch is er op dat moment nog goede hoop dat er op een of andere manier toch races kunnen plaatsvinden, in ieder geval op nationaal niveau.
, schrijft de verslaggever van de krant
TT posters uit de jaren 30.
Wanneer Nederland een aantal maanden later wordt binnengevallen, en de Duitsers op 14 mei Rotterdam genadeloos bombarderen, ziet de wereld er ineens heel anders uit. Er komt van racen niets meer terecht.
Ondanks de Duitse invasie gaat het weekend van de TT in 1940 niet helemaal geruisloos voorbij. De staat stil bij het evenement dat door de vreselijke omstandigheden van de oorlog niet kan doorgaan. Er volgt een melancholische lofzang op de motorsport van weleer.
[…] .
Die uitgesproken hoop bleek ijdel: het zou nog jaren duren voordat er weer werd geracet. De letters TT zouden al die tijd niet of nauwelijks in de kranten verschijnen; iedereen heeft wel wat anders aan het hoofd. En toch: er bleven liefhebbers die zelfs in deze donkere dagen hun hart voor de motorsport lieten spreken. Zo hielden sommige motorclubs TT-bijeenkomsten om met elkaar over voorbije races te praten en misschien wel om na te denken over hoe het ooit verder zou moeten.
Weekblad speelde ook een belangrijke rol. Door de oorlog heen verschenen in dit tijdschrift verhalen over de goeie ouwe tijd. Geregeld werden oude foto’s van beroemde motorcoureurs gepubliceerd in een speciale rubriek met de naam ’ Helemaal bijzonder was een TT-special in 1942, uitgebracht in de week waarin normaal gesproken de wedstrijden zouden hebben plaatsgevonden. In die special werd door creatieve redacteuren net gedaan alsof er wél een race plaatsvond. Zelfs voorbeschouwingen op de fictieve TT ontbraken niet.
Piet Knijnenburg won in 1946 in de 500 cc klasse, het hoofdnummer van de races. Foto: Nationaal Archief
Het feit dat de motorliefhebbers hun TT nog niet vergeten waren, bleek ook direct na de bevrijding. Zo snel mogelijk werd de organisatie weer op poten gezet. Moeilijkheid was wel dat juist die zaken die je voor een motorrace nodig hebt – benzine, banden en motorfietsen – nauwelijks voorhanden waren. Dat de race in 1946, een jaar na de bevrijding, toch een doorstart maakte geeft de wilskracht van de betrokkenen weer.
Tussen 1946 en 2020 zijn de races ieder jaar verreden. In de loop van 1947 verschenen er berichten in de krant dat de TT in 1947 niet zou doorgaan vanwege onenigheid tussen coureurs, verenigd in de Nederlandse Rennersbond, en de organisatoren over de startgelden. Nadat de onenigheid was bijgelegd ging het evenement gewoon van start. Het jaar erop werden de motorrijders al door bijna 100.000 mensen aangemoedigd en was de TT helemaal terug. De herrijzenis werd dik onderstreept toen in 1955 het stratencircuit werd ingeruild voor een echt racecircuit.
Het TT Circuit, dat in de loop der jaren flink is aangepast, blijft nu voor het eerst sinds de opening stil in de zomer. Maar zoals de kranten in 1940 de hoop uitspraken dat de races spoedig zouden worden hervat, zo doen betrokkenen dat nu ook. Niets pakt het TT-gevoel van hen af.
