Marcel Hensema (54) strijkt met Zummerbühne neer in Meerstad. ‘Gronieken laat de verborgen geschiedenis van Groningen tot leven komen’

Zummerbühne duikt in de oerverhalen van de provincie Groningen. Onder de titel Gronieken wordt in 2025 de regionale geschiedenis lichtelijk herschreven, belooft acteur en Zummerbühne-bedenker Marcel Hensema (Winschoten, 1970).

„Oude mythologische verhalen hebben de basis gelegd voor Groningen en ons gemaakt tot wie we zijn”, zegt hij. „Met Gronieken willen we een mogelijk vergeten verleden een plek geven in het heden en laten zien hoe oude verhalen nog steeds relevant zijn.”

Toneelschrijver Bouke Oldenhof is toegevoegd aan het creatieve team om er een verhalend geheel van te maken. Het eindresultaat laat zich van 13 augustus tot en met 14 september 2025 bekijken op een zandvlakte nabij het Groningse stadsdeel Meerstad. „Een prachtige desolate plek. Het doet bijna bijbels aan als je midden op die vlakte bent.”

De regie van Gronieken ligt in handen van Ira Judkovskaja, de muziek wordt wederom gecomponeerd door Reinout Douma. Met hem stond Hensema in 2021 aan de basis van Zummerbühne, met als doel jaarlijks een grote muziektheatervoorstelling te brengen in steeds een andere Groningse gemeente.

Dat resulteerde tot nu toe in drie spectaculaire producties: Hollands Hoop (2022, met een glansrol voor zowel Hensema als boerderij Hoog Hammen in Overschild), Ripperda (2023, op de wierde Maarhuizen) en De Grote Vloed (2024, Oosterwijtwerd). Drie stukken die totaal verschillen van toon en kleur, maar met uitverkochte tribunes als gemene deler.

„Ik vind het fantastisch om te zien hoe Zummerbühne zich in een paar jaar tijd een plek heeft verworven”, zegt Hensema. „Als ik in Loppersum over de markt loop, vang ik zo nu en dan de gesprekken op. ‘Gaist nog hin vanoavend? Joa, wie gain even kieken.’ Gelukkig wordt de kwaliteit gezien.”

De Kunstraad onderkent die kwaliteit ook, en met het oog op de toekomst kan dat geen kwaad. Zummerbühne was een van de best bedeelde Toukomst-plannen in het Nationaal Programma Groningen, bedoeld voor mooie dingen ter verzachting van het aardbevingsleed, maar die financiering houdt na 2026 op. Vandaar de aanvraag voor een meerjarensubsidie bij de provincie Groningen. ‘Zeer positief vindt de Kunstraad dat Zummerbühne (...) nadrukkelijk een relatie aangaat met de speelomgeving’, staat in het advies aan de provincie.

Locatietheater heeft een minder hoge drempel dan toneel in de schouwburg, verklaart Hensema een deel van het succes. „Als jij in je buurt iets tegenkomt, en je kent mensen die eraan meedoen, dan ben je eerder geneigd om te gaan kijken. Neem Oosterwijtwerd, afgelopen zomer. Al die mensen uit de omgeving rijden erlangs en zien in een paar weken tijd een theater ontstaan in het landschap. Dat maakt nieuwsgierig. De stap naar de mensen wordt gezet, je kunt er deel van uitmaken.”

Bezoekers zien hun leefomgeving eens op een heel andere manier. „Het verhaal van de verdronken dorpen, zoals verteld in De Grote Vloed, was velen onbekend. Net als de geschiedenis van zo’n Ripperda. Het is mooi om zulke verhalen op een heel toegankelijke manier te vertellen, met topmuzikanten en professionele acteurs in combinatie met mensen die je gewoon kent van je werk of van de voetbalclub.”

Dankzij overheidssteun en bijdragen van fondsen kunnen de entreeprijzen relatief laag worden gehouden. „Vorig jaar was er wat ophef, omdat de kaarten 35 euro kostten. Maar vergelijkbare spektakels in Nederland zijn vaak stukken duurder. Ga maar eens naar een musical. Dit is bij uitstek een project waar iedereen naartoe kan. En waar ook iedereen naartoe kómt.”

Afgelopen zomer ook weer 26.000 mensen. „En het is geen plat vermaak, hè? Voor concerten is het een ander verhaal. Zet Frans Bauer op een podium en half Groningen loopt uit. Maar bij een theaterstuk is dat vrij uitzonderlijk. Een deel van het publiek stapt niet zomaar de schouwburg binnen. Maar ook die mensen zeggen na afloop: Volgend joar gain wie weer hin.”

In 2025 is Hensema er dus zelf ook weer bij, voor het eerst sinds Hollands Hoop. „Eigenlijk had ik me voorgenomen om het na die eerste keer helemaal los te laten en anderen de ruimte te geven. Maar Gronieken brengt bij mij zoveel creativiteit en zin naar boven...”

Hij noemt zichzelf een ideeën- en verhalengenerator. De zakelijke en productionele kant laat hij gráág aan zich voorbijgaan; Hensema is van het creëren, het spelen. „Als het eenmaal op de rails staat, nemen andere mensen het over. Je moet mij niet zelf dingen laten regelen.”

Dat de voorstellingenreeks van Zummerbühne in zijn agenda past, is daarbij een mazzeltje. De kalender vult zich moeiteloos met nieuwe tv-opnamen, de recente première van een Duitse theatersolo over Rudi Carrell (Showmaster ist mein Beruf) en een lastminute tour, van half januari tot half maart.

„Een voorstelling over campings met als titel Eldorado”, licht Hensema dat extraatje toe. „Een solo die ik afgelopen zomer heb geschreven en waarmee ik op tour ga door het hele land. Heel kleinschalig en alles uit eigen zak. Zo’n beetje het tegenovergestelde van Zummerbühne. Die afwisseling in mijn werk maakt dat het nooit saai wordt.”