Musical '40-45' gaat vanuit nieuw gebouwde hal in Barneveld de strijd aan met 'Soldaat van Oranje'

De musical 40-45 was in Vlaanderen een megasucces. En ja: er is ruimte voor een oorlogsmusical naast Soldaat van Oranje, meent het team van producent Gert Verhulst. 40-45 is vanaf september te zien in een nieuw gebouwde hal in Barneveld. Hierin komen acht rijdende tribunes en technische hoogstandjes om het spektakel-effect te benadrukken.

Zo ziet het publiek straks een trein binnenrijden, marcheert er een regiment soldaten door de zaal en lijkt er boven de hoofden van bezoekers een vliegtuig neer te storten. Ook komen er links en rechts zogenaamde bommen tot ontploffing.

De man achter de voorstelling is Gert Verhulst, die in Vlaanderen naam maakte met zijn productiehuis Studio 100, de motor achter meidengroep K3 en de tv-helden Samson en Gert. In Vlaanderen boekte hij een megasucces met de grootschalige aanpak van 40-45. Er werden zo’n 900.000 kaarten verkocht.

„Als je beseft dat er 6 miljoen Vlamingen zijn, weet je dat we heel veel landgenoten hebben bereikt’’, zegt producent Anja Van Mensel van Studio 100. ,,Opvallend was dat er verschillende generaties kaartjes kochten en dat er relatief veel mannen kwamen, terwijl theater volgens de cijfers vaak een vrouwen-uitje is.’’

Nadat theatermaker Joop van den Ende de voorstelling in België had gezien, raadde hij Verhulst aan de show ook in Nederland uit te brengen. Op advies van Van den Ende kreeg het Vlaamse verhaal een Nederlandse jas. Zo laat scenarist Allard Blom (die eerder musicals over Edith Piaf en de Elfstedentocht schreef) het verhaal nu niet in Antwerpen afspelen, maar in Rotterdam.

De voorstelling neemt het publiek mee naar mei 1940, toen de havenstad werd getroffen door een vernietigend Duits bombardement. Het verhaal richt zich op een gezin met de broers Dirk en Louis die hartsvrienden zijn. Dirk studeert geneeskunde, Louis werkt als automonteur en is verliefd op een Joods meisje.

Om aan de Duitse Jodenjacht te ontsnappen, moet ze onderduiken. Dirk kiest de kant van de Duitsers, zodat de oorlog de broers uit elkaar drijft. Babette van Veen en Kees Boot spelen de ouders van de jongens, de rollen van de jongens worden vertolkt door Soy Kroon (Louis) en Dorian Bindels (Dirk).

„Het mooie van deze rol is dat je Louis ziet worstelen met zijn keuzes’’, zegt Soy Kroon. „Eerst lijkt het toekomstbeeld dat de Duitsers schetsen hem zo gek nog niet. Maar als hij ziet wat de gevolgen zijn, botst dat met zijn geweten en zijn gevoelige aard. Dan komt hij langzamerhand terecht bij het verzet, maar het doet hem pijn dat hij daarmee afstand van zijn broer moet nemen.’’

De rol van de filosofische verzetsleider Leon wordt gespeeld door journalist Frits Barend. Hij maakt daarmee als 76-jarige zijn debuut als theateracteur. Zijn joodse achtergrond was doorslaggevend om ja te zeggen.

„Toen ze me vorig jaar vroegen voor deze rol, had ik mijn twijfels. Maar toen in oktober het geweld in Israël losbarstte en het antisemitisme in Europa weer oplaaide, besefte ik dat ik dit moest doen. Want een musical voor een groot publiek is een goede waarschuwing om herhaling van oorlogsleed te voorkomen. Dit verhaal laat zien waar uitsluiting toe leidt.’’

Barend speelt de rol vier keer per week, acteur Sjoerd Pleijsier neemt de andere vier voorstellingen voor zijn rekening. Hij was al snel overtuigd om ja te zeggen. „Want dit is tenminste een musical die ergens over gaat.’’

Een verhaal over de Tweede Wereldoorlog met rijdende tribunes. Een productie met een ‘open einde’. Dus: te zien zolang er kaarten worden verkocht. En dat in een hal op een weinig voor de hand liggende locatie. Het lijkt in alles op de musical Soldaat van Oranje die sinds 2010 ruim 3,5 miljoen bezoekers trok naar een tot theater verbouwde vliegtuighangar in Valkenburg bij Leiden.

„Het thema van de voorstelling is hetzelfde, maar je kunt de voorstellingen niet vergelijken’’, meent Van Mensel . „Soldaat van Oranje vertelt het verhaal van de koningin en de instanties, ons verhaal gaat over de invloed van de oorlog op een doorsnee gezin. Daarmee komt het veel dichter bij het leven van gewone mensen. Onze aanpak maakt ook meer gebruik van filmtechnieken zodat je als bezoeker onderdeel wordt van de voorstelling.’’

Juist vanwege die techniek – die een trein en een vliegend gevechtstoestel in het theater tot leven moet laten komen – moest de producent op zoek naar een grote hal, zonder palen. „Ook omdat we met veertig figuranten werken, hebben we een speelruimte van 75 bij 75 meter nodig’’, zegt producent Van Mensel. „Dan kom je al gauw uit bij een scheepswerf of een vliegtuighangar.’’ Het werd uiteindelijk Barneveld, waar de eigenaar van een hallencomplex bereid was te investeren in een nieuw pand.

Dat de beoogde publiekstrekker niet in de voor de hand liggende steden te zien is, zal het publiek niet tegenhouden om te komen, menen de musicalmakers. „Mensen zullen juist komen omdat ze iets nieuws willen ervaren.’’

Studio 100 becijferde dat ze minimaal honderdduizend kaarten moeten verkopen om uit de kosten te komen. Soldaat van Oranje liet zien dat het kan.