Nutteloos? Vage shit? Van Folly Art in Norg knapt een mens op

Je gaat het pas zien als je het weet. Gert-Jan Schuinder, cultuurgedeputeerde van de provincie Drenthe, had geen weet van het bestaan van Folly Art Norg tot hij door organisator Ina Reynders aan zijn jas werd getrokken. Of hij ervoor voelde een bezoek te brengen aan de jaarlijkse route met dwaasbouwsels, luidde de vraag. Of hij genegen was de zevende editie met een praatje te openen.

Zondag kon Schuinder aanschouwen hoe architecten, vormgevers, designers, kunstenaars en andere creatievelingen twintig folly’s hebben neergezet in het landschap rond Norg. Bijna acht kilometer lang is de route dit jaar. Wie alles wil zien en ook nog de teksten in het begeleidende routeboekje tot zich wil nemen, is een goede middag onder de pannen.

Je gaat het pas zien als je het weet. Ontwerper Marc van Vliet uit Overschild kwam er op de openingsdag achter dat sommige bezoekers hun handen niet thuis houden. Onverwachts trok een mevrouw aan een koordje van zijn The Sung Room, een zwevende contemplatieplek met houten panelen waarop speakers zijn aangebracht die een compositie laten horen.

,,Wat doet u nu?” bracht Van Vliet verschrikt uit. „Ik breng iets in beweging”, antwoordde de bezoeker. ,,U kunt niet zomaar overal aan gaan trekken”, riposteerde Van Vliet. ,,Misschien had u een briefje moeten ophangen”, opperde de mevrouw. ,,Ik ben niet zo van de bordjes”, kaatste Van Vliet terug. ,,Hoe had ik dan kunnen weten dat ik niet aan dat koordje mocht trekken?” verdedigde de vrouw zich. ,,Zo leer ik de mensheid kennen”, rondde Van Vliet het misverstand af.

Als we geen ruimte laten voor de zienswijze van een ander, kan zomaar ruzie ontstaan. Marten Siegers en Regine Pijning bedachten een folly die wordt gevormd door tegen elkaar geplaatste letters van hout en gerecycled stof. Wie komt aanlopen, ziet eerst de ‘H’. Wie een stap opzij zet, ziet een ‘A’ en nog een ‘A’. Wie afstand neemt, ziet afhankelijk van het perspectief ‘AH’ of ‘HA’ of ‘AHA’. De een ziet dit, de ander dat.

Wie goed kijkt, ziet met hoeveel liefde en vakmanschap de folly’s zijn gemaakt. Niks geen prutswerk in Norg. Veerle van der Werf en Jitse van Keimpema uit Amsterdam lieten zich voor Wervel inspireren door een techniek waarmee ooit dakpannen werden vervaardigd. Ze bouwden een aflopende tunnel, van hoog naar laag, en dekten deze af met gespleten stukken hout. De binnenkant beschilderden ze met rode verf. Alles is nog biologisch afbreekbaar ook.

Wanneer is iets nutteloos? Jeroen van den Bosch uit ’s-Heerenberg greep de route aan voor een experiment met fietswielen, bermgras, hout en vooral mycelium – oftewel schimmeldraden die het vermogen hebben uit te groeien tot een bouwwerk. Groei heet de folly waarmee Van den Bosch laat zien dat de toekomst heel goed circulair kan zijn.

Is samenwerking nutteloos? Dennis Posthumus uit Norg kreeg zijn buurman Martin Pas zover om een bouwsel te maken met een hoog bloemencorso-gehalte, ware het niet dat ze de bloemen vervingen door hout. Wat begon met Legoblokjes en Playmobil werd groter en groter toen ook de vader en moeder van Posthumus en broer Rick werden ingeschakeld. Uiteindelijk is er tweeduizend uur werk gaan zitten in hun naoberschap, oftewel Het Regio Kasteel.

Ja, folly’s zijn nutteloze bouwsels. Maar het zijn ook vensters die toegang bieden tot een verrassend grote wereld waarin zeer veel mogelijk is.

Wie het wereldnieuws volgt en niet vergeten is dat ondertussen het klimaat zo op drift is geraakt dat het menselijk bestaan serieus wordt bedreigd – misschien niet hier, maar wel daar – kan op slechte dagen overvallen worden door een gevoel van machteloosheid. Voor die mensen is het handig om te weten dat er zoiets bestaat als een route met kunstwerken die de burger moed geven, die hoop bieden en tonen dat er meer is tussen hemel en aarde.

Hoe ze dat precies doen, hoe het werkt, is niet een-twee-drie uit te leggen. Wel kan gesteld worden dat het voortvloeit uit een nieuwsgierige opstelling van bouwers die onderzoeken hoe ze zich verhouden tot elkaar en hun omgeving. Vage shit? Misschien. Zinvol is het zeker. Je weet het pas als je het hebt gezien.