Jamie Oliver snapt het gemak van bezorgmaaltijden, maar 'negen van de tien keer win je met zelf koken tijd, gezondheid en geld.' Foto: Paul Stuart
Het afgelopen jaar werd hij 50, de beroemde televisiekok Jamie Oliver. Dat viert hij met een nieuwe tv-serie en een bijbehorend boek: ‘Eet jezelf gezond’, met recepten die volgens hem sneller, goedkoper en beter zijn dan welke bezorgmaaltijd ook.
Ooit veroverde Jamie Oliver als jonge Naked Chef de culinaire wereld. Met zijn nonchalante kookstijl, zijn charmante accent en zijn eenvoud in de keuken zette hij Groot-Brittannië én de rest van de wereld op zijn kop. Inmiddels is de kok 50 geworden en ervaart hij dat getal als een wake-upcall. „Ik voel me nog 25, maar in werkelijkheid bén ik een halve eeuw. Je wilt je energiek voelen, niet te snel oud worden en een beetje grip op je gewicht hebben.”
Ter gelegenheid van die mijlpaal maakte hij een nieuwe tv-serie en een bijbehorend kookboek Eet jezelf gezond, waarin een ’twee weken Kickstarter’ centraal staat. Geen streng crashdieet, maar een reset met groente, fruit en variatie. „Als je het twee weken doet, voel je je echt anders. Het is haalbaar en betaalbaar. Mensen ontdekken dat ze veel meer controle hebben over hun gezondheid dan ze denken, simpelweg door gevarieerd te eten.”
Zelf slaat Oliver het ontbijt tegenwoordig over, al geeft hij aan dat dit niet voor iedereen werkt. „Dat beetje vasten geeft je metabolisme rust. Er is veel onderzoek naar gedaan en is makkelijk vol te houden.”
Hij verbaast zich erover dat in deze tijd zo veel mensen voor hun gezondheid direct naar de dokter rennen. „Ze gaan voor medicatie, supplementen en snelle oplossingen. Een shortcut dus, terwijl je met voeding en leefstijl gemakkelijk verandering kunt aanbrengen. Ik heb ruim twee jaar rond de wereld gereisd om research te doen in de zogeheten Blue Zones, waar mensen het langst leven. Daar draait het om basisprincipes: vers eten, bewegen en een sociale gemeenschap.”
Takeaways ongezond
Toch begrijpt Oliver hoe groot de verleiding is van gemak. „Ik noem het de ’Uberization’ van de wereld. Takeaways zijn sexy en spannend, het is leuk om via een app te bestellen. Maar vaak smaakt het niet geweldig, het is duur en bijna altijd ongezond. In mijn boek staan recepten die sneller, goedkoper en beter zijn dan welke bezorgmaaltijd ook. Negen van de tien keer win je met zelf koken tijd, gezondheid en geld.”
Dat betekent niet dat hij zelf een heilige is. „Ik hou van eten, ik droom zelfs tijdens de lunch al over het avondeten. Mijn grootste uitdaging is niet de kwaliteit, maar de hoeveelheid. Ik word betaald om te eten, voel me vaak net een kind in een snoepwinkel.”
In mijn boek staan recepten die sneller, goedkoper en beter zijn dan welke bezorgmaaltijd ook
En ja, zelfs de internationale topchef heeft een guilty pleasure. „Ik druk graag een Hula Hoop-crisp in een blokje cheddarkaas. Met een glas whisky erbij is dat mijn ultieme vrijdagavond. Niet heel gezond misschien, maar het maakt me gelukkig.”
Hoe houdt hij zijn eigen gewicht en BMI in toom? „Door te wandelen. Zelfs tien minuten na het eten doet geweldige dingen voor je vertering. Ik doe het zo vaak ik kan. Met vijf kinderen en een hond is er altijd wel een excuus om naar buiten te gaan. Het helpt ook om niet in die middagdip te komen. En ja, ik ga nog steeds naar de gym, zo vaak mogelijk.”
