Is het cabaret? Theater? Solovoorstelling van Groningse Nhung Dam niet te vangen in een hokje

,,Ik ben ontzettend nieuwsgierig en ik heb een grote WOTL, zoals ik het noem, een Wil Om Te Leven. En om nieuwe dingen te leren en te proberen.” Nhung Dam staat een paar dagen na de première van haar nieuwe solo nog stijf van de adrenaline. „Het was zó spannend!” Maar ze is enorm opgetogen over de goede ontvangst: mooie recensies en blije mensen in de zaal.

Ze is een jaar lang ’artist in residence’ geweest in DeLaMar in Amsterdam waar ze haar nieuwe voorstelling heeft kunnen maken: „Ik kreeg een jaar de sleutel van DeLaMar en de steun van een aantal geweldige mensen.” Het was een spannend proces om deze nieuwe voorstelling te maken, begeleid door muzikant Erik van der Horst en in regie van regisseur en maatje voor het leven Koos Terpstra.

De titel is niet voor niks Nhung geeft zich bloot: het is haar meest persoonlijke voorstelling tot nu toe. Ze vertelt hoe het toeval is dat ze in Groningen belandde, toeval dat ze van hutspot houdt en van ’kringverjaardagen’. Het schip dat haar Vietnamese ouders van zee plukte was nou eenmaal een Nederlands schip. Nhung geeft zich bloot is een ’cabaret-ontmoet-toneel’ voorstelling over de cruciale kruispunten in haar leven. Ze laat zien hoeveel van het toeval afhangt: een net iets andere afslag kan nu eenmaal tot een compleet ander leven leiden.

Ze groeide op in een Groningse stadswijk en werd daar toch altijd als ’niet van ons’ beschouwd, terwijl ze er is geboren en getogen. Ze is blij dat er de laatste jaren, ook in de theaters, iets meer aandacht is gekomen voor mensen van kleur of met een andere culturele achtergrond.

„Ik heb met veel plezier meegewerkt aan De Bananengeneratie, gebaseerd op het gelijknamige boek van Pete Wu, een voorstelling waarin eindelijk stemmen te horen waren die ik in mijn jeugd zo gemist heb. Het was een bevrijdende ervaring, ook omdat er zoveel power en humor in zat: allemaal verschillende verhalen van mensen die een achtergrond hebben of hadden in Oost-Azië, middenin de Nederlandse samenleving zijn geworteld maar toch voortdurend worden herinnerd aan hun ’anders zijn’. Ik dacht altijd dat ik daar alleen in was.”

Het gegeven dat haar ouders hier als Vietnamese bootvluchtelingen zijn terechtgekomen draagt ze met zich mee, maar ze heeft er een beetje genoeg van om te worden geafficheerd als ’Vietnamese vluchteling’.

„Ik wil niet de rest van mijn leven beperkt worden tot dat label. Ja, ik ben een kind van Vietnamese bootvluchtelingen, maar ik ben nog zoveel meer: ik ben een moderne vrouw, ik ben iemand die naar yoga gaat, ik ben lid van de ANWB, ik ben van alles en nog wat.”

Ze heeft een hekel aan de alom heersende hokjesgeest en is daarom extra blij met de recensies die haar voorstelling prijzen als een multidisciplinaire productie: het is theater, het is cabaret, er wordt gezongen, het is van alles en nog wat, niet te vangen in een hokje, net zomin als zijzelf.

Voor het eerst zingt ze ook zelf in de voorstelling. „Ik heb de Toneel- en Kleinkunstacademie gedaan en daar zongen we veel, vooral Annie M.G.-repertoire, maar dat is echt een tijd geleden dus ik heb opnieuw zangles genomen.”

Met Erik van der Horst klikte het meteen: „Hij is een geweldige muzikant en hij kan ook componeren. Ik heb hem teksten op melodieën gestuurd, in het Vietnamees zelfs, en daarop maakte hij dan de muziek. Vietnamees is een heel complexe taal: als je een en hetzelfde woord op verschillende manieren uitspreekt, krijgt het een heel andere betekenis. Ik ben een taalmens dus daarvan gaat mijn creatieve brein wel aan.”

Muziek speelt een belangrijke rol, ook thuis waar normaal gesproken vertoon van emoties niet op prijs werd gesteld. „Maar zodra mijn ouders in de buurt van zo’n karaoke-machine kwamen, gingen ze opeens aan. Dan zag ik ze echt even thuiskomen.”

In het Vietnamees zingen vond ze in het begin doodeng: „Mijn hele leven was dat een soort codetaal die alleen binnen de familie werd gebruikt en nu deel ik die ineens met het publiek.” Haar ouders hebben de voorstelling nog niet gezien, haar broer en zus wel. „Ze waren heel trots om mij opeens als een rockster op het podium te zien staan met mijn basgitaar. En ontroerd omdat ik in de voorstelling vertel over een brief die ik aan mijn moeder zou willen sturen. Dat blijkt trouwens voor veel mensen in het publiek een aangrijpend moment te zijn. Iedereen heeft een moeder ten slotte.”

De complete doodsangst die ze vroeger weleens heeft ervaren voor ze op het podium moest, is wat geluwd. „Maar voor een gesloten iemand als ik is het niet voor de hand liggend om in je eentje het toneel op te stappen en met de billen bloot te gaan. Het heeft ongetwijfeld te maken met het gevoel dat je, als kind van mensen die zoveel ontberingen hebben geleden, alles extra goed moet doen. Je hebt veel te verliezen, alles kan zo onder je worden weggetrokken. Je voelt extra druk.” Vandaar dus dat mantra wat ze zichzelf nu af en toe toefluistert, als het spannend wordt, ter relativering: „Nou, dat hoort ook bij mijn baantje.’