Wat moet het Drents Museum met al die Duutsers? Zijn de goede Nederlandse kunstschilders op?

Wellicht herkenbaar: je geliefde gaat op reis en jij blijft achter. En dan komen de zorgen, bij gebrek aan afleiding. Gaat het hem, haar of die wel goed? Gebeuren er geen ongelukken? Word je vergeten? En wat dan? Wie zorgt voor gezelschap en ruimt de rommel op?

De vriendin van Tilo Baumgärtel (Dresden, 1972) ging drie maanden op reis door een jungle. Fijn voor haar. Maar hij was er niet gerust op en begon ’s nachts te dromen. Weer wakker zette hij die dromen om in een schilderij getiteld Baboom. Je bent kunstenaar of niet.

Baboom wordt in het Drents Museum in Assen getoond op de verrassende expositie Das selbe Wasser, een ruime kennismaking met de kunst van Baumgärtel. Zijn schilderijen, tekeningen, werken in 3D en video’s tonen een fantasierijke wereld die zowel herkenbaar als geheimzinnig is. Realistisch en avontuurlijk, soms nostalgisch, maar ook sprookjesachtig.

Op Baboom zien we een jungle zoals we die het liefst niet zien. De bomen zijn gekapt. De daders verdwenen. Hun auto’s zijn gestrand in het water of op een slecht, want hobbelig pad beland: baboom-baboom-baboom. En toch gaat het leven door. In ieder geval dat van de apen en de lianen.

Maar wacht even, wat zit daar voor vreemd wezen? Aan de armen te zien is het een aap, maar dan gehuld in een kostuum van bladeren en met een emoticon als masker. Raar. Maar ook geruststellend. Zo serieus hoeven we deze angstdroom blijkbaar niet te nemen.

Het museum heeft Baboom aangekocht. Je vraagt je af waarom. Het is voortreffelijk geschilderd, daar niet van. Maar is het werk van de goede Nederlandse kunstschilders op? Wat moet een Drents Museum überhaupt met hedendaagse Duitse kunst?

Het antwoord wordt elders in het museum gegeven middels een presentatie met 22 schilderijen van louter Duitse kunstenaars, allemaal de afgelopen jaren aangekocht. Een begeleidende videofilm vertelt over wat de Leipziger Schule wordt genoemd: schilders die in de Oost-Duitse stad op de Hochschule für Grafik und Buchkunst (HGB) zijn opgeleid.

„Wat op de HGB gebeurde en nog gebeurt, is vergelijkbaar met wat lange tijd op Academie Minerva in Groningen gebeurde en hedendaags realisme wordt genoemd”, legt museumdirecteur Harry Tupan uit in de film.

„Kunstenaars als Werner Tübke, Arno Rink en Neo Rauch leerden werken op basis van klassieke technieken en gingen hun eigen gang. Daarna brachten ze hun kennis over op wat de Neue Leipziger Schule wordt genoemd: David Schnell, Rosa Loy, Matthias Weischer.”

Hun kunst laat geen radicale breuk met het verleden zien, zoals die zich op de meeste opleidingen heeft voorgedaan door de omarming van de abstractie en het conceptuele, maar is meer in lijn met de schildertraditie van voor de Tweede Wereldoorlog. Niet de omwenteling staat voorop, maar de doorontwikkeling – een belangrijk nuanceverschil.

Het Drents Museum is gespecialiseerd in hedendaagse realisme, vooral zoals die werd – en soms wordt – gemaakt door kunstenaars met een band met Academie Minerva in Groningen: Matthijs Röling, Henk Helmantel, Wout Muller en hun leerlingen en navolgers. Door te laten zien dat deze noorderlingen deel uitmaken van een groter en internationaler geheel, net als overigens de Ploegkunst dat voor 1940 deed, wint hun belang aan kracht.

Met het tonen van Leipziger Schule-schilderijen zoals van Baumgärtel laat het museum in Assen werken zien die verwant zijn aan kunst in Noord-Nederland. Dat is niet alleen kunsthistorisch relevant, maar heeft ook een economische impact. De kunstenaars uit Leipzig en Groningen versterken elkaar en wekken daarmee interesse voor wat in Oost-Duitsland en Noord-Nederland gebeurt.

Tot op heden heeft de Drentse liefde voor Leipzig (nog) geen massa cultuurtoeristen op de been gebracht, anders dan de tentoonstellingen rond archeologie uit Azië, Frida Kahlo en op dit moment Vincent van Gogh. Dat is volgens directeur Tupan niet per se het doel, al kan het veranderen met een toekomstige grote tentoonstelling waarin ‘Groningen’ en ‘Leipzig’ elkaar ontmoeten.

Het Drents Museum wil ook het kleine, het fijne, het andere en soms zelfs elitaire laten zien, zegt Tupan desgevraagd. „Doe je dat niet, dan word je een kunsthal. Wij zijn als museum verplicht ook kunst te laten zien die niet meteen bij een groot publiek aanslaat. Dat moet. Om het belang van het museum te onderstrepen en kunsthistorisch serieus te worden genomen.”