Een andere uitdaging is slaap. „Ik had nooit moeite met inslapen, maar ik gunde mezelf er geen tijd voor. Nog een uur werken, nog een mail sturen. Mijn dagen werden steeds langer. Ik moest leren ’nee’ te zeggen.”
Een simpele truc helpt hem nu om eerder slaperig te worden. „Drie keer per week eet ik een kiwi voor het slapengaan. Het stimuleert je melatonine-aanmaak, voor 30 pence per stuk kun je er geen buil aan vallen.”
Alcohol is gif
En dan is er zijn andere liefde: alcohol. „Heel tricky. Ik zou willen dat ik iets goeds kon zeggen, maar het is gif. Toch geniet ik enorm van een goed glas wijn. Daarom neem ik minimaal drie dagen per week pauze om mijn lever rust te geven. Het is niet meer zoals vroeger dat ik met vrienden lam werd, de laatste keer dat we uitgingen was het een keurige avond. Wijsheid komt met de jaren. Ik heb te veel vrienden gehad die problemen kregen met alcohol.”
Oliver groeide op in de pub van zijn ouders, waar het culinaire niveau ver boven het Britse gemiddelde lag. „We hadden zes, zeven koks, een eigen patisserie. Alles werd vers gemaakt: pasta’s, lasagnes, roast. We aten samen aan tafel tussen drie en zes, als de zaak dicht was. Dat ritme en die structuur zijn zó belangrijk. De Fransen snappen dat. Zij nemen de tijd om te eten.”
Feestje waar de pizzadozen staan opgestapeld
Goed voorbeeld doet goed volgen, ook thuis. Zijn vijf kinderen weten niet beter dan dat er vers wordt gekookt. „Natuurlijk komen ze weleens op een feestje waar de pizzadozen staan opgestapeld. Daar maak ik me niet druk om. Negen van de tien keer eten ze thuis goed. Het gaat om balans.”
Zijn zoon Buddy, net 15, is het enige kind dat serieus met koken bezig is en zelfs al een kookboek op zijn naam heeft staan. „Hij speelt het nu een beetje cool, maar hij kan het. Mijn dochters kookten tijdens hun studies, vooral omdat het goedkoper was. Mijn droom is dat ieder kind tien recepten kent. Daarmee kun je jezelf letterlijk redden.”
Stuiterende jongeren in de klas
Zijn strijd voor betere voeding strekt zich uit tot scholen en supermarkten. Hij kreeg er in het Verenigd Koninkrijk onlangs een wet door die de verkoop van energydrinks aan jongeren onder de zestien verbiedt, vertelt hij zichtbaar trots. „Kinderen drinken Red Bull of Monster als ontbijt. Leraren worden er gek van.”
Ook misleidende claims op verpakkingen ergeren hem. „Cereals die vermomd als gezond ontbijt, eigenlijk gewoon cake zijn. Zet op het pak wat er écht in zit. Mensen kunnen betere keuzes maken als er niet gelogen wordt.”
Koken kan levens veranderen
Waar hij na 25 jaar televisie, kookboeken en campagnes het meest trots op is? Op zijn sociale project Fifteen, waarmee hij kansarme jongeren opleidde tot chef.
„We hebben er 480 doorheen gesleept. Ik heb nog met veel van hen contact. Sommigen hebben nu Michelin-sterren, anderen runnen restaurants. Het is het bewijs dat koken levens kan veranderen. Eén van mijn oud-studenten heeft restaurant De Kas in Amsterdam overgenomen. Toen ik met mijn vrouw ons jubileum vierde, zijn we bij hem gaan eten.”
Boek en serie ‘Eet jezelf gezond’
Het boek Eet jezelf gezond (29,99 euro) is uitgegeven door Kosmos Uitgevers. De serie is vanaf 27 november elke donderdag om 19.00 uur te zien op 24Kitchen.
