Een film met Sophia, het nieuwe boek van Herman Koch. Uitgeverij: Ambo|Anthos
'Als een Nederlandse acteur verbazing wil uitbeelden, spert hij zijn ogen open. Als hij wil doen alsof hij nadenkt, fronst hij zijn wenkbrauwen.' Aan het woord is Stanley Forbes, de filmregisseur die al eerder in romans van Herman Koch opdook.
In is hij op leeftijd, maar als hij de 16-jarige Sophia ontmoet, raakt hij door haar betoverd en besluit hij een film met haar te maken. Gelukkig behoort zij nog niet tot de gehate, professionele Nederlandse acteurs die ‘een stem als een misthoorn’ kunnen opzetten.
Massatoerisme als modderstroom
Forbes is de sarcastische verteller van het verhaal, die hard afrekent met de poppenkast rond de theater- en filmwereld. Ook de literaire wereld krijgt onderuit de zak. De vader van Sophia is namelijk een schrijver, die ‘dacht hij nog steeds bekend was’. Omdat Forbes daarnaast uitweidt over zijn verleidingstactieken, weet Koch je gedachten zo te sturen dat de roman gaat over een jong meisje dat in handen valt van een gewetenloze en op seks beluste, oudere regisseur. Dat er meer speelt, wordt pas in de loop van de roman duidelijk.
Ook het massatoerisme wordt in deze roman gehekeld. De Chinezen spelen daarbij hun gebruikelijke, kwalijke rol, maar Forbes benadrukt dat hij geen ‘racistische praatjes’ ophangt. Chinezen lopen juist voorop in de toeristenstroom: ‘Een modderstroom die alles wat hij op zijn weg tegenkwam zou meesleuren en verwoesten.’ Een discutabel compliment.
Lezer vult verhaal zelf aan
Forbes haalt Hemingway aan die schreef over de ijsberg in het verhaal, je ziet ‘alleen het topje van de ijsberg, de rest bevindt zich onzichtbaar onder water.’ De lezer vult zelf het verhaal aan met de gegevens die hij krijgt van de schrijver. Dat is ook zo in waarin de tegenspeler van Sophia een oudere acteur is aan wie Forbes al jaren een hekel heeft en juist hij flirt ook met de jonge Sophia. Je komt er pas laat in het boek achter waar die animositeit tussen regisseur en acteur vandaan komt.
Het is literair interessant dat de ijsbergtheorie niet alleen voor de lezer geldt, maar eveneens voor de verteller in het verhaal. De regisseur die alle touwtjes in handen lijkt te hebben, wordt zelf ook verrast door de wending die het verhaal neemt. Je krijgt op het eind zelfs een beetje mededogen met die ietwat mensenschuwe mopperaar. Dat Koch je zo kan manipuleren, laat zien dat hij een groot schrijver is.
