Cashmyra (34) uit Groningen maakt plaat over rouw en verlies als eerbetoon aan haar moeder. ‘Ik ben bang geweest voor erfelijke belasting’

Openheid en het gesprek over het onderwerp zelfdoding vindt Cashmyra Rozendaal (34) heel erg belangrijk. ,,Het is een taboe om het erover te hebben, dat vergeet ik nog weleens. Ik weet dat ik voor heel veel mensen een zwaar onderwerp aansnijd. Maar omdat ik er zo mee ben opgegroeid, raak ik niet elke keer geëmotioneerd als ik het erover heb.”

Actieve herinneringen aan haar moeder, Irma Rozendaal-Smit, heeft ze niet. Haar broer en zus, die wat ouder zijn, hebben het bewuster meegemaakt. ,,Maar ik weet wel dat er altijd ruimte is geweest om het erover te hebben. Mijn vader heeft goed doorgepakt en binnen zijn macht geprobeerd het gezinsleven draaiende te houden. Ook de zussen van mijn moeder hebben de tijd genomen mij over haar te vertellen. Zij hebben nooit vermijdend gedaan.”

Rozendaal werd geboren in een Amsterdams ziekenhuis, maar groeide op in de buurt van Utrecht. ,,Op de basisschool was ik de enige persoon zonder moeder. In het dorp werd ik wel goed opgevangen, er was een sociaal vangnet. Met de oppas die na het overlijden van mijn moeder in huis kwam, heb ik nog steeds contact. Zij voelt als een tweede moeder.”

Eerder twijfelde Rozendaal nog wel om de zelfdoding van haar moeder zo nadrukkelijk te benoemen. ,,Ik was bang voortaan te worden gezien als die muzikant met dat zielige verhaal. Tot ik me realiseerde dat mijn persoonlijke verhaal en hoe ik hiermee om heb leren gaan kracht kan bieden aan andere mensen. Dat besef maakte het voor mij ineens urgent. Als je muzikant bent en je jezelf door middel van muziek en teksten uitdrukt, is dit een onderwerp dat groot genoeg is om een hele plaat over te maken. En als je in staat bent er iets universeels van te maken, ben je dat als muzikant bijna verplicht om te doen. Als ik maar één iemand raak die hier troost uit haalt, ben ik tevreden.”

De zaak begon actief te spelen toen haar vader vroeg wat ze met het graf wilden doen. De grafrechten verliepen na 30 jaar. ,,Ik woon er nu 200 kilometer vandaan en vroeg me af of het nog nodig was. Vroeger, als tiener, zat ik wel vaak na school een half uurtje bij het graf.”

Ondertussen woont Rozendaal al weer meer dan 7 jaar in Groningen. Het maken van de alternatieve rockplaat – met drummer Djai-Mac Wolthof en producer Harmen Ridderbos – droeg ook bij aan haar eigen verwerkingsproces. Ze ging graven, ging weer door alle fases heen en las haar eigen dagboeken die ze schreef als puber. ,,Op mijn 15de was ik even boos en gefrustreerd als ik nu ook soms nog kan zijn. Maar ik heb ook geleerd compassie te tonen. Als je je zo alleen voelt op de wereld en zelfdoding de enige uitweg lijkt, terwijl je een gezin met drie kinderen achterlaat, zit je heel ver.”

Haar moeder werd 41, maar was psychisch ziek sinds haar 18de. Manisch depressief. ,,Ik ben rond die leeftijd ook bang geweest voor erfelijke belasting. Ik heb wel een beetje de neiging wat zwaarmoedig te zijn, maar ik maak me er inmiddels niet meer zo druk om. En ik houd het in de gaten. Omdat ik als kind al in contact ben geweest met hulpverlening is de drempel laag om naar een psycholoog te gaan als ik te lang blijf malen. Dan heb ik even onderhoud nodig. Je bent niet alleen in het leven, je hoeft het niet allemaal in je eentje op te lossen.”

Door het zo expliciet over haar moeder te hebben, is de plaat ook een eerbetoon aan haar. Dat juist de muzikaal meest vrolijke single Beter Kan uitgerekend deze week verschijnt, is bewust zo gekozen. ,,Ondanks al het gewicht en alle zwaarte moet er ook ruimte zijn voor luchtigheid. Het is belangrijk het over ingewikkelde dingen te hebben, maar je moet ook lekker leven.” Die wil om te leven uit Cashmyra Rozendaal volop. Dat na haar emotionele optreden tijdens het festival Noorderzon in Groningen laatst Disco Inferno van The Trammps werd gedraaid, daar kan ze van genieten. ,,Dat is toch heerlijk, dat contrast!”

Rozendaal beseft dat ze de zelfdoding van haar moeder voor altijd als een soort bagage met zich mee zal dragen. ,,Wat dat betreft, heb je als nabestaande levenslang. Het is traumatiserend voor de omgeving van iemand. Maar ik heb het gevoel dat ik er goed mee om heb leren gaan. Dat kost tijd en moeite. En niet iedereen lukt het. Mijn verdriet is niet kleiner geworden, maar ik ben groter en volwassener geworden. Sterker ook.